Ўзбекистонда Вазирлар Маҳкамаси қарори билан 1 майдан электромобиллар учун 45 млн сўмдан 78 млн сўмгача утилизация йиғими ундирилиши кўзда тутилган эди.

Бироқ ижтимоий тармоқларда ушбу йиғимнинг барча турдаги машиналардан ундирилиши ҳақида нотўғри хабарлар тарқалиб, турли муҳокамаларга сабаб бўлмоқда.
Аслида қандай?
Вазирлар Маҳкамасининг “Электродвигателга эга бўлган транспорт воситалари аккумулятор батареяларини утилизация қилиш инфратузилмасини ташкил этиш ишларини молиялаштириш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарори билан мамлакатда “яшил” технологиялардан фойдаланишни кенгайтириш, электромобилларнинг яроқсиз ҳолга келиб қолган батареяларининг атроф-муҳитга кескин зарар етказмаган ҳолда утилизация қилинишини таъминлаш ва соҳада маҳаллийлаштириш ишларини янада жадаллаштириш мақсад қилинган.
Мазкур қарор билан 2025 йил 1 майдан бошлаб:
- ишлаб чиқарилган муддатидан бошлаб 3 йилдан ортиқ бўлмаган электромобиллар учун БҲМнинг 120 баравари (45 млн сўм);
- ишлаб чиқарилган муддатидан бошлаб 3 йилдан ортиқ бўлган электромобиллар учун БҲМнинг 210 баравари (78 млн 750 минг сўм) этиб белгиланади.
Яъни фақатгина электромобиллар учун утилизация йиғими белгиланган: гибрид ва қолган транспорт воситалари бундан мустасно.
Ўзбекистонда охирги пайтларда электромобиллар импорти кескин қисқармоқда. Масалан, 2025 йил январь—февраль ойларида мамлакатга электромобиллар импорти сезиларли камайди. Икки ой давомида жами 17 миллион 967 минг долларлик 1555 дона электромобиль олиб кирилган. 2024 йил январь—февраль ойларида эса 85 миллион 415 минг долларлик 3489 дона электромобиль импорт қилинганди.
Иқтисодчилар фикрича, импорт қисқаришига Тошкент вилояти Пискент туманидаги чет элдан келтирилган автомобиллар учун синов полигони ишга тушгани таъсир қилган бўлиши мумкин. Полигон қуввати Ўзбекистонга аввалгидек кўп автомобиль киритиш учун етарли эмас. Бу табиий равишда импорт жараёнини мураккаблаштиради, оқибатда автомобиллар нархи қимматлашади.
2024 йил 1 ноябрдан Ўзбекистонга импорт қилинадиган транспорт воситалари Пискент полигонида синовдан ўтказила бошланган. Бунга сабаб сифатида ҳаракат хавфсизлигини кучайтириш ва мамлакатга олиб кирилаётган транспорт воситалари сифатини яхшилаш мақсад қилингани билдирилган.
Март ойи якунида Техник жиҳатдан тартибга солиш агентлиги томонидан Хитойнинг Leapmotor C16 автомобилида “камчилик” аниқлангани маълум қилинди. Агентлик машиналарни сертификатлаш органларига огоҳлантириш хати юбориб, Leapmotor компаниясининг барча автомобиллари импортига тақиқ қўйилганини билдирди.
Аввалроқ BYD Uzbekistan Factory қўшма корхонаси ҳукуматдан электромобилларнинг тартибсиз импортини чеклашни сўраганди. Ўшанда жамоатчилик фаоллари импортни чеклаш рақобат йўқолишига олиб келишидан хавотир билдирган. Айрим иқтисодчилар фикрича, Ўзбекистонда янги автомобиль заводлари очилиши автомашиналар нархи пасайишига олиб келмайди.
Изоҳ (0)