1959 йил 9 мартда Барби қўғирчоғи илк марта сотувга чиқарилди. Ўша пайтда у атиги уч долларга сотиларди. Умумий ҳисобда, қўғирчоқ пайдо бўлгандан буён миллиарддан ортиқ нусхаси сотилган. Бу вақт мобайнида аёллик тимсоли, мустақиллик ва ҳатто инклюзивлик рамзига айланишга улгурган қўғирчоқ тарихи ҳақида маълумот берамиз.
Исми ва келиб чиқиши
Тўлиқ исми Барбара Миллисент Робертс бўлган ўйинчоқ АҚШда катта ёшлилар хусусиятларига эга бўлган биринчи оммавий ишлаб чиқарилган қўғирчоқ эди. У пайдо бўлгунига қадар қизлар асосан чақалоқ қўғирчоқларни ўйнашарди.
Дастлаб қўғирчоқ яратувчилари — Mattel компанияси унинг Висконсин штатидаги Уиллоуз шаҳрида туғилганини таъкидлаган. Бироқ 1990 йилларда Барбининг расмий таржимайи ҳоли ўзгаради — унинг ватани Нью Йорк деб атала бошланди.
Барби қўғирчоғи компания эгалари Рут Ҳандлер ва унинг эри Эллиот туфайли пайдо бўлди. Аниқроғи, Эллиотга бу ғояни хотини берган: компания расмлар учун ромлар ишлаб чиқариш билан шуғулланар, шунингдек, ўғил болалар учун баъзи ўйинчоқ турларини ҳам ишлаб чиқарарди.
Барбининг ташқи кўриниши Лилли Билд исмли қўғирчоқдан андоза олинган бўлиб, унинг яратувчилари Билд Зеитунг газетасидаги катталар учун мўлжалланган немис комиксидаги пин-ап услубидаги қизнинг саргузаштлари ҳақидаги персонаждан илҳомланишган.
Дастлаб Лилли катталар учун совға сифатида сотилган бўлиб, уни тамаки дўконларидан харид қилиш мумкин эди. Унинг бели ингичка, қора сочли эди. Шундай бўлса-да, қўғирчоқ болалар орасида ҳам машҳурликка эришди.
Хендлерлар ўз версияларини яратиб, уни болалар маҳсулотлари кўргазмасида намойиш этдилар ва - ушбу маҳсулот сегменти учун тарихда биринчи марта - телевидениеда реклама кампаниясини йўлга қўйдилар.
Биринчи Барби қора сочли бўлиб, сочини “от думи” шаклида турмаклаганди; қулоқларида садаф сирғалари, оёқларида пошнали сандал бўлиб, йўл-йўл чўмилиш либосида эди.
Мода рамзи
Mattel компанияси бошиданоқ ўз лойиҳасига жиддий муносабатда бўлган. Масалан, компания дизайнерлари илҳомланиш учун мода кўргазмаларига борган. Кейинчалик улар дизайнерларни жалб қилиб, Versace, Calvin Klain, Burberry ҳамда бошқа кўплаб брендлар қўғирчоққа кийимлар яратди. Бундан ташқари, бу ажойиб маркетинг усули эди: барча кийим-кечаклар, пойабзаллар ва аксессуарлар алоҳида сотиларди.
Қўғирчоқнинг бўйи 30 сантиметрдан сал пастроқ. Агар Барби ҳақиқий аёл бўлганида, бўйи тахминан 160 сантиметр, вазни 40 килограммдан сал кам, кўкрак айланаси 89 сантиметр, бели 35 сантиметр, сони эса 74 сантиметр бўларди.
Шундай бўлса-да, бугунги кунда ҳам кўплаб қизлар Барбига ўхшашни орзу қилишади. Барби сингари қоматга эга бўлишга интилиш кўплаб ўсмирларнинг руҳиятига салбий таъсир кўрсатди. “Барби синдроми” ҳозирги кунда ҳам ота-оналар ва руҳшуносларни ташвишга солмоқда. 2006 йилда ўтказилган тадқиқот шуни кўрсатдики, қўғирчоқлар қизларга салбий таъсир кўрсатиб, етарлича озғин эмасликларидан хавотирга солади. Бу эса булимия ёки анорексияга олиб келиши мумкин.
