Ернинг айланиш параметрларини аниқ ҳисоблаш билан шуғулланувчи астрофизик Грем Жонс башорат қилдики, жорий ёзда сайёра тарихидаги энг қисқа кунлар қайд этилади. Бу 9 июль, 22 июль ёки 5 августда юз беради.
-7z3_LuSs.avif)
Сутка давомийлигини ўлчаш учун олимлар ўта аниқ атом соатларидан фойдаланади, улар Ернинг айланиш тезлигидаги оғишни миллисекундларда баҳолашга имкон беради. Стандартдан 24 соат ёки 86,400 сония кўринишидаги аномалия ҳисобланади. Шу билан бирга, Ой ўз орбитаси бўйлаб ҳаракатланиб, Ер экватори текислигига нисбатан шимол ёки жанубга энг кўп оғганда Ер тезроқ айланиши кузатилди. Унинг орбитаси у билан бир неча градусга мос келмайди.
Сўнгги беш йил ичида ҳар йили энг қисқа сутка нишонланмоқда. 2020 йилда улар стандартдан 1,05 миллисекундга кам бўлган, ўтган йили 5 июлда эса 1,66 миллисекундга оғиш қайд этилган. Бу қиймат ҳали ҳам рекорд ҳисобланади. Бундай аномалия аҳамиятсиздек кўринади, аммо сайёра миқёсида катта илмий аҳамиятга эга.
Жорий йилги прогноз Ойнинг ҳисобланган ҳолатидан келиб чиқиб тузилди. 9 июль, 22 июль ва 5 август кунлари у экватор текислигидан энг кучли оғиши кутилмоқда. Бироқ бу Ернинг айланиш тезлигига таъсир қилувчи ягона омил эмас, шунинг учун аниқ хулосалар чиқаришга ҳали эрта.
Мутахассислар бундай пайтларда Ер айланишининг тезлашиши ҳодисасини узил-кесил тушунтириб бера олмайди. Кўпгина олимлар буни сайёра қаърида содир бўлаётган жараёнлар билан боғлиқ деб ҳисоблашади.
Узоқ муддатли ўзгаришларга келсак, Ой аслида Ернинг айланишини секинлаштирувчи омилдир. Тахминан 4,5 миллиард йил давомида сайёрада куннинг давомийлиги уч соатдан олти соатгача бўлган. Ойнинг кўтарилиш кучлари океанларни деформациялайди, Ер эса ҳаракат моментининг бир қисмини йўқотади. Сунъий йўлдош бу энергияни гўё ютади, бу эса ўз навбатида унинг орбитасини кенгайтиради. Шу сабабли Ой ҳар йили биздан тахминан 3,78 сантиметрга узоқлашмоқда.
Айни вақтда Ой Ер атрофини бир марта айланиб чиқиши учун тахминан 27 кун керак бўлади. Лекин улар синхронизацияга интилишади. Бир кун келиб бунинг иложи бўлар ва шунда йўлдош ҳар доим фақат Ернинг битта ярим шаридан кузатилган бўлар эди. Аммо амалда бундай бўлмайди, чунки бундай мослашув учун тахминан 50 миллиард йил керак бўлади. Тахминан 4 миллиарддан кейин Ер ва Ой, эҳтимол, Қуёшнинг йўқ бўлиши туфайли йўқ бўлади.
Изоҳ (0)