Uyquga to‘ymaslik nafaqat ko‘zlar qizarishni va ularning ostida “xaltachalar” paydo bo‘lishi bilan namoyon bo‘ladi, balki ko‘zlar salomatligiga jiddiy tahdid soladi! Bugungi maqolada uyquning ko‘zlar sog‘lig‘iga qanday ta’sir qilishi va undan himoyalanish uchun tavsiyalar haqida so‘z boradi.

Ko‘zlar — ularga vaqti-vaqti bilan dam berib turish kerak bo‘lgan nozik organ. Kun davomida ko‘zimiz minglab vizual signallarni qayta ishlaydi, turli yorug‘likka reaksiyaga beradi, matnlarni o‘qiydi va atrofimizdagi dunyoning eng kichik tafsilotlarini idrok etadi. Faqat uxlayotganimizdagina ko‘zlar va nihoyat dam oladi:

• Ko‘zning shox parda hujayralari yangilanadi;
• Ko‘z mushaklaridagi zo‘riqish kamayadi;
• Ko‘z yosh bezlarning ishi barqarorlashadi, chunki uyqu paytida ko‘zni qurishdan himoya qiluvchi plyonka hosil bo‘ladi.

Ammo muntazam ravishda yetarlicha uxlamaslik yuqoridagi jarayonlarga salbiy ta’sir qiladi.

Uyquning ko‘zlar salomatligida o‘rni

Ahamiyat berganmisiz, uyqusiz o‘tgan tundan keyin doim ko‘zlarimiz qizargan holda uyg‘onamiz? Ammo bu ayzbergning bizga ko‘ringan qismidir. Surunkali uyqusizlik quyidagi noxush holatlarga olib kelishi mumkin:

Quruq ko‘zlar sindromi

Ko‘zlar doimiy ravishda ko‘zyosh ishlab chiqaradi va bu yoshlar ko‘z yuzasini namlantirib turish vazifasini bajaradi. Uyquga to‘ymaslik ko‘zlardagi ushbu tabiiy funksiyani buzadi. Natijada ko‘z yosh bezlari yetarlicha suyuqlik ishlab chiqarilmaydi yoki ko‘z yoshlar ko‘z yuzasini namlantirishga ulgurmay bug‘lanib ketadi. Ba’zilarda bularning har ikkisi ham kuzatiladi. Natijada ko‘zlar quruq va qadalayotgandek bo‘laveradi.

Qon aylanishi bilan bog‘liq muammolar

Uyqu qon tomirlarining normal ishlashi uchun javobgardir. Uyqu sifatining buzilishi ko‘zlar to‘r pardasining qon bilan ta’minlanishini buzadi, bu esa ko‘rish qobiliyatining pasayishiga olib keladi.

Glaukomaga chalinish xavfining oshishi

Glaukoma — ko‘z ichki bosimining ko‘tarilishi natijasida ko‘z nerviga zarar yetkazadigan kasallik. Bu holat ko‘rishning pasayishiga va hatto ko‘rlikka olib kelishi mumkin. Tadqiqotlarga ko‘ra, surunkali uyqusizlik ushbu kasallik xavfini oshiradigan omillardan biridir.

Ko‘rish qobiliyatining pasayishi

Uyqusiz tundan keyin ko‘zlar xira ko‘ra boshlaydi. Bu holat muntazam davom etaversa, kasallik surunkali tus oladi.

Yoshga bog‘liq o‘zgarishlarning tezlashishi

Uyqu yetishmasligi tananing va ayniqsa ko‘z atrofidagi terining qarishini tezlashtiradi, natijada ajinlar erta paydo bo‘ladi.

Uyqu va gadjetlar: smartfonlar ko‘zlar salomatligiga qanday ta’sir qiladi?

Ko‘z charchashi (Raqamli ko‘z zo‘riqishi)

Uzoq vaqt davomida ekran oldida bo‘lish ko‘zlarni zo‘riqtiradi. Ko‘zlar quruqlashib, charchash, og‘riq yoki noqulaylik tug‘diradi.

Ko‘z qurishi

Ekranga tikilib ishlaganda ko‘zlarimizni avtomatik tarzda kamroq yumamiz (normada bir daqiqada 15-20 marta, ekran oldida 5-7 martaga kam).

Ko‘zga zararli ko‘k nur taralishi

Smartfon ekranlari o‘zidan ko‘k nur chiqaradi, u uzoq muddatda ko‘z to‘r pardasiga zarar yetkazadi hamda melatonin gormoni ishlab chiqarilishiga to‘sqinlik qilib, uyquni buzadi.

Bolalar uchun xavf

Bolalar ko‘zlari ekranlarga sezgirroq bo‘lib, ular yoshligidan smartfonlardan ko‘p foydalanishi kelajakda ko‘z muammolarini kuchaytiradi.

Qanday chora ko‘rish kerak?

Ko‘zlar salomatligini saqlash uchun bizga murakkab yoki qimmat tibbiy davolanish kerak emas. Buning uchun kundalik odatlarimizni biroz o‘zgartirish kifoya:

• Uyqu vaqti va rejimini normallashtiring;
• Gadjetlardan foydalanishni cheklang yoki himoya qiluvchi ko‘zoynaklardan foydalaning;
• Siz ishlayotgan xona namligi yuqori ekaniga ishonch hosil qiling;
• Ko‘z mashqlarini bajarishga erinmang;
• Muqobil ish va dam olish rejimiga amal qiling;
• Kompyuterda ishlashning har 45 daqiqasida ko‘zlaringizga dam bering.