Барбининг карьераси
Таъкидлаш жоизки, Mattel компанияси доимо истеъмолчиларнинг истак ва кайфиятларини яхши билган. Кўп ўтмай Барби молиявий мустақиллик тимсоли бўлиб қолди.
Барби ўзининг 66 йили давомида 200 дан ортиқ касбни эгаллади. У ошпаз, ўқитувчи, энага, ветеринар, спортчи, космонавт, стюардесса, жарроҳ ва ҳатто президентликка номзод бўлган. Бу унинг хизмат рўйхатининг атиги йигирмадан бир қисми, холос.
1961 йилда Барбининг Кен Карсон исмли севгилиси пайдо бўлди. Лекин у умр йўлдошидан кўра кўпроқ мухлисига ўхшарди.
Black Ливес Маттер (Қора танлиларнинг ҳаёти муҳим)
1968 йилда Барбининг афро-америкалик дўстлари пайдо бўлган, аммо Mattel компанияси қора танли қўғирчоқни фақат 1980 йилдагина тақдим этган.
2016 йилда бренд Fashionistas қўғирчоқлар туркумини ишлаб чиқарди. Бу туркумга Барбининг турли тана тузилишли, тери рангли ва бошқа миллий хусусиятларга эга дўстлари киритилди. Компания таваккалчиликка бориб, дунёдаги энг машҳур қўғирчоқлардан бирини замонавий талабларга мослаштирди: Барби мўтадил феминист, танани қабул қилувчи ва инклюзив намунага айланиши керак эди. Шундай қилиб, юқорида тилга олинган қўғирчоқлар қаторида, ногиронлик аравачасидаги каби алоҳида эҳтиёжларга эга Барбилар ҳам пайдо бўлди.
Барби афсонавий аёллар тимсолида
Mattel компанияси маркетинг сирларини яхши билади. Ишлаб чиқарувчилар тез-тез Барби қўғирчоқларининг янги тўпламларини сотувга чиқариб туради. Масалан, турли миллатга мансуб Барбиларнинг ўз миллий кийимларидаги коллекцияси мавжуд эди. “Илҳом берувчи аёллар” тўпламига эса биринчи аёл учувчи Амелия Эрхарт, рассом Фрида Кало ҳамда астронавт ва олима Кетрин Жонсон киритилган.
Қўғирчоқ машҳур актрисалар, масалан, Мерилин Монро ва Одри Хепберн образларида намойиш этилган коллекция жуда машҳур эди.
Қўғирчоқ шарафига эҳтиром
Барби одатда тирик инсонларга кўрсатиладиган эҳтиромга сазовор бўлган дунёдаги ягона ўйинчоқдир. У Париждаги Гревен музейида намойиш этилмоқда, 1974 йилда унинг шарафига Нью-Ёркдаги Таймс-сквернинг бир қисми бир ҳафталик қайта номланган, 1986 йилда эса унинг портретини Энди Уорхол чизган. Кўплаб либослар, уйлар, машиналар ва уй ҳайвонларини алмаштирган Барби қўғирчоғи, охир-оқибат Гиннеснинг рекордлар китобига киритилди, шунингдек, Мадам Тюссо мум ҳайкаллари музейининг экспонатига айланди.
Бундан ташқари, Барби ҳақида фильм ҳам суратга олинган. Машҳур қўғирчоқни Марго Робби, Кенни эса Райан Гослинг ижро этган. Сюжетга кўра, Барби етарлича мукаммал қўғирчоқ бўлмагани сабабли Барбиленддан ҳайдалгач, чинакам бахтни излаб одамлар дунёсига йўл олади.
Изоҳ (0)