• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12768.26
    • RUB162.63
    • EUR14400.04
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +27°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Маслаҳатлар Саломатлик

    TikTok ташхис қўймоқда: ChatGPT ва ижтимоий тармоқлардаги тиббий маслаҳатларга қанчалик ишонса бўлади?

    TikTok ва бошқа ижтимоий тармоқларда “депрессия” ёки “стресс” ҳақидаги видеолар миллионлаб кўрилмоқда. Бу видеолар кўпинча далилларга асосланган тиббиёт билан боғлиқ бўлмай, шифокорларга ишончсизлик сабаб пайдо бўлмоқда. Фойдаланувчилар расмий соғлиқни сақлаш тизимидан кўра ChatGPTʼга кўпроқ ишонишади. 

    Бундай “тиббий” контентнинг муаммоси нафақат ҳақиқий касалликларнинг белгиларини нотўғри талқин қилишда, балки самарасиз ва ҳатто зарарли бўлиши мумкин бўлган “халқ табобати” усулларининг кўплигида ҳам. Тебра компанияси ўтказган тадқиқотга кўра, TikTokʼдаги соғлиқ ҳақидаги маълумотларнинг деярли ярми ёлғон ёки чалғитувчи бўлиши мумкин.

    Айниқса, илмий асосга эга бўлмаган маслаҳатлар тез-тез учрайди: масалан, “бурун бўшлиғини тозалаш” учун бурунга саримсоқ тиқиш, шамоллашдан ҳимояланиш учун пайпоққа пиёз солиш ёки “заҳарлардан тозаланиш” учун терига ёғ суртиш каби. Илмий нуқтайи назардан бемаъни бўлишига қарамай, бундай тавсиялар тез тарқалиб, миллионлаб марта кўрилади. Қисқа формат ва ҳиссий тақдимот туфайли аудитория таъсир ўтказувчиларнинг сўзларига ишонади, кўпинча уларнинг маслаҳатлари қанчалик тўғри ва самарали бўлиши мумкинлиги ҳақида ўйлаб ҳам кўрмайди.

    Мутахассислар фикрига кўра, ChatGPT сингари тил моделлари қатъий ихтисослашмаган. 

    “Уларга асосий билимлар базасидан ташқаридаги саволлар берилганда ишончсиз, ноаниқ ёки умуман мавзуга алоқаси бўлмаган жавобларни бериши мумкин. Бундай моделлар статистик эканлигини тушуниш муҳим: улар ўрганилган матнлардаги қонуниятларни излайди ва шу асосда жавобларни шакллантиради”, дейди мутахассис. “Масалан, агар модел фақат филологик матнлар асосида шакклантирилган бўлса-ю, ундан квант механикаси ҳақида гапириб бериш сўралса, у барибир жавоб беришга уринади, аммо бу жавоб мантиқсиз бўлади ва ҳақиқий билимларни акс эттирмайди, чунки унда янги мавзу бўйича маълумот йўқ”.

    Кимга ишониш керак ва текшириш зарур бўлган жиҳатлар

    Фойдаланувчи дидига мослаштирилган чексиз ахборот оқими ва умуман ҳеч нарсага ишончсизлик шароитида контентни танқидий баҳолаш ҳал қилувчи аҳамият касб этади. Бунинг учун манбаларни текшириш, расмий тиббий тадқиқотлар билан таққослаш, мураккаб муаммоларнинг жуда оддий ечимларига шубҳа билан қараш ва ғамхўрлик ҳамда “ҳаётий тажриба” ниқоби ортида кўпинча оддий реклама ёки фирибгарлик, баъзида эса сунъий интеллект томонидан яратилган бот яширинганини эсда тутиш лозим.

    Сохта илмий контентнинг, хусусан, тиббий ва бошқа соҳалардаги, ҳийлаларига алданиб қолмаслик учун қуйидаги қоидаларга амал қилиш мумкин:
    1. Маълумотнинг келиб чиқиши ва уни расмийлаштириш усулини текширинг. Ишончли манба доимо маълумот қаердан олинганини кўрсатади: асл манбаларга ҳаволалар, расмий маълумотлар, илмий тадқиқотлар келтирилади. Матннинг саводли, мантиқий ва ортиқча ҳис-ҳаяжонсиз ёзилганига эътибор қаратинг — тажовузкор услуб манипуляцияга ишора бўлиши мумкин.
    2. Оҳангга эътибор беринг. Агар янгилик ёки блогернинг пости манбага ишора қилмаса, балки шов-шувли сарлавҳа атрофида қурилган бўлса ёки кучли ҳис-туйғуларни уйғоца — бу шубҳали контент. Ҳиссий бўёқ кўпинча сохта хабарларни вирусли тарқатиш учун қўлланади.
    3. Маълумотларни таққосланг. Ҳатто ахборот ишончли туюлса ҳам, сиз ишонадиган ва ишончингиз комил бўлган бошқа манбалар уни такрорлаётганини текширинг. Ҳақиқий янгиликлар бир нечта мустақил манбаларда тасдиқланади. Шунингдек, рақамлар, исмлар, географик маълумотларни текшириш муҳим — сохта хабарлар, айниқса, сунъий интеллект томонидан яратилганлари, кўпинча ноаниқликлар билан тўла бўлади.
    4. Инфлюенсернинг обрўси ва хатти-ҳаракатларини баҳоланг. Блогер ёки экспертга ишонишдан олдин унинг маълумотлар билан қандай ишлашини кузатинг: манбаларни кўрсатадими, маълумотларга ҳавола берадими, далиллардан фойдаланадими? Яхши инфлюенсер хатоларини тан олади. Шунингдек, унинг аудиторияси қандай шаклланганига ҳам эътибор беринг: обуначиларнинг кескин ўсиши, иштирокнинг пастлиги, бир хил изоҳлар — қўшиб ёзишнинг эҳтимолий белгиларидир.

