Ko‘zlar bizga berilgan eng bebaho ne’matlaridan biri. Dunyoni tanish, ranglarni ajratish, yaqinlarimizning chehrasini tomosha qilish — bularning barchasi ko‘zlarimiz salomatligiga ko‘proq ahamiyat berishimizga undaydi. Quyida ko‘rish sezgirligi tushib ketishiga sabab bo‘ladigan odatlar va ularga yechimlarni keltirib o‘tamiz.
Ovqatlanish tartibi
Ko‘zlar salomatligi uchun sabzi va yashil bargli o‘simliklarni iste’mol qilishning o‘zi yetarli emas. Ko‘z nuri va ovqatlanishning unga ta’siri ancha murakkab jarayon. Agar siz doimiy shirinliklar, qayta ishlangan mahsulotlar, qahva va fast fudlar iste’mol qilsangiz, yaqin kelajakda ko‘zlar bilan bog‘liq muammolarga duch kelishingiz mumkin. Chunki A, C, E vitaminlari, rux va omega-3 kabilarning yetishmasligi ko‘z to‘r pardani zaiflashtiradi va yorug‘likka sezgir bo‘lib qoladi. Ortiqcha tuz va shakar ham zararlidir: ular qon aylanishini buzadi va glaukomaga olib keladi.
Yechim: Menyuga ismaloq, brokkoli, dengiz baliqlari, yong'oqlar va tuxum qo'shing. Kamroq shakar iste'mol qiling, ko'proq suv iching. Va ha, sabzi yaxshi, lekin zaytun moyi bilan - yog'siz, A vitamini shunchaki so'rilmaydi.
Surunkali stress
“Barcha kasalliklar asabdan kelib chiqadi”, deydi donishmandlar. Chindan ham, ularning so‘zida jon bor va bu qoida ko‘zlarga ham amal qiladi. Uzoq muddatli stress tanadagi resurslarini “yeb boradi”, natijada mushaklar yanada torayadi. Ko‘z mushklari bunda diqqatni jamlashga qiynaladi, to‘r parda esa yaxshi qon aylanmaslikdan aziyat chekadi.
Ammo bu hali hammasi emas. Doimiy stress ko‘zdagi ichki bosimini oshiradi, bu vaqt o‘tishi bilan glaukomaga olib keladi.
Yechim: dam olishni o‘rganing. Stressni yengillashtiradigan o‘zingizga mos biror mashg‘ulot toping, masalan, sayr, kitob, yoga, yaqinlar bilan suhbat kabi.
Uyqusizlik
Uyqusizlikdan nafaqat bosh miya, balki ko‘zlar uchun ham zararli. To‘g‘ri damning yetishmasligi quruq ko‘zlar sindromiga, qizarish va hatto vaqtinchalik ko‘z nurining kamayishiga olib keladi.
Ko‘zlar doimiy ravishda ko‘zyosh ishlab chiqaradi va bu yoshlar ko‘z yuzasini namlantirib turish vazifasini bajaradi. Uyquga to‘ymaslik ko‘zlardagi ushbu tabiiy funksiyani buzadi. Natijada ko‘z yosh bezlari yetarlicha suyuqlik ishlab chiqarilmaydi yoki ko‘z yoshlar ko‘z yuzasini namlantirishga ulgurmay bug‘lanib ketadi. Ba’zilarda bularning har ikkisi ham kuzatiladi. Bunda ko‘zlar quruq va qadalayotgandek bo‘laveradi.
Bundan tashqari, uyqu qon tomirlarining normal ishlashi uchun javobgardir. Uyqu sifatining buzilishi ko‘zlar to‘r pardasining qon bilan ta’minlanishini buzadi, bu esa ko‘rish qobiliyatining pasayishiga olib keladi.
Yechim: Uyqu vaqti va rejimini normallashtiring, kuniga kamida 7-8 soat uxlashga harakat qiling, yotishdan bir soat oldin gadjetlardan foydalanmang, xonada sukunat va qorong‘ilikni ta’minlang.
Qora ekranlar tahdidi
Kompyuterlar, smartfonlar, televizorlar hayotimizdagi doimiy hamrohimizga aylangan. Ammo ekranga uzoq tikilganda ko‘zlar kamroq yumiladi, bu esa quruq ko‘zlar sindromiga olib keladi.
Uzoq vaqt davomida ekran oldida bo‘lish ko‘zlarni zo‘riqtiradi. Ko‘zlar quruqlashib, charchash, og‘riq yoki noqulaylik tug‘diradi. Bundan tashqari, smartfon ekranlari o‘zidan ko‘k nur chiqaradi, u uzoq muddatda ko‘z to‘r pardasiga zarar yetkazadi hamda melatonin gormoni ishlab chiqarilishiga to‘sqinlik qilib, uyquni buzadi.
Yechim: Ekran yorqinligini pasaytiring, ko‘k yorug‘likka qarshi himoya filtri qo‘ying yoki himoya ko‘zoynaklaridan foydalaning.
Gormonlar
Homiladorlik, menopauza va qalqonsimon bez bilan bog‘liq muammolar ko‘rish qobiliyatini vaqtincha yoki doimiy ravishda kamaytirishi mumkin. Chunki gormonlar metabolizmga va qon tomirlarining holatiga, shu jumladan ko‘z tomirlariga ta’sir qiladi. Qandli diabet (gormonlar bilan ham bog‘liq) retinopatiya — ko‘z pardasining buzilish xavfini oshiradi.
Yechim: Organizmdagi o‘zgarishlarni e’tiborsiz qoldirmang. Gormonal kasalliklar tufayli ko‘rish qobiliyati yomonlashsa, shifokor ko‘rigidan o‘ting.
Dori-darmonlarning nojo‘ya ta’siri
Antigistaminlar, steroidlar, antidepressantlar, gipertoniyaga qarshi preparatlar — bularning barchasi ko‘zlarning qurishi, vaqtinchalik ko‘rish qobiliyatining yo‘qolishi kabi nojo‘ya ta’sirlarga ega.
Yechim: Har qanday dori-darmonlarni qabul qilishdan oldin, qo‘llanish qoidalari bilan tanishib chiqing va shifokoringiz bilan ehtimoliy xavflarni avvaldan muhokama qiling.
Ekologiya va ifloslangan havo
Katta shaharda asosan havo quruq bo‘ladi, zararli va zaharli gaz va tutunlar ko‘p bo‘ladi. Bularning bari ko‘zlar salomatligida aks etadi.
Yechim: hatto bulutli ob-havoda ham ultrabinafsha nurlaridan himoyalovchi ko‘zoynaklar taqing. Uyda havo namlagichlardan foydalaning.
Kontakt linzalarining gigiyenasiga e’tiborsizlik
Kontakt linzalari millionlab odamlarga yaxshi ko‘rishga yordam beradigan ajoyib ixtirodir. Ammo ulardan noto‘g‘ri foydalansa, yaxshi parvarish qilinmasa aks ta’sir qilishi mumkin.
Yechim: Linzalarni to‘g‘ri parvarish qilish qoidalariga amal qiling.
Izoh (0)