Ўзбекистон иқтисодиёти фаол ўсишда давом этмоқда. Прогноз ижобий деб баҳоланмоқда. Шу билан бирга, хавф ҳам, имкониятлар ҳам сақланиб қолади. Юқори ўсиш суръатларини сақлаб қолиш, буфер захираларини тиклаш ва ташқи шоклардан ҳимоя қилиш учун макроиқтисодий барқарорликни сақлаш ва тизимли ислоҳотларни амалга оширишни давом эттириш зарур. Бу ҳақда Халқаро валюта жамғармасининг Яссер Абдих бошчилигидаги миссиясининг Ўзбекистонга 16—24 сентябрь кунлари амалга оширган ташрифи якунлари бўйича дастлабки хулосасида келтирилган.
Иқтисодиёт ўсиш суръатлари давом этмоқда. 2024 йилнинг биринчи ярим йиллигида реал ЯИМ ўсиш суръати йиллик 6,4 фоизни ташкил этди. Май ойининг бошида энергия ресурслари нархларининг оширилишига жавобан истеъмол нархлари индекси умумий инфляцияси апрель ойи якунлари бўйича йиллик 8 фоиздан сўнгги ойларда тахминан 10,5 фоизгача тезлашди. Истеъмол нархлари индекси бўйича базавий инфляция нисбатан барқарор бўлиб, июнь ойидан август ойига қадар йиллик кўрсаткичда тахминан бир фоиз пунктга ўсиб, 7 фоизни ташкил этди.
Прогноз ижобий баҳоланмоқда, аммо имкониятлар билан бирга хатарлар ҳам сақланиб қолмоқда. Реал ЯИМ ўсиш суръатлари юқори бўлиб қолади, инвестицияларнинг фаол суръатлари ва тузилмавий ислоҳотлар туфайли 2024 ва 2025 йилларда 5,5 фоиздан ошиши кутилмоқда.
Прогнозларга кўра, истеъмол нархлари индекси инфляцияси қаттиқ пул-кредит ва солиқ-бюджет сиёсати ҳамда энергия ресурслари нархи ўсиши таъсирининг камайишига жавобан аста-секин пасайиб боради. Жорий операциялар ҳисоби дефицити 2024 йилда ЯИМнинг тахминан 6,25 фоизига, 2025 йилда эса 6,1 фоизига қисқаради, шу жумладан, экспорт ва пул ўтказмалари ҳажми катта бўлиши, 2023 йилда бўлгани каби импорт қилинадиган машина ва ускуналарни бир марталик йирик харидлардан воз кечиш, шунингдек, бюджетни консолидация қилиш ҳисобига.
Прогноз ёмонлашуви хавфлари қаторига минтақавий геоиқтисодий муаммолар, хом ашё товар нархларининг ўзгарувчанлиги, жаҳон иқтисодиёти ўсишининг кутилмаган глобал секинлашуви, давлат корхоналари ва давлат-хусусий шериклик билан боғлиқ шартли мажбуриятларнинг юзага келиши киради. Молиявий оқимлар ва пул ўтказмалари ҳажмининг ортиши, шунингдек, олтин нархининг ошиши янги имкониятлар яратиши мумкин.
ХВЖ Ўзбекистон ҳукуматининг макро-молия барқарорлигини сақлаш ва иқтисодий сиёсат учун зарур бўлган захираларни жамғариш бўйича олиб борилаётган узлуксиз саъй-ҳаракатларини юқори баҳолаган.
Бюджет консолидацияси режа бўйича кетяпти. 2024 ва 2025 йиллар учун консолидацияланган бюджет тақчиллиги мақсадларига (ЯИМнинг 4,0 ва 3 фоизи мос равишда) расмийлар томонидан харажатларни, айниқса, энергия субсидияларини самарали тарзда оптималлаштириш, ижтимоий харажатларнинг манзилли йўналтириш ва мақсадли кредитлаш ҳажмини қисқартириш туфайли эришилади.
Бироқ, олтин нархининг юқори бўлиши ва тезкор иқтисодий ўсишга қарамай, олтин қазиб олиш секторидан ташқаридаги компаниялардан ундириладиган ҚҚС ва корпоратив даромад солиғи паст бўлиши туфайли даромаднинг ЯИМга нисбати пасайиб кетиши прогноз қилинмоқда.
Шу билан бирга, солиқ тўловчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш учун тегишли кафолатлар берилишини кўзда тутган ҳолда, солиқ идораларига Солиқ кодексига риоя этилишини таъминлаш бўйича ваколатларни кучайтириш зарур.
Изоҳ (0)