Ёз — қуёш, янги сабзавотлар, мевалар ва узоқ кутилган таътиллар вақти. Аммо айнан шу даврда ичак инфекциялари билан касалхоналарга мурожаат қилиш сони тез суръатлар билан ортиб бормоқда. Бу нима учун содир бўлаётгани ва қандай чоралар ўзингиз ва фарзандларингиз саломатлигини сақлашга ёрдам беришини қуйидаги мақоладан билиб оласиз.
Нима учун ёзда ичак инфекциялари айниқса хавфли?
Фелдшер Аружан Хантуринанинг тушунтиришича, Цельсий бўйича плюс 25 даражадан юқори ҳароратда бактериялар озиқ-овқатларда ҳам қўлларда ҳам фаол равишда кўпайишни бошлайди.
“Ҳар қандай озиқ-овқат нотўғри сақланганда тезда инфекция манбаига айланиши мумкин. Биз кўпинча салмонеллёз, дизентерия, ротавирус ва озиқ-овқат токсикоинфекцияларига дуч келамиз,” деди у.
Мутахассиснинг сўзларига кўра, болалар ва кексалар энг катта хавф остида — уларнинг иммунитети заифроқ ва ҳатто касалликнинг енгил шакли ҳам жиддий асоратларга олиб келиши мумкин.
“Ичак инфекцияларининг 70 фоизи кир қўллар орқали юқади. Одамлар эшик тутқичлари, пуллар, телефонларга тегишади, шундан сўнг овқатга қўл уришади ва натижада касаллик юқиши бошланади,” дея таъкидлади мутахассис.
Мутахассиснинг сўзларига кўра, ҳар сафар овқатланишдан олдин қўлларни камида 30 сония совун билан ювишни унутмаслик керак, айниқса кўчадан, ҳожатхонадан ёки ҳайвонлар билан алоқадан кейин. Шунингдек, антисептикни, айниқса, табиатда тез-тез ишлатиш керак. Алоҳида эътибор, мутахассис таъкидлаганидек, тирноқ тозалигига қаратилиши керак, улар остида кўп миқдорда кир бўлиб, микроблар тўпланади.
Маҳсулотларни сақлаш
Сут маҳсулотлари, гўшт, тухум, тайёр салатлар, соуслар (айниқса, майонезли) — буларнинг барчаси, мутахассиснинг сўзларига кўра, ёзда сақлаш шароитларини қатъий назорат қилишни талаб қилади.
“Уларни ва бошқа маҳсулотларни бозорлардан, айниқса, гўшт маҳсулотларини сотиб олмасликни тавсия қиламан. У ерда музлатгичлар йўқ ва кўпинча ҳашаротлар тўпланади, бу эса соғлиқ учун тўғридан-тўғри таҳдиддир. Ёзда энг муҳими — ҳароратни тўғри ушлаб туриш. Яхшиси, ҳамма нарса яхши сақланиши учун совиткичда ёки музхонада сақлангани маъқул.
Кўпчилик одатда таомдаги кичик ўзгаришларни, шу жумладан тузилиш ёки таъмни эътиборсиз қолдириши мумкин. Аммо аслида озгина нордонлик ҳам жуда хавфли белги бўлиши мумкин,” деди у.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти эслатиб ўтди: йилнинг иссиқ фаслида сув, ювилмаган мевалар, беморлар билан алоқа ва ҳатто оддий ўйинчоқлар орқали юқиши мумкин бўлган энтеровирус инфекциясини юқтириш хавфи ортади. Овқат тайёрлашни диққат билан кузатиб бориш керак: хом маҳсулотларда бактерияларнинг кўпайиш эҳтимоли юқори.
Мутахассиснинг сўзларига кўра, заҳарланишларнинг кўп қисми сифатсиз сув билан боғлиқ — айниқса дам олиш ёки чет элга саёҳат пайтида.
“Ҳар доим дўкондаги филтрланган сув ёки қадоқланган вариантларни танлаш керак. Шунингдек, ишчилардан фойдаланиладиган суюқлик сифатини аниқлаб, муассасалардаги музни текшириш керак,” деди мутахассис.
Арузҳан таъкидлаганидек, болаларда ичак инфекциялари кўпинча анча оғир кечади, қусиш, юқори иситма ва тез сувсизланиш билан намоён бўлади.
“Бола оғзига тортаётган барча ўйинчоқлар ва сўрғичларга ишлов беринг. Ва унга полдаги ёки қумдаги меваларни ейишига йўл қўйманг, ҳатто “бир сонияга тушган бўлса ҳам,” деб тавсия қилди у.
ЮНISEФ маълумотларига кўра, ҳар йили минглаб болалар ифлос сув ва гигиена қоидаларига риоя қилмаслик натижасида келиб чиққан ичак инфекциялари асоратларидан вафот этмоқда.
Шунингдек мутахассис йўл аптечкасини йиғишни маслаҳат берди:
- қўл учун антисептик;
- фаоллаштирилган кўмир ёки энтеросорбентлар;
- ҳароратни туширувчи дорилар;
- диареяга қарши препаратлар;
- шахсий идишлар, салфеткалар;
- Қадоқланган сув — бир суткалик минимал захира.
Агар болангизда иситма кўтарилганини, кучли қусиш, ич кетиши бошланганини ёки сувсизланиш белгилари (оғиз қуриши, узоқ вақт қуруқ таглик) ёки ундан ҳам ёмони, ахлатда қон борлигини сезсангиз, дарҳол шифокорга мурожаат қилинг. Бундай ҳолларда профессионал тиббий ёрдам зарур.
“Ёзда ичак инфекциялари кўп учрайди, аммо оддий қоидаларга риоя қилинса, уларнинг аксариятининг олдини олиш мумкин”, дея хулоса қилди мутахассис.
Олдини олиш чоралари
- Овқатдан олдин ва кейин қўлингизни ювинг.
- Оқар сув остида мева ва сабзавотларни ювинг.
- Гўшт, тухум ва балиққа яхшилаб термик ишлов беринг.
- Фақат қайнатилган ёки қадоқланган сув ичинг.
- Ҳашаротларга қарши репеллентлардан фойдаланинг, айниқса ўрмонда ва сув бўйида.
- Носоғлом ҳудудларда оммавий тадбирлардан сақланинг.
- Фақат санитария-эпидемиология хизмати рухсати билан текширилган жойларда чўмилинг.
Изоҳ (0)