Дунё океани рекорд даражада қизиб кетгани маълум бўлди

Ўтган бир йил ичида Дунё океани ҳарорати рекорд даражагача кўтарилди, бу эса экстремал иссиқ об-ҳавони келтириб чиқарди, деб хабар бермоқда CNN.

Таъкидланишича, 2022 йилда Дунё океани ҳарорати кузатувлар тарихидаги энг илиқ кўрсаткичга етган, бу одамлар атмосферага иссиқликни тутиб турувчи газларни ажратиб чиқараётгани туфайли юзага келган иқлим инқирозининг хавотирли белгиси ҳисобланади.

Бутун дунё бўйлаб 16 та институт олимларидан иборат халқаро жамоа томонидан олиб борилган тадқиқот кўрсатишича, сўнгги олти йилнинг беш йили океанлар учун энг иссиқ бўлган ва уларнинг исиш тезлиги тобора ошиб бормоқда.

«Натижалар хавотирли. Океанларимиз ҳолати дунёдаги саломатликка таъсир қилиши мумкин ва янги океан кузатувларига қараганда, бизга шифокор керак. Энергия нуқтаи назаридан, 2022 йилда океанларга қўшилган иссиқлик миқдори ўтган йили дунёда ишлаб чиқарилган электр энергиясининг 100 баробарига тенг», — деди олимлар.

Тадқиқотга мувофиқ, 1970 йилдан бошлаб сайёрадаги ортиқча иссиқликнинг 90 фоиздан кўпроғи океанларга йўналган. Олимлар айтишича, глобал узоқ муддатли исиш тенденцияси шунчалик барқарор ва мустаҳкамки, рекордлар ҳар йили ўрнатилмоқда.

«Биз ажралмалар кўрсаткичини нолга тенглаштирмагунимизча, исиш давом этади, биз ҳам океандаги иссиқлик миқдори бўйича худди ўтган йилгидек рекордларни ўрнатишда давом этамиз. Яхшироқ хабардор бўлиш ва океанларни тушунишиқлим ўзгаришига қарши кураш бўйича ҳаракатларнинг асоси ҳисобланади», — деди Майкл Манн, Пенсильвания университети профессори.

Олимлар фикрича, океанлар исиши миллионлаб одамларнинг ҳаётига жиддий таъсир ўтказмоқда. Улар кучлироқ бўронлар, тўфонлар ва шиддатли ёғингарчиликлар учун зарур ноқулай об-ҳавони юзага келтиради ҳамда бўронларнинг тезда кучайишини осонлаштиради. Масалан, ўтган йил сентябри охирларида Кариб ороллари ва Флоридага ёғилган Ян бўрони билан шундай ҳолат юз берганди.

Исиш денгиз сатҳи кўтарилишининг асосий омили ҳам ҳисобланади, чунки қўшимча иссиқлик океанлар кенгайишига олиб келади. Сув исиганида, унинг молекулалари тезроқ ҳаракатланади ва ёйилиб кетади, натижада унинг ҳажми ошади. Бу янада шиддатлироқ қирғоқ емирилишига ва бўрон тўлқинларига сабаб бўлади.

Ҳарорат ошиши, шунингдек, океан сувларида кислород камайишини ҳам билдиради, бу эса денгиз ҳаётига таъсир ўтказиб, иқтисодиёт секторларидан бири бўлган балиқчиликка зиён келтиради.