Бу фильмлар нафақат кино саноатига, балки томошабинлар қарашларига ҳам таъсир кўрсатган муҳим бурилиш нуқталарига айланди. Уларнинг таъсири ҳозирги кунда ҳам — замонавий блокбастер, муаллифлик драма ва ҳатто сериалларда сезилади. Ушбу рўйхатда кино оламида инқилобий ютуқ сифатида тарихда ўчмас из қолдирган фильмлар келтирилган.
“Фуқаро Кейн”
Фильм медиамагнат Чарльз Фостер Кейннинг ҳаёти ҳақида ҳикоя қилади. Унинг вафотидан сўнг журналистлар Кейннинг сўнгги нафасида айтган “Роузбад” сўзининг маъносини аниқлашга ҳаракат қилади. Қаҳрамоннинг яқинлари ва танишлари хотиралари орқали унинг юксалиши, ёлғизлиги ва инсонийлигини йўқотиш тарихи очиб берилади. Асар ҳокимият ва бойлик ички бўшлиққа олиб келиши мумкинлигини кўрсатади.
Орсон Уэллснинг фильми кинематографияда инқилоб ясади. Биринчи марта чуқур фокус, ноодатий ракурслар ва чизиқсиз сюжет қўлланилди. Бу усуллар кейинчалик классикага айланди. “Кейн” визуал ҳикоя қилишнинг янги мезонини ўрнатди ва кинонинг адабиёт ва театр даражасидаги санъат бўлиши мумкинлигини исботлади.
“Психо”
Марион Крейн катта миқдордаги пулни ўғирлаб яширинади ва тортинчоқ Норман Бейц бошқарадиган меҳмонхонада тўхтайди. Кўп ўтмай, қиз ғалати шароитда ҳалок бўлади. Унинг йўқолишини текшириш даҳшатли ҳақиқатни очади: Норман шахсияти иккига бўлинган. Фильм кутилмаган бурилиши ва ваҳимали муҳити туфайли даҳшатли фильм жанрида инқилоб ясади.
Альфред Хичкок барча қоидаларни бузади: фильмнинг ўртасида бош қаҳрамонни ўлдиради, томошабинлар кутганини чиппакка чиқаради ва қўрқув жанрини ўзгартиради. “Психо” асосий оқимга руҳий даҳшатни олиб кирди ва кучли ҳаяжонни қандай бошқариш мумкинлигини кўрсатди.
“Чўқинтирган ота”
Фильм дон Вито бошчилигидаги Корлеоне мафия оиласи ҳақида ҳикоя қилади. Унга суиқасд уюштирилганда, илгари жиноят оламидан узоқ юрган кенжа ўғли Майкл оила ишларини ўз зиммасига олишга мажбур бўлади. Аста-секин Майкл ҳалол инсондан шафқатсиз мафия сардорига айланади.
Френсис Форд Коппола гангстерлар фильмини оила, ҳокимият ва хиёнат ҳақидаги улкан достонга айлантирди. Фильм “янги Голливуд”да бурилиш нуқтаси бўлиб, жиддий муаллифлик киносининг тижорат жиҳатдан муваффақиятли бўлиши мумкинлигини кўрсатиб берди. У келажакдаги драмалар, сериаллар ва жиноят оламига оид ривоятлар учун янги меъёр ўрнатди.
“Қутурган буқа”
Фильм боксчи Жейк Ламоттанинг кўтарилиши ва қулаши ҳақида ҳикоя қилади. Унинг тажовузкор жанг услуби рингда муваффақият келтирса-да, рашк, ғазаб ва беқарорлик шахсий ҳаётини вайрон қилади. Жейк ички туйғулари билан курашиб, хотини, акаси ва ишини йўқотади. Мартин Скорсезе ўзини бошқара олмайдиган одамнинг қайғули ва ҳаётий портретини яратди. Роберт Де Ниро феъл-атвори туфайли ҳалок бўлаётган спортчи образини ажойиб тарзда гавдалантирди.
Фильм услубий мукаммаллик намунасига айланди. Оқ-қора тасвирга олиш, монтаж ва актёрлик маҳорати биографик фильмлар учун янги мезон ўрнатди. Бу спорт мавзусини кучли визуал ифодалилик билан фожиа сифатида тасвирлаш мумкинлигини исботлади.
