O‘tgan bir yil ichida Dunyo okeani harorati rekord darajagacha ko‘tarildi, bu esa ekstremal issiq ob-havoni keltirib chiqardi, deb xabar bermoqda CNN.
Ta’kidlanishicha, 2022-yilda Dunyo okeani harorati kuzatuvlar tarixidagi eng iliq ko‘rsatkichga yetgan, bu odamlar atmosferaga issiqlikni tutib turuvchi gazlarni ajratib chiqarayotgani tufayli yuzaga kelgan iqlim inqirozining xavotirli belgisi hisoblanadi.
Butun dunyo bo‘ylab 16 ta institut olimlaridan iborat xalqaro jamoa tomonidan olib borilgan tadqiqot ko‘rsatishicha, so‘nggi olti yilning besh yili okeanlar uchun eng issiq bo‘lgan va ularning isish tezligi tobora oshib bormoqda.
“Natijalar xavotirli. Okeanlarimiz holati dunyodagi salomatlikka ta’sir qilishi mumkin va yangi okean kuzatuvlariga qaraganda, bizga shifokor kerak. Energiya nuqtayi nazaridan, 2022-yilda okeanlarga qo‘shilgan issiqlik miqdori o‘tgan yili dunyoda ishlab chiqarilgan elektr energiyasining 100 barobariga teng”, — dedi olimlar.
Tadqiqotga muvofiq, 1970-yildan boshlab sayyoradagi ortiqcha issiqlikning 90 foizdan ko‘prog‘i okeanlarga yo‘nalgan. Olimlar aytishicha, global uzoq muddatli isish tendensiyasi shunchalik barqaror va mustahkamki, rekordlar har yili o‘rnatilmoqda.
“Biz ajralmalar ko‘rsatkichini nolga tenglashtirmagunimizcha, isish davom etadi, biz ham okeandagi issiqlik miqdori bo‘yicha xuddi o‘tgan yilgidek rekordlarni o‘rnatishda davom etamiz. Yaxshiroq xabardor bo‘lish va okeanlarni tushunishiqlim o‘zgarishiga qarshi kurash bo‘yicha harakatlarning asosi hisoblanadi”, — dedi Maykl Mann, Pensilvaniya universiteti professori.
Olimlar fikricha, okeanlar isishi millionlab odamlarning hayotiga jiddiy ta’sir o‘tkazmoqda. Ular kuchliroq bo‘ronlar, to‘fonlar va shiddatli yog‘ingarchiliklar uchun zarur noqulay ob-havoni yuzaga keltiradi hamda bo‘ronlarning tezda kuchayishini osonlashtiradi. Masalan, o‘tgan yil sentabri oxirlarida Karib orollari va Floridaga yog‘ilgan Yan bo‘roni bilan shunday holat yuz bergandi.
Isish dengiz sathi ko‘tarilishining asosiy omili ham hisoblanadi, chunki qo‘shimcha issiqlik okeanlar kengayishiga olib keladi. Suv isiganida, uning molekulalari tezroq harakatlanadi va yoyilib ketadi, natijada uning hajmi oshadi. Bu yanada shiddatliroq qirg‘oq yemirilishiga va bo‘ron to‘lqinlariga sabab bo‘ladi.
Harorat oshishi, shuningdek, okean suvlarida kislorod kamayishini ham bildiradi, bu esa dengiz hayotiga ta’sir o‘tkazib, iqtisodiyot sektorlaridan biri bo‘lgan baliqchilikka ziyon keltiradi.
Izoh (0)