Охирги икки ярим йил ичида Марказий Осиёга Брюссел ва Европа иттифоқига аъзо давлатларнинг қизиқиши мисли кўрилмаган даражада ошганига гувоҳ бўлдик, дейди “Дарё”га берган интервьюсида Европа иттифоқининг юқори мартабали вакили Ҳенрик Ҳололей.
Ҳололей Европа иттифоқининг минтақадаги мақсадларига батафсил тўхталиб, Марказий Осиё, хусусан, Ўзбекистоннинг бугунги геосиёсий шароитда аҳамияти ортиб бораётгани сабабли Европа иттифоқи саъй-ҳаракатлари алоқадорлик, муҳим хом ашё ва барқарор ривожланишга қаратилганлигини таъкидлади.
“Европа етакчилари, жумладан Германия канцлери, Франция, Италия ва Германия президентларининг юқори даражадаги ташрифлари давом этмоқда, бу Европа иттифоқи иштирокининг энг юқори чўққисини кўрсатмоқда”.
Унинг таъкидлашича, бу ортиб бораётган эътибор Европа иттифоқининг минтақадаги шериклик муносабатларини мустаҳкамлашга содиқлигини акс эттиради.
Ҳололейнинг эътироф этишича, жаҳонда юз бераётган сўнгги можаролар, хусусан, Украинадаги уруш Европанинг Марказий Осиё билан ҳамкорлигини тезлаштирган.
Шарқий Европадан анъанавий савдо йўллари ва энергия таъминоти тўхтатилгани сабабли, Марказий Осиёнинг Европа ва Осиёни боғловчