Уйқуга тўймаслик нафақат кўзлар қизаришни ва уларнинг остида “халтачалар” пайдо бўлиши билан намоён бўлади, балки кўзлар саломатлигига жиддий таҳдид солади! Бугунги мақолада уйқунинг кўзлар соғлиғига қандай таъсир қилиши ва ундан ҳимояланиш учун тавсиялар ҳақида сўз боради.

Кўзлар — уларга вақти-вақти билан дам бериб туриш керак бўлган нозик орган. Кун давомида кўзимиз минглаб визуал сигналларни қайта ишлайди, турли ёруғликка реакцияга беради, матнларни ўқийди ва атрофимиздаги дунёнинг энг кичик тафсилотларини идрок этади. Фақат ухлаётганимиздагина кўзлар ва ниҳоят дам олади:

• Кўзнинг шох парда ҳужайралари янгиланади;
• Кўз мушакларидаги зўриқиш камаяди;
• Кўз ёш безларнинг иши барқарорлашади, чунки уйқу пайтида кўзни қуришдан ҳимоя қилувчи плёнка ҳосил бўлади.

Аммо мунтазам равишда етарлича ухламаслик юқоридаги жараёнларга салбий таъсир қилади.

Уйқунинг кўзлар саломатлигида ўрни

Аҳамият берганмисиз, уйқусиз ўтган тундан кейин доим кўзларимиз қизарган ҳолда уйғонамиз? Аммо бу айзбергнинг бизга кўринган қисмидир. Сурункали уйқусизлик қуйидаги нохуш ҳолатларга олиб келиши мумкин:

Қуруқ кўзлар синдроми

Кўзлар доимий равишда кўзёш ишлаб чиқаради ва бу ёшлар кўз юзасини намлантириб туриш вазифасини бажаради. Уйқуга тўймаслик кўзлардаги ушбу табиий функцияни бузади. Натижада кўз ёш безлари етарлича суюқлик ишлаб чиқарилмайди ёки кўз ёшлар кўз юзасини намлантиришга улгурмай буғланиб кетади. Баъзиларда буларнинг ҳар иккиси ҳам кузатилади. Натижада кўзлар қуруқ ва қадалаётгандек бўлаверади.

Қон айланиши билан боғлиқ муаммолар

Уйқу қон томирларининг нормал ишлаши учун жавобгардир. Уйқу сифатининг бузилиши кўзлар тўр пардасининг қон билан таъминланишини бузади, бу эса кўриш қобилиятининг пасайишига олиб келади.

Глаукомага чалиниш хавфининг ошиши

Глаукома — кўз ички босимининг кўтарилиши натижасида кўз нервига зарар етказадиган касаллик. Бу ҳолат кўришнинг пасайишига ва ҳатто кўрликка олиб келиши мумкин. Тадқиқотларга кўра, сурункали уйқусизлик ушбу касаллик хавфини оширадиган омиллардан биридир.

Кўриш қобилиятининг пасайиши

Уйқусиз тундан кейин кўзлар хира кўра бошлайди. Бу ҳолат мунтазам давом этаверса, касаллик сурункали тус олади.

Ёшга боғлиқ ўзгаришларнинг тезлашиши

Уйқу етишмаслиги тананинг ва айниқса кўз атрофидаги терининг қаришини тезлаштиради, натижада ажинлар эрта пайдо бўлади.

Уйқу ва гаджетлар: смартфонлар кўзлар саломатлигига қандай таъсир қилади?

Кўз чарчаши (Рақамли кўз зўриқиши)

Узоқ вақт давомида экран олдида бўлиш кўзларни зўриқтиради. Кўзлар қуруқлашиб, чарчаш, оғриқ ёки ноқулайлик туғдиради.

Кўз қуриши

Экранга тикилиб ишлаганда кўзларимизни автоматик тарзда камроқ юмамиз (нормада бир дақиқада 15-20 марта, экран олдида 5-7 мартага кам).

Кўзга зарарли кўк нур таралиши

Смартфон экранлари ўзидан кўк нур чиқаради, у узоқ муддатда кўз тўр пардасига зарар етказади ҳамда мелатонин гормони ишлаб чиқарилишига тўсқинлик қилиб, уйқуни бузади.

Болалар учун хавф

Болалар кўзлари экранларга сезгирроқ бўлиб, улар ёшлигидан смартфонлардан кўп фойдаланиши келажакда кўз муаммоларини кучайтиради.

Қандай чора кўриш керак?

Кўзлар саломатлигини сақлаш учун бизга мураккаб ёки қиммат тиббий даволаниш керак эмас. Бунинг учун кундалик одатларимизни бир оз ўзгартириш кифоя:

• Уйқу вақти ва режимини нормаллаштиринг;
• Гаджетлардан фойдаланишни чекланг ёки ҳимоя қилувчи кўзойнаклардан фойдаланинг;
• Сиз ишлаётган хона намлиги юқори эканига ишонч ҳосил қилинг;
• Кўз машқларини бажаришга эринманг;
• Муқобил иш ва дам олиш режимига амал қилинг;
• Компьютерда ишлашнинг ҳар 45 дақиқасида кўзларингизга дам беринг.