Одатда ақл тишлари фақат ортодонтлар муолажаси учун олиб ташланади, деган фикр мавжуд. Ҳақиқатан ҳам, баъзида тишларнинг текислиги ва тишлам (прикус)ни тўғрилаш учун ақл тишларини олиб ташлаш зарур бўлади. Бироқ ақл тишларидан халос бўлиш учун бошқа бир қатор жиддий кўрсатмалар бор.
Ақл тишлари қандай хавф туғдиради?
Ҳеч қандай фойда бермайдиган ва чайнашда иштирок этмайдиган ақл тишлари организмга зарар етказиши мумкин. Япониялик профессор Садао Сато 50 йил давомида ўтказган тадқиқотлари асосида ақл тишлари тишламнинг шаклланишига салбий таъсир кўрсатишини аниқлаган. Ҳали чиқмаган ва суяк ичида жойлашган “саккизинчи тишлар” олдинги тишларга босим ўтказиб, уларнинг ҳолатини ўзгартиради ва ўсиш жараёнини издан чиқаради. Натижада кўплаб одамларда пастки жағ етарлича ривожланмайди.
Шу сабабли ақл тишларини имкон қадар эрта, яъни 9 ёш атрофида олиб ташлаш тавсия этилади. Бу даврда улар эндигина шаклланаётган бўлади ва юмшоқ тўқима ҳолатида бўлади. Бу вақтда уларни олиб ташлаш осон, травмасиз ва бола руҳияти учун зарарсиз бўлади.
Бу фақат эстетик масала эмас
Ёшликда ақл тишларини олиб ташлаш нафақат эстетик жиҳатдан, балки соғлиқ нуқтайи назаридан ҳам муҳимдир. Ақл тишларининг ён томонга берадиган босими туфайли тишлар қатори бузилиши мумкин. Бу эса соғлом тишларнинг емирилиши, милк рецессияси ва кариес ривожланишига олиб келади. Вақт ўтиши билан бу ҳолат ҳатто соғлом тишларнинг зарарланишига сабаб бўлади. Бундан ташқари, ақл тишлари атрофида киста ҳосил бўлиши мумкин.
Тишлам (прикус)га салбий таъсири
Ақл тишларининг босими туфайли юзага келадиган нотўғри тишлам ва тишлар қаторининг ёпилмаслиги жағ қисмда компрессиялар ҳосил қилади. Бу эса оғиз очилганда “қарсиллаш”, оғриқ, пастки жағ ҳаракатларининг чекланиши, ҳатто унинг тўлиқ блокланишига сабаб бўлади. Бундай ҳолатларда баъзан бош оғриғи ҳам кузатилади.
Қизиқарли факт: ақл тишлари ҳеч қачон бир жойда “жим” турмайди. Ҳатто 70–80 ёшдаги одамларда ҳам улар кечикиб чиқиши мумкин. Бу эса уларнинг ҳар доим ҳаракатда бўлишини, бошқа тишларга босим ўтказишини англатади.
Агар ортодонтик муолажалар, хусусан, брекетлар қўйишдан олдин ақл тишлари олиб ташланмаган бўлса, даволашдан кейин тишлар яна ўз жойидан силжийди ва тишларнинг тор оғиз бўшлиғида йиғилиши такрорланади.
Қачон ақл тишларини олиб ташлаш шарт эмас?
Агар ақл тишлари тўғри жойлашган бўлса, ҳалақит бермаса ва тишлам тузилиши тўғри бўлса, уларни олиб ташлаш шарт эмас. Бундай ҳолатда улар тиш-жағ тизимининг барқарорлигини сақлашда иштирок этиши мумкин.
Аммо бу қарорни фақат малакали ортодонт умумий кўрик ва тўлиқ диагностика асосида қабул қилади. Шифокор жағ қисмида муаммо бор-йўқлигини, тишларда зичлашув ёки емирилиш мавжудлигини ёки киста каби патологияларнинг мавжудлигини аниқлаб беради.
Баъзи ҳолларда инсонда ақл тишлари умуман шаклланмаган бўлиши мумкин. Бундай беморлар сони йилдан йилга ортиб бормоқда.
Изоҳ (0)