Миллионлаб одамлар ўзлари истаганча фарзанд кўра олмаяпти. Бунинг сабаби ота-оналикдан воз кечиш эмас, балки иқтисодий ва ижтимоий тўсиқлардир. Бу ҳақда БМТнинг Аҳолишунослик жамғармаси (UNFPA) 10 июнь куни эълон қилган ҳисоботида айтилган.
Академик тадқиқотлар ва сайёрамиз аҳолисининг учдан бир қисмидан кўпроғи яшайдиган 14 та мамлакатда ўтказилган UNFPA сўрови маълумотларига асосланиб, ҳисобот муаллифлари шундай хулосага келишган: дунёдаги ҳар бешинчи одам ўзи хоҳлаганча фарзанд кўра олмаслигига ишонади.
Респондентлар таъкидлаган асосий сабаблар орасида болаларни тарбиялаш харажатларининг юқорилиги, меҳнат соҳасидаги беқарорлик, арзон уй-жойларнинг етишмаслиги, дунёнинг келажаги ҳақида ташвишланиш ва муносиб турмуш ўртоғининг йўқлиги бор. Маърузада таъкидланишича, ушбу омилларнинг юзага келишига иқтисодий беқарорлик ва жинсий тенгсизлик таъсир кўрсатади.
“Кўпчилик одамлар ўзлари хоҳлагандек оила қура олмаяпти. Муаммо хоҳиш эмас, балки танлов йўқлигида ва бу ҳар бир киши, умуман жамият учун жиддий оқибатларга олиб келади. Бу туғилишнинг ҳақиқий инқирозидир. Ечим одамларнинг эҳтиёжларига жавоб беришдир: ҳақ тўланадиган оилавий таътил, мавжуд репродуктив тиббиёт ва ҳамкорлар томонидан қўллаб-қувватлаш”, дейди UNFPA ижрочи директори Наталия Канем.
Ҳисоботда келтирилган рақамлар ташвишли манзарани кўрсатмоқда. Респондентларнинг ярмидан кўпи иқтисодий сабабларни исталган миқдордаги болаларга эга бўлиш учун тўсиқ деб атаган. Ҳар учинчи аёл режалаштирилмаган ҳомиладорликка дуч келган. 50 ёшдан ошган сўралганларнинг 40 фоизи ўзлари истаганча фарзанд кўра олмаганликларини таъкидлаган. 11 фоизи оилада парваришлаш вазифаларининг нотекис тақсимланиши уларнинг ота-оналик қобилиятига путур етказишини маълум қилган.
Ҳисобот муаллифлари мамлакатларни туғилишни кўпайтириш бўйича соддалаштирилган ёки айниқса мажбурий чоралардан, масалан, болалар туғилганда бир марталик тўловлар ёки туғилишнинг мақсадли кўрсаткичларини жорий этишдан огоҳлантирадилар. Бундай ёндашувлар одатда самарасиз бўлиб, инсон ҳуқуқларини бузиши мумкин.
Бунинг ўрнига UNFPA ҳукуматларни одамларнинг имкониятларини кенгайтиришга, жумладан, арзон уй-жойга сармоя киритиш, муносиб иш ўринларини яратиш, муносиб ҳақ тўланадиган бола парвариши таътилини жорий этиш ва репродуктив саломатлик хизматларининг тўлиқ спектрини тақдим этишга чақиради.
Бундан ташқари, UNFPA оилада эркин қарорлар қабул қилишга тўсқинлик қилувчи гендер тенгсизлигининг барча шаклларини бартараф этиш зарурлигини таъкидлайди. Булар, масалан, аёлларни ишдан сиқиб чиқарадиган меҳнат меъёрлари, эркаклар учун мослашувчан ҳақ тўланадиган таътилнинг йўқлиги ва жалб қилинган оталикнинг стигматизацияси, болалар парвариши бўйича мавжуд хизматларнинг етишмаслиги, репродуктив ҳуқуқлар, шу жумладан аборт ва бепуштликни даволаш имкониятларининг чекланиши, ёлғизликка олиб келадиган ёш эркаклар ва аёлларнинг гендер қарашлардаги тафовутларидир.
Изоҳ (0)