Адабиёт ва кино оламида кўпинча китоблар ҳамда улар асосида суратга олинган фильмлар ўртасида ўзаро таъсир бўлади. Китобхонлар кўпинча асар қаҳрамонлари ва сюжетига мафтун бўлади, кейин эса севимли ҳикоялари асосида ишланган фильмларни сабрсизлик билан кутади. Бироқ экранлаштириш ҳар доим ҳам мухлислар умидини оқламайди. Аммо ушбу мақолада томошабинлар фикрига кўра янги ранглар ва таассуротлар қўшиб, китобларидан ҳам ўзиб кетган бир нечта фильмларни кўриб чиқамиз.
“Тахтлар ўйини”
Америкалик ёзувчи Жорж Р.Р.Мартиннинг “Муз ва олов қўшиғи” туркумидаги биринчи “Тахтлар ўйини” фантастик романи 1996 йилда нашр этилган. Китобни ўқувчилар яхши баҳолади, аммо 2011 йилда картинанинг биринчи қисми чиққач, кўпчилик сериал оригиналидан анча қизиқарли эканини англади. Баъзи ўқувчиларга муаллифга хос услуб ҳаддан ташқари соддалаштирилган, ҳатто болаларча, жиддий катталар адабиётидан кутаётган теранлик ва кўп қатламлиликдан маҳрумдек туюлди.
Шунингдек, кўпчилик китобдаги қаҳрамонларнинг психологик портретларини фильмдаги каби ишлаб чиқилмаган деб ҳисоблайди. Сериал Вестероснинг шафқатсизлиги ва сиёсий интригалари муҳитини жуда ишончли тасвирлаб берди, энг муҳими, Деенерис Таргаренни янада кўп қиррали ва инсоний шахс сифатида тақдим этди. Эмилия Кларк қаҳрамонининг мураккаб кечинмаларини: унинг умидлари, шубҳалари, ўсиши ва таназзулини ажойиб тарзда тасвирлаб берди. Шунингдек, сериалда кўплаб сюжет чизиқлари чуқурлаштирилган, янги қаҳрамонлар ва фитналар қўшилган.
“Афсунгар”
1995 йилда Буюк Британияда нашр этилган Кристофер Пристнинг мистик романи эътирофга сазовор бўлганига қарамай, кўплаб ўқувчилар 2006 йилда чиқарилган “Афсунгар” фильми китобдан яхшироқ эканини таъкидлашади. Фильмда икки иллюзионист — Роберт Анжер ва Альфред Борден ўртасидаги мураккаб муносабатлар ва душманлик батафсилроқ очиб берилган.
“Қарияларга бу ерда жой йўқ”
“Қарияларга бу ерда жой йўқ”нинг китоби ҳам, фильми ҳам мақтовга лойиқ. Кўпчиликнинг таъкидлашича, 2007 йилда экранлаштирилган фильм китобдан яхшироқ ва таъсирлироқ бўлган. Қизиғи, дастлаб Кормак Маккарти 2005 йилда “Қарияларга бу ерда жой йўқ”ни роман сифатида эмас, балки сценарий сифатида ёзган. Маккартининг китоби ўзининг услуби, шафқатсизлиги ва муросасизлиги билан ажралиб туради. У тақдир, эркинлик ва ахлоқий танлов ҳақида ўйлашга мажбур қилади.
Фильм ака-ука Коенларнинг маҳоратли режиссураси ва Ҳавер Бардем, Томми Ли Жонс ва Жош Бролиннинг ижроси туфайли янада машҳурлашади. Бардем ижро этган Антон Чигурнинг унутилмас образи совуқ рационаллиги ва кутилмаган шафқатсизлиги томошабинлар хотирасида узоқ вақт сақланиб қолди.
“Форрест Гамп”
“Форрест Гамп” шунчаки фильм эмас, балки ҳар бир томошабиннинг қалбида ўчмас из қолдирадиган ҳаётий ҳикоядир. Фильмнинг экранлаштирилиши романнинг ўзидан ҳам чуқурроқ ва таъсирлироқ бўлиб чиқди. Кўплаб китобхонлар фильмни кўргандан сўнг китоб билан танишиб, унинг юзакилигидан кўнгли қолди. Китобда фильмни машҳурликка эриштирган ҳиссий бойлик ва унутилмас муҳит мавжуд эмас.
Режиссёр Роберт Земекис 1986 йилда Уинстон Грум томонидан ёзилган ҳикояга кўплаб нозик жиҳатлар ва тагмаъноларни қўшиб, мавзуни кенгайтирди ҳамда китобда деярли бўлмаган янги маъно қатламлари ва эзгу ғояларни киритди. 1994 йилда экранларга чиққан фильм нафақат роман сюжетини қайта ҳикоя қилди, балки уни оддий ҳикояни миллионлаб одамларга таъсир қилган ҳаёт, муҳаббат ва тақдир тасодифларига бой воқеага айлантирди. Ҳатто саундтреклар ҳам фильмнинг муваффақиятига катта ҳисса қўшиб, ҳар бир саҳнанинг ҳиссий даражасини янада кучайтирди.
“Шоушенкдан қочиш”
Режиссёр маҳорати ва актёрларнинг ажойиб ижроси туфайли “Шоушенкдан қочиш” фильми кенг оммалашиб, кинематографиянинг ҳақиқий дурдонасига айланди. Китобни ўқиганлар воқеалар баёнининг қисқалиги сабабли ҳикоя муҳитига тўлиқ шўнғиб кета олмади. Фильм эса асарнинг моҳиятини анча мукаммал етказишга эришди. Шунингдек, фильмдаги кўп лавҳалар аслиятдан деярли сўзма-сўз олинганини таъкидлаш жоиз.
“Қаттиққўл хоним”
Муваффақиятли экранлаштиришга ёрқин мисоллардан бири “Қаттиқққўл хоним” (2006) фильмидир. Ёзувчи Лорен Вайсбергернинг 2003 йилдаги худди шу номдаги романига асосланган фильм машҳур актрисалар — Мерил Стрип, Энн Ҳетеуэй ва Эмили Блантнинг ажойиб ижроси туфайли томошабинлар эътиборини тортди. Фильмнинг мухлислари экран қаҳрамонлари китоб прототипларига қараганда анча жонли ва кўп қиррали бўлганини таъкидлайди.
Масалан, бош қаҳрамон Энди Сакснинг китоб версияси кўплаб ўқувчиларга Энн Ҳетеуэй туфайли экрандаги образига қараганда зерикарли туюлади. Ушбу фильм мухлислари уни қайта-қайта кўришга тайёр эканликларини таъкидлашади, аммо китобдаги Энди қайта ўқиш истагини уйғотмайди. Баъзи танқидчилар ҳатто роман муаллифи асарга чуқур маъно бермасдан, Vogue муҳаррири Анна Винтур устидан кулиш учун яратган деган фикрни ҳам билдиришади.
Изоҳ (0)