Ижтимоий тармоқларда бир неча кундан буён Ўзбекистон ерлари Хитой компаниялари томонидан “эгаллаб олингани” ҳақида хабарлар тарқалмоқда. Инвестициялар, саноат ва савдо вазири ўринбосари Илзат Қосимов мазкур хабарларга изоҳ берди.
Унда чет эл инвестицияларини жалб қилиш Ўзбекистоннинг барқарор иқтисодий ўсиши учун муҳим омил ҳисобланиши айтилган. Дунёда капитал учун рақобат кучайиб бормоқда ва Ўзбекистон ҳам очиқ ҳамда тенг шароитли инвестиция муҳитини яратиш сиёсатини изчил давом эттирмоқда. Хитой Ўзбекистон иқтисодиётига энг йирик инвестицияларни киритаётган мамлакатлардан биридир.
Бироқ, ахборот майдонида вақти-вақти билан хитой компаниялари гўё Ўзбекистон ерларини “эгаллаб олаётгани” ҳақида асоссиз даъволар тарқалмоқда. Бу борада фактлар ва реал маълумотлар тақдим этилди.
Ўзбекистоннинг инвестиция сиёсати
Барча инвесторлар, келиб чиққан мамлакатидан қатъий назар, Ўзбекистонда тенг шароитларда ва қонун талабларига мувофиқ фаолият юритади. Уларнинг фаолияти давлат органлари ва жамоат институтлари томонидан тартибга солинади, бу эса инвестиция жараёнининг шаффофлигини таъминлайди.
Хитойдан ташқари, Ўзбекистон иқтисодиётига Саудия Арабистони, БАА, Туркия, Россия, Франция, Германия, Жанубий Корея, Япония ва бошқа кўплаб мамлакатлар сармоя киритмоқда. Мамлакатимиз кам сонли ҳамкорлар билан чекланиб қолмасдан, инвестицияларни турли манбалардан жалб қилмоқда.
Хитой инвестицияларининг асосий йўналишлари
Охирги уч йилда Хитой инвестициялари қуйидагича тақсимланган:
- 62 фоиз – саноатга;
- 11 фоиз – ёқилғи-энергетика секторига;
- 4 фоиз – қишлоқ хўжалигига;
- Қолган қисми – бошқа соҳаларга. Инвестицияларнинг энг катта қисми саноатга йўналтирилган, қишлоқ хўжалиги ёки ер ресурсларига эмас.
Текстиль саноати – муваффақиятли инвестицияларнинг намунаси ҳисобланади
Хитой инвестициялари фаол жалб қилинаётган асосий соҳалардан бири бу текстиль саноати. Бугунги кунда Ўзбекистонда 7600 дан ортиқ текстиль корхонаси мавжуд бўлиб, улар йилига 123,2 триллион сўмлик маҳсулот ишлаб чиқаради. Улардан атиги 57 таси хитой капитали иштирокида ташкил этилган, яъни хитой компаниялари улуши сезиларли эмас. Ўзбекистон Хитойдан инвестицияларни жалб қилиш билан бирга, экспорт салоҳиятини ҳам кенгайтирмоқда.
Қишлоқ хўжалигида ҳам ерга эмас, технологияларга инвестицияларга урғу берилади
Кўп тарқалган нотўғри фикрларга қарамай, хитой инвестицияларининг атиги 4 фоиз қишлоқ хўжалигига тўғри келади. Ўзбекистонда чет эл инвесторларига ер сотилиши тақиқланган – уни фақат 25 йилга ижарага олиш мумкин ва бу фақат очиқ аукцион орқали амалга оширилади.
Илғор технологиялар ва инновациялар киритилмоқда
Хитой инвестициялари Ўзбекистоннинг технологик ривожланишига ҳам хизмат қилмоқда. Мисол учун Жиззах вилоятидаги BYD автомобиль заводини келтириш мумкин. Бу ерда 1500 иш ўрни яратилган, уларнинг аксариятини ўзбек мутахассислари эгаллаган. 2024 йилда 200 нафар ўзбекистонлик мутахассис Хитойда BYD заводларида малака оширди.
Энергетика соҳасида муқобил манбаларга инвестициялар киритилмоқда
Ўзбекистон қайта тикланувчи энергетикани фаол ривожлантирмоқда. Хитой қуёш ва шамол электр ускуналари ишлаб чиқаришда дунё етакчиси ҳисобланади. Ўзбекистонда 9 млрд доллар қийматидаги 20 дан ортиқ энергетика лойиҳалари хитой компаниялари иштирокида амалга оширилмоқда ва уларда асосан маҳаллий мутахассислар ишламоқда.
Қайд этилишича, Хитой инвестицияларининг асосий қисми саноат, технология ва энергетикага йўналтирилган. Чет эллик инвесторлар Ўзбекистонда ер сотиб ололмайди. Лойиҳаларда иш ўринларининг аксариятини ўзбекистонликлар эгаллайди. Ҳамкорлик фақат инвестицияларни жалб қилиш эмас, балки янги технологиялар ва иш ўринлари яратишга ҳам хизмат қилади.
Аввалроқ Навоийдаги 31 та кон хитойликларга сотилгани рад этилганди. Ўзбекистонда давлат рўйхатидан ўтган юридик мақомга эга 12 та МЧЖ ғолиб деб топилди. Уларнинг айримлари тўлиқ Ўзбекистон фуқароларига тегишли, айрим МЧЖ таъсисчиларининг ўртача 70 фоизи Ўзбекистон фуқаролари, фақат хорижий давлат, жумладан Хитой фуқароларига тўлиқ тегишли бўлган бирорта ҳам МЧЖ бунда ғолиб ҳам чиққан.
Изоҳ (0)