Nima uchun homilador ayollarga foliy kislotasini ichish tavsiya etiladi?

Homiladorlik  bu nafaqat quvonchli, balki ayol organizmi uchun katta mas’uliyat yuklaydigan davrdir. Bu bosqichda ona va bola salomatligini ta’minlash uchun organizm ko‘plab muhim moddalarni talab qiladi. Ayniqsa, foliy kislotasining o‘rni alohida.

Foliy kislotasi nima?

Foliy kislotasi — bu B9 vitaminining sun’iy (sintetik) shakli bo‘lib, inson salomatligi, ayniqsa homilador ayollar uchun juda muhim hisoblanadi. U organizmga sog‘lom qizil qon tanachalari, shuningdek, miya, teri, soch va tirnoq hujayralarini ishlab chiqarishda yordam beradi. Organizm foliy kislotasini o‘zi ishlab chiqara olmaydi.

Uni ovqat orqali yoki maxsus preparatlar bilan qabul qilish mumkin. Buning uchun ratsionga quyidagilarni kiritish kerak:

• ko‘katlar;
• karamdoshlar oilasiga mansub sabzavotlarning bari;
• dukkaklilar;
• sitrus mevalar;
• banan;
• qovun;
• qulupnay;
• yong‘oqlar;
• tuxum;
• jigar va boshqalar.

Dorixonalarda foliy kislotasi dori yoki qo‘shimcha (BFQ) shaklida sotiladi.

Nima uchun homilador ayollar foliy kislotasi ichishi muhim?

Agar homiladorlik rejalashtirilmagan bo‘lsa, ayol homiladorligini bilishi bilanoq, shifokor darhol foliy kislotasini ichishni tavsiya qiladi. Buni kamida 12-haftagacha davom ettirish kerak. Ammo ideal holatda foliy kislotasini homiladorlikdan 2–3 oy oldin ichishni boshlash kerak.

B9 vitaminini qabul qilish homilada nerv sistemasidagi nuqsonlarning oldini olishga yordam beradi. Aynan shu modda asosida bosh miya va orqa miya shakllanadi. Ushbu fakt olimlar tomonidan 1965-yilda aniqlagan, 1990-yilda foliy kislotasining foydasi ilmiy jihatdan tasdiqlangan.

Nerv tizimi nuqsonlari homiladorlikning dastlabki 28 kunida yuzaga keladi, ularga quyidagilar kiradi:

• Umurtqa pog‘onasidagi yoriq (spina bifida) — homiladorlikning erta rivojlanish davrida umurtqa pog‘onasi hamda orqa miya atrofidagi membranalarning to‘liq yopilmagan tug‘ma nuqsoni.

• Anentsefaliya — asab tizimining kam uchraydigan tug‘ma nuqsoni bo‘lib, bola bosh miyasining old qismi yoki to‘liq qismi yo‘q holda dunyoga keladi. Bunday bolalarning 75 foizi o‘lik tug‘iladi, qolganlari esa bir necha soat yoki kun ichida vafot etadi.

• Entsefalotsele — juda kam uchraydigan holat bo‘lib, miya to‘qimalari boshdagi teshiklar (bo‘yin, peshona yoki ensa sohasi) orqali tashqariga chiqadi. Bunday holat jarrohlik orqali yaxshilanadi, lekin bola keyinchalik miyada suyuqlik to‘planishi, aqliy rivojlanishdagi kechikish, ko‘rish bilan bog‘liq muammolar yoki tutqanoqdan aziyat chekishi mumkin.

Bu nuqsonlar skrining tekshiruvi vaqtida aniqlanishi mumkin, lekin ular tuzatilmaydi. Shuning uchun ayol homiladorlikdan avval va keyin yetarlicha foliy kislotasi qabul qilishi juda muhim.

Homilador ayollar va farzand rejalashtirayotganlar foliy kislotasini qancha ichishi kerak?

Ushbu vitaminni oziq-ovqatdan yetarli miqdorda olish mushkul. Shuning uchun muvozanatli ovqatlanishni foliy kislotasi dorilari bilan to‘ldirish kerak. Shifokorlar homiladorlikdan avval va homiladorlik davrida kuniga 400 mikrogramm (0,4 mg) B9 vitamini ichishni tavsiya qilishadi. Bu fikr yetakchi tibbiy tashkilotlar — AQSH Akusher va ginekologlar kolleji, Britaniya Milliy sog‘liqni saqlash xizmati va AQSH Kasalliklarni nazorat qilish va profilaktika markazlari tomonidan keltirilgan.

Agar ayol ilgari nerv tizimi nuqsoni bilan tug‘ilgan farzand ko‘rgan bo‘lsa, shifokor kunlik dozani 4–5 milligrammgacha oshirishni va uni homiladorlikdan kamida 3 oy oldin ichishni tavsiya qiladi. Shifokor belgilagan dozaga amal qilish juda muhim. Haddan tashqari yuqori dozalar quyidagi nojo‘ya ta’sirlarga olib kelishi mumkin:

• ko‘ngil aynishi;
• ishtahaning yo‘qolishi;
• qorinning dam bo‘lishi;
• qorinda og‘riq;
• og‘izda achchiq ta’m;
• diqqatni jamlashda muammo;
• uyqusizlik;
• kayfiyat o‘zgarishlari.

Shuningdek, foliy kislotasiga allergiya qo‘zg‘ashi mumkin. Bunday holatlar kam uchraydi, ammo agar sizda ilgari biror reaksiya kuzatilsa, bu haqda shifokorga aytish lozim.

Dorixonadan foliy kislotasi xarid qilayotganda, bu dori vositasi yoki BFQ ekaniga e’tibor bering. Homiladorlikda bunday qo‘shimchalarni olish tavsiya etilmaydi. Chunki ularning tarkibi kamroq nazorat qilinadi. Homiladorlikda foliy kislotasining dori shaklidagisini tanlagan ma’qul.