Гарри Поттер ҳақидаги китоблар серияси Жоан Роулингни нафақага яшайдиган ёлғиз онадан бадавлат ёзувчига айлантирди, аммо унинг хайрия ишларига содиқлиги миллиардерлар сафидан чиқиб кетишига сабаб бўлди. Бироқ Роулинг қўлдан бой берилганларнинг ўрнини тўлдиришга муваффақ бўлди. Forbes USA нашрининг ёзишича, янги китоблар, фильмлар, театрлаштирилган спектакл ва “Гарри Поттер” олами бўйлаб тематик паркларнинг очилиши ижтимоий тармоқлардаги баҳсли баёнотларига қарамай, ёзувчини дунёнинг энг бой одамлари клубига қайтарган.
2020 йилдан бери ёзувчининг даромади, Forbes USA ҳисоб-китобларига кўра, китобларни сотиш ва Гарри Поттер олами билан боғлиқ кўплаб маҳсулотлар, жумладан, фильмлар, телекўрсатувлар, тематик аттракцион парклари, видео ўйинлар, театр спектакллари ва сувенир маҳсулотларини ишлаб чиқариш орқали йилига 80 миллион доллардан ошди. Буюк Британиядаги юқори солиқлар ва йирик хайрияларга қарамай, Роулинг осонгина 1,2 миллиард долларлик бойлик билан миллиардерлар сафига қайтди, деб ёзади Forbes USA.
Яқин келажакда Роулингнинг муваффақияти янада ошиши кутилмоқда: бу ёзда янги авлод мухлисларини жалб этадиган Гарри Поттер ҳақидаги китоблар асосида HBO Мах янги сериалини суратга олишни бошлайди. Сериал 2026 йил охирида эфирга чиқиши ва ўн йил давом этиши мўлжалланмоқда. Forbes USA тахминларига кўра, янги лойиҳада иштирок этиш Роулингга Warner Bros. билан тузилган йирик шартнома доирасида йилига тахминан 20 миллион доллар даромад келтиради. HBO Мах бош директори Кейси Блойснинг таъкидлашича, ёзувчи “сценарий муаллифи ва режиссёрни танлаш жараёнида фаол иштирок этган”. Эҳтимол, Роулинг 27 майда эълон қилинган Гарри, Гермиона ва Рон ролларининг янги ижрочилари танловида ҳам қатнашган.
Фильмлар ва сериаллар
1997 йилда сериянинг биринчи китоби — “Гарри Поттер ва ҳикматлар тоши” нашр этилди. Деярли 30 йил ичида Роулинг ўзининг сеҳрли оламини кенгайтириб, уни Буюк Британиянинг бошқа севимли қаҳрамонлари — Шерлок Холмс ва Жеймс Бонд дунёлари каби узоқ вақт мавжуд бўладиган франшизага айлантирди. АҚШдаги франшизалар рейтингини тузишга ихтисослашган Habo Studio консалтинг фирмасининг маълумотларига кўра, “Гарри Поттер” бренди кўнгилочар соҳада олтинчи, миллениаллар авлоди вакиллари орасида эса биринчи ўринни эгаллайди.
Warner Bros. студияси Роулингнинг ишидаги улкан салоҳиятни дарҳол пайқаб, унинг асарларини биринчи китоби чиқишидан олдиноқ экранлаштириш ҳуқуқини қўлга киритди. Ўша пайтда Роулинг нафақага кун кечираётган ёлғиз она эди.
2001 йил охирида сериянинг биринчи фильми чиққанида, Роулинг Поттернинг саргузаштлари ҳақида тўртта китоб нашр этган ва 100 миллиондан ортиқ нусхада сотган. Бу унга ижтимоий нафақаларни унутиб, миллион долларлик бойликка эга машҳур шахсга айланиш имконини берди. Икки йил ўтгач, Роулингнинг адабий агенти Кристофер Литтл Forbes USA нашрига Гарри Поттер ҳақидаги китоблар серияси 250 миллион нусхада сотилганини ва бу Роулинг бойлигининг асоси бўлганини маълум қилди.
2011 йилда сериянинг сўнгги фильми чиқди: жами кино франшизаси жаҳон прокатида деярли 7,7 миллиард доллар йиғди ва ўша пайтда кино тарихидаги энг юқори даромад келтирган франшизага айланди. Ўша пайтга келиб, Роулингнинг Warner Bros. билан шартномаси бир неча бор ўзгартирилди: унга турли хил қоидалар ва кафолатлар, жумладан, фильм ижарасидан фойда улуши тўғрисидаги келишув, сўнгги иккита фильмнинг ижрочи продюсери сифатида ёзувчининг номини титрларда кўрсатиш ва энг муҳими, “муаллифлик бўлмаган давомий фильмлар” устидан назоратни таъминлаш киритилди. Бу эса Роулингнинг розилигисиз Гарри Поттер ҳақида ҳеч қандай янги материаллар яратилмаслигини англатарди.
Роулинг машҳур қаҳрамонларидан фойдаланиш ҳуқуқини худди сиёсий қарашларини ҳимоя қилганидек қатъият билан ҳимоя қилади.
Тематик парклар
“Гарри Поттер” брендининг мухлислари ҳамма жойда бор. 2010 йилда Universal’s Islands of Adventure тематик парки Роулинг сеҳрли дунёсига бағишланган илк ҳудудини очди: паркка ташриф буюрувчилар сони 36 фоизга, даромадлар эса 40 фоизга кўпайди. Comcast корпорацияси ўзининг йиллик молиявий ҳисоботида бу юқори натижани “компания учун бурилиш нуқтаси” деб баҳолади. Ўшандан бери компания Орландо, Голливуд, Токио ва Пекиндаги кўнгилочар боғларда Гарри Поттер оламига оид аттракционларни жойлаштирди, бу эса ташриф буюрувчилар сонининг ошишига сабаб бўлди.
Лондондан шимолга бир соатлик масофада Warner Bros. киностудия павильонларини “Гарри Поттер” фильмлар туркумининг яратилиш тарихига бағишланган Warner Bros. Studio Tour Дщтвщт: Тhе Маking оf Harry Potter музейига айлантирди. 2023 йилда музей 300 миллион доллардан ортиқ даромад ва 120 миллион доллар фойда олганини маълум қилди.
“Диснейдан тортиб Сих Флаггача бўлган бирорта ҳам тематик боғ ҳеч қачон ташриф буюрувчилар сонининг 36 фоизга ўсишини кўрсатмаган, дейди International Тheme Park Services компаниясининг асосчиси ва бош директори Дэннис Шпигел. “Менимча, Harry Potter брендидан фойдаланиш учун лицензия келишуви, эҳтимол, сўнгги 40 йил ичида тематик парклар соҳасидаги энг йирик битимдир”.
Универсал ўзининг тематик паркида “Гарри Поттер” брендини ишлатиш учун Warner Bros.дан лицензия сотиб олади ва Роулинг паркнинг шу қисмида амалга оширилган ҳар бир хариддан фоиз олади: сеҳрли таёқчалардан тортиб Ҳогварц факультетларининг шарфларигача ва қаймоқли пивогача. Forbes USA’нинг баҳолашича, мавзули парклар Роулинг учун сўнгги ўн йил ичида иккинчи йирик даромад манбаи ҳисобланади.
Китоблар ва хайрия лойиҳалари
Шундай бўлса-да, Роулинг бойлигининг асосий қисмини ҳамон унинг китоблари савдоси ташкил этмоқда. Америка Счоластиc нашриёти маълумотларига кўра, Гарри Поттер ҳақидаги китоблар туркуми бутун дунё бўйлаб 600 миллион нусхадан ортиқ сотилган ва 843 ҳафта давомида New York Times бестселлерлари рўйхатида ўрин олиб келган. Машҳур драматург Жек Торн томонидан Роулинг ва театр режиссёри Жон Тиффани билан ҳамкорликда яратилган ҳикоя асосида ёзилган “Гарри Поттер ва лаънатланган бола” песасининг китоб нашри 2016 йилда чоп этилганидан сўнг дастлабки тўрт ой ичида 4 миллион нусхадан кўпроқ сотувга чиқди. “Хогвартсдаги Янги йил” китобининг расмли нашриёти ҳам 2024 йилнинг энг машҳур байрам китобига айланди. Бундан ташқари, 2013 йилдан бери Роулинг “Роберт Галбрейт” тахаллуси остида хусусий детектив Корморан Страйк ҳақида бешта роман чоп эттирди.
Forbes USA маълумотларига кўра, сўнгги 20 йил ичида ёзувчи хайрия ишларига 250 миллион доллардан ортиқ маблағ сарфлаган. Унинг хайриялари асосан ўзи асос солган учта ташкилотга йўналтирилган: Руминия, Гаити, Колумбия ва Украинадаги бошпаналарда 280 000 дан ортиқ ташландиқ болаларга ёрдам берган Lumos жамғармаси; Шотландиядаги жинсий ва оилавий зўравонлик қурбонлари ҳамда хавф остидаги болаларни қўллаб-қувватлашга қаратилган Волант хайрия жамғармаси ва неврологик касалликлар, жумладан, Роулингнинг онасини 25 ёшида ҳаётдан олиб кетган тарқоқ склероз билан оғриган беморларни даволашга ихтисослашган Энн Роулинг номидаги регенератив неврология клиникаси.
Бундан ташқари, Роулинг Эдинбургда (Шотландия) резидент мақомини сақлаб қолиш ва мамлакатдаги энг юқори — 45 фоизлик даромад солиғини тўлаш ниятини очиқ эълон қилган. 2010 йилда Роулинг фарзандлари “қандайдир оффшор ҳудудда уйсиз яшайдиган ва фақат ўзига ўхшаган очкўз солиқ қочқинларининг болалари билан мулоқот қиладиган дайди муҳожирлар эмас, балки ҳақиқий мамлакатнинг тўлақонли фуқаролари бўлишини” хоҳлашини ёзган. Роулинг бу қарорини муваффақияти учун қарзни қайтариш деб тушунтирган.
“Мен Британия умумий фаровонлик давлати олдида қарздорман. Бошқаларга ёрдам бериш учун ўз ҳиссамни қўшиш — бу мен учун ҳақиқий ватанпарварликдир”, дея қўшимча қилган у.
Изоҳ (0)