    Шу билан бирга, ижтимоий тармоқларни бутунлай бекор қилиш тўғри эмас — улар текширилмаган маълумотларнинг кенг тарқалганига қарамай, жамият тараққиёти ва оммавий маърифатга муҳим ҳисса қўшмоқда. 

    31 май, 10:30   Изоҳ (0)   775
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email
    #саломатлик#ташхис#ChatGPT#маслаҳатлар

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    “ОИВ билан яшайдиганлар ҳам оддий инсон” — Республикадаги ОИТСга қарши курашиш маркази масъули билан суҳбат (фото, видео)

    02.12.2024, 15:36

    Аёлларда cҳап ёки ўнг буйрак оғриса: касалликнинг белгилари ва диагностикаси

    16.12.2024, 17:59

    Ҳатто кичик жароҳатлар ҳам хавфли: қандли диабет ҳақидаги долзарб саволларга эндокринолог жавоб берди

    19.12.2024, 11:45

    Қандай ҳолатда зудлик билан юракни ЭКГ ва УТТ текширувидан ўтказиш лозим? Кардиолог тавсиялари

    11 март, 16:25

    Нима учун ёш болаларни кўчада ўпиш ва қучоқлаш мумкин эмас? Шифокорлар огоҳлантиради

    15 март, 12:55

    Уйланган эркаклар бўйдоқларга нисбатан узоқроқ яшайди — илмий хулоса

    18 март, 14:13

    Трампга нисбатан нафрат руҳий касаллик сифатида тан олиниши мумкин

    17 март, 18:50

    Тирноқлардаги ўзгаришлар қандай касалликлардан дарак беради?

    31 март, 14:55

    Мукаммал қоматга эришиш йўлида анорексияга дучор бўлган жаҳон юлдузлари

    9 апрел, 20:15

    АҚШда 14 ёшли бола юрак хасталикларини бир неча сония ичида аниқлайдиган иловани ишлаб чиқди

    8 апрел, 18:45

    Уларнинг мияси бошқача ишлайди: миллионлаб кишиларнинг севимлисига айланган 6 машҳур шахс

    19 май, 08:55

    Ҳаммаси ҳам фойдали эмас: қайси витаминларни биргаликда ичиш мумкин эмас?

    26 май, 11:59

    Қуёшдан ҳимояловчи кремлардан фойдаланишда тез-тез учрайдиган хатолик аниқланди

    24 май, 21:40

    Ёзги текширув: таътиллар мавсумидан аввал қандай таҳлиллар топшириш керак?

    24 май, 20:50

    Тирноқларга назар: агар сизда шундай белгилар бўлса, дарҳол шифокорга мурожаат қилинг 

    25 май, 12:00

    Йиллар давомида нонушта қилмай, кечаси овқатланган аёлнинг ўт қопидан 100 та тош олиб ташланди

    26 май, 17:50

    Дўкондан сотиб олгандан кўра ўзингиз қилсангиз арзонга тушадиган 5 нарса

    27 май, 18:25

    Нима учун баъзан аччиқ овқат тусаб қоламиз: бу иштаҳами ёки организм сигнали? 

    26 май, 21:40

    “Чинакам гиёҳвандга айландим” — 16 ёшда бошланган қарамлик ва йўқотилган ишонч (видео)

    28 май, 18:11

    Овқатдан кейинги кўнгил айниши ва ҳолсизликка қарши қандай чора кўриш мумкин?

    29 май, 09:19

    Бир ой давомида ҳар куни 10 минг қадам юрилганида организмда қандай ўзгариш юз беради?

    29 май, 17:55

    Онколог саратон хавфини икки баравар оширадиган маҳсулотларни санаб ўтди

    30 май, 12:40

    Организм қариши қачон бошланади? Мутахассислар жавоби

    30 май, 13:34
    ×Lightbox Image
     

    Тавсия этамиз

    Гитлердан сўнг энг машҳур нацист – дорга осилган Риббентропнинг аянчли тақдири

    31 май, 19:25

    “Икки хонали уй учун 715 млн сўмдан”. “Дарё”даги мақоладан сўнг пойтахт ҳокимлиги уйсиз қолган аҳолига хонадон сотиб олиш учун маблағ ажратди

    28 май, 21:15

    Будапешт фасадлари: санъат кўчада яшайди (фото)

    27 май, 10:00

    Гестапо ва КГБ хизматида бўлган бухоролик “штирлиц”

    26 май, 19:00
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Майда ойлик инфляция кескин ошди. Қайси ҳудудларда нархлар тез ўсмоқда?

    Иқтисодиёт | 1 июн, 20:13

    Украина Россия ҳарбий аэродромларига ҳужумга 1,5 йил тайёргарлик кўрган — ОАВ (фото)

    Дунё | 1 июн, 20:05

    Зинедин Зидан 100 млн евролик таклифни рад этди

    Спорт | 1 июн, 19:40

    Пентагон раҳбари Хитойнинг Тайванга ҳужумига тайёрланишга чақирди

    Дунё | 1 июн, 19:20

    Покистон ва Афғонистон чегарасида ИШИД етакчисидан бири ушланди

    Дунё | 1 июн, 18:25

    Россиянинг ядровий қурол ташийдиган самолётлари сақланаётган аэродромлар ялпи ҳужумга учради

    Дунё | 1 июн, 17:41

    Францияда “ПСЖ” ғалабасидан кейинги тартибсизликларда икки киши ҳалок бўлди (видео)

    Дунё | 1 июн, 17:30

    “Манчестер Сити” “ПСЖ” футболчиси учун даъвогарлик қилмоқда

    Спорт | 1 июн, 17:10
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.