2 июнь куни Истанбулда Россия ва Украина вакиллари ўртасидаги тўғридан-тўғри музокараларнинг иккинчи босқичи якунланди. Музокаралар тахминан бир соат давом этди, яъни май ойида бўлиб ўтган биринчи босқичдан икки баравар қисқароқ бўлди.
Учрашув Босфор қирғоғидаги Чирўғон саройида ўтказилди. Россия делегациясига, аввалгидек, президент ёрдамчиси Владимир Мединский, Украина делегациясига эса мудофаа вазири Рустем Умиров бошчилик қилди.
Тўғридан-тўғри музокараларнинг аввалги босқичи - 2022 йил баҳоридан бери биринчиси — 16 май куни Истанбулда ўтказилган эди. Украина манбаларининг хабар беришича, ўшанда Россия делегацияси ўт очишни тўхтатиш учун номақбул талабларни, жумладан, Украина қўшинларини Россия томонидан қисман босиб олинган ҳудудлардан олиб чиқишни илгари сурган.
Музокаралар якунида томонлар “мингга минг” формуласи бўйича йирик ҳарбий асирлар алмашинувини амалга ошириш, шунингдек, ўзларининг тинч йўл билан ҳал қилиш шартлари билан меморандумлар ишлаб чиқишга келишиб олганлари расман эълон қилинди.
28 май куни Украина делегацияси раҳбари Умиров Киев аллақачон Москвага ўз таклифларини юборганини маълум қилди.
Россия томони ҳам ўз меморандумини (“инқирознинг асосий сабабларини ишончли бартараф этишнинг барча жиҳатлари бўйича”) тайёрлаганини айтди, бироқ уни Киевга топширишдан ёки матбуотда эълон қилишдан бош тортди. Бунинг ўрнига Россия ТИВ раҳбари Сергей Лавров музокараларнинг иккинчи босқичини 2 июнь куни Истанбулда ўтказишни таклиф қилди.
Киевдагилар Москва сулҳ тузиш бўйича ўз шартларини янги учрашувгача айтиши кераклигини таъкидладилар. 1 июнь, якшанба куни Украина президенти Владимир Зеленский Украина делегациясининг 2 июнь кунидаги музокараларда иштирок этишини тасдиқлади.
Музокаралар якунида Киев нима деди?
Музокаралар якунлари бўйича ўтказилган матбуот анжуманида Украина делегацияси Москва Киевга ўз талабларини етказганини, энди Украина ҳужжатни ўрганиш учун бир ҳафта вақт олишини ва кейинги қадамларини белгилашини маълум қилди.
Украина Россия мамлакатдан олиб чиқиб кетган болалар ва асирларни қайтаришни талаб қилмоқда. Россия Киев қайтаришни талаб қилаётган бир неча юз боладан иборат рўйхатни олди. Ярадорларга келсак, Украина дастлаб оғир ярадорларни, 19-25 ёшдаги ёш ҳарбий хизматчиларни “барчага барча” форматида алмаштиришни, шунингдек, барча ҳалок бўлганларнинг жасадларини бир-бирига топширишни таклиф қилмоқда.
Бундан ташқари, Украина делегацияси Россия ва Украина президентларининг Оқ уй раҳбари билан учрашувини ой охирига — 20-30 июнь оралиғида белгилашни таклиф қилди.
Украина делегацияси аъзоси, Украина ТИВ раҳбари ўринбосари Сергей Кислица Россия ўз меморандумини Киевга фақат шу учрашувда топширганини билдирди.
“Россиянинг ўзи улар билан батафсил танишишимизни таклиф қилди”, дея қўшимча қилди у.
Украина меморандуми матнини бугун Financial Times журналисти Кристофер Миллер эълон қилди.
У беш бўлимдан иборат: асосий тамойиллар ва музокаралар жараёни; ўт очишни тўхтатиш тўғрисидаги битим ва Россия ва Украина раҳбарлари учрашувига тайёргарлик; ўт очишни тўхтатиш; ишончни мустаҳкамлаш чоралари; раҳбарлар учрашуви.
Ҳужжатда асосан Украина бир неча бор оммага эълон қилган нарсалар қайд этилган. Масалан, осмонда, қуруқликда ва денгизда 30 кунга (узайтириш имконияти билан) тўлиқ ва сўзсиз сулҳ тузиш тўғрисидаги талаб.
Шу билан бирга, меморандумда эътиборни тортадиган бандлар мавжуд. Масалан, улардан бирида айтилишича, Украина хавфсизлик кафолатларини талаб қилади ва “бетараф қолиш мажбуриятини олмайди”.
Хусусан, Киев НАТО ёки Европа Иттифоқига аъзо бўлишга интилиши мумкин. Бундан ташқари, Украина армиясига ёки дўст мамлакатлар контингентини Украина ҳудудида жойлаштиришга ҳеч қандай чекловлар қўйилмаслиги керак.
Қайд этиш лозим, Кремль Украинанинг НАТОга қўшилмаслиги “можаро сабабларини бартараф этиш” учун зарурлигини бир неча бор таъкидлаган.
Яна бир бандда айтилишича, Киев Москвага қарши айрим санкциялар босқичма-босқич бекор қилиниши мумкинлигига рози. Шу билан бирга, snapback sanctions механизмини жорий этиш таклиф қилинмоқда (бундай механизм ҳозирда БМТнинг Эронга қарши санкцияларида кўзда тутилган). Бу сулҳ шартлари бузилган тақдирда Москвага нисбатан чекловлар автоматик равишда тикланишини англатади.
Музокаралар якунлари бўйича матбуот анжуманида Украина делегацияси Москва Киевга ўз талабларини етказганини, энди Украина ҳужжатни ўрганиш учун бир ҳафта вақт олишини ва кейинги қадамларни белгилашини айтди.
Музокаралар якунлари бўйича Москвада нима дейди?
Россия делегацияси раҳбари Владимир Мединский музокаралардан сўнг Россия оммавий ахборот воситаларига берган пресс-ёндашувида Россия меморандуми икки қисмдан иборат эканини — узоқ муддатли тинчликка қандай эришиш ва ўт очишни тўлиқ тўхтатиш учун қандай қадамлар зарурлигини айтган.
“Иккинчи қисмда вариативлик назарда тутилган. Бу йўлдан бориш ёки бу йўлдан бориш”, дея аниқлик киритди Мединский.
“Музокараларнинг иккинчи раунди доирасида бир нечта “амалий масалалар” ҳал қилинди. Улар орасида у Украина томонига 6 минг ҳарбий жасади топширилишини айтди, бу келаси ҳафта содир бўлиши керак”, деди Мединский.
Мединский Россия ва Украина кенг кўламли асирлар алмашинувига келишиб олганини тасдиқлади: барчани оғир ярадорлар ва оғир беморлар, шунингдек, 19 ёшдан 25 ёшгача бўлган барчага. Унинг сўзларига кўра, иккала томон ҳам тиббий комиссиялар ташкил қилмоқда, бундай алмашинувлар мунтазам равишда бўлиб туради. Шу билан бирга, Москва Киевнинг шартсиз ўт очишни тўхтатиш таклифини рад этган.
Мединскийнинг сўзларига кўра, Россия Украинага “фронтнинг айрим участкаларида 2-3 кунга” ўт очишни тўхтатишни таклиф қилган. Унинг сўзларига кўра, бу “қўмондонлар ўз аскарларининг жасадларини олишлари” учун қилинади.
Шунингдек, Россия делегацияси раҳбари Украина томонидан берилган 339 та бола фамилияси рўйхатини кўрсатган. Унинг айтишича, болалар мавзусидан шоу тайёрланмоқда.
Financial Times’нинг қайд этишича, учрашув давомида делегациялар бир-бирларининг қўлларини сиқишмаган ва эҳтимолий битим устида иш олиб борилаётганидан далолат берувчи ҳеч қандай таклифларни билдиришмаган.
Изоҳ (0)