“Матрица”
Хакер Нео ўзи яшаётган воқелик аслида инсониятни қул қилган сунъий интеллект томонидан яратилган саробдан иборат эканлигини билиб қолади. Аслида дунё Матрица деб аталувчи рақамли моделлаштириш бўлиб, одамлар танаси энергия манбаи сифатида ишлатилади. Исёнчилар гуруҳига қўшилгач, Нео моделлаштириш қонунларини бошқаришни ўрганади ва кураш йўналишини ўзгартиришга қодир бўлган Танланган инсон сифатидаги ўз вазифасини англаб етади.
Вачовскийларнинг фантастик жанговар фильми кинематография тилини ўзгартирди: bullet time техникаси, замонавий визуал ечим ва фалсафий тагмаъно бутун бир авлод режиссёрларини илҳомлантирди. “Матрица” экшн, киберпанк ва шарқ жанг санъатларини ўзига хос эстетикада уйғунлаштириб, 2000 йилларнинг рамзига айланди.
“Узуклар ҳукмдори: биродарлик узуклари”
Ҳоббит Фродо Беггинс амакисидан улкан кучга эга бўлган сеҳрли Ҳукмронлик узугини қабул қилади. Уни йўқ қилиш ва қора ҳукмдор Сауроннинг ҳокимиятни қўлга киритишига тўсқинлик қилиш мақсадида Фродо хатарли саёҳатга отланади. У билан бирга жангчилар, элф, гном, сеҳргар ва бошқа ҳоббитлардан иборат жамоа йўлга чиқади. Қаҳрамонлар душманлар, васвасалар ва хоинликларга дуч келиб, узукни йўқ қилиш мумкин бўлган Ҳалокат тоғига етиб боришга ҳаракат қиладилар.
Питер Жексон фантастика жанри кенг қамровли, жиддий ва таъсирчан бўлиши мумкинлигини исботлади. Трилогия китобларни экранлаштиришда ва визуал эффектлар яратишда янги меъёрларни ўрнатди. Бу бурилиш нуқтаси бўлди, шундан сўнг фантастика катта кинода эътиборга лойиқ жанрга айланди.
“Аватар”
Шол бўлиб қолган денгиз пиёдачиси Жейк Салли аватарни бошқариш орқали янги ҳаёт имкониятига эга бўлади. Аватар — инсон ДНКси ва маҳаллий наъви халқи генларидан яратилган тана. У қимматбаҳо ресурсларни қазиб олишда инсонларга ёрдам бериш учун Пандорага йўл олади. Бироқ наъви халқи билан яқинлашиб, Нейтирига кўнгил қўйган Жейк қарашларини ўзгартиради. У Пандорани ҳимоя қилиш учун ўз қўмондонларига хиёнат қилиб, сайёра тақдири учун ҳал қилувчи жангга киришади.
Жеймс Кемерон яна янгилик яратувчига айланди: “Аватар” 3D кинони янги босқичга кўтарди ва касса даромадлари бўйича рекорд ўрнатди. У виртуал тасвирга олиш усулини жорий этди ва рақамли дунёларни яратишда намуна бўлди. Фильм кинонинг визуал имкониятлари ҳақидаги тасаввурни бутунлай ўзгартирди.
“Паразитлар”
Фильм ертўлада қашшоқликда кун кечираётган Кимлар оиласи ҳақида ҳикоя қилади. Тасодиф туфайли ўғил Ки У бадавлат Паклар хонадонига репетитор сифатида ишга жойлашади. Аста-секин Кимларнинг барча аъзолари турли соҳа мутахассислари ниқоби остида бу уйга ишга кириб олади. Бироқ ертўлада яширинган сир фош бўлгач, алдов тез орада назоратдан чиқиб кетади. Воқеалар ривожи фожиага айланиб, чуқур ижтимоий зиддиятлар ва синфий тенгсизликни яққол намоён этади.
Пон Жун Ҳо асари инглиз тилида бўлмаган фильмлар орасида биринчи бўлиб энг яхши фильм номинациясида “Оскар” мукофотига сазовор бўлди. “Паразитлар” “маҳаллий” ва “жаҳон” киноси ўртасидаги тўсиқларни бузиб ташлади ҳамда корейс воқелиги асосидаги ҳикоя ҳам умуминсоний аҳамият касб этиши мумкинлигини исботлади. Бу эса халқаро фильмларга қизиқишни янада кучайтирди.
Изоҳ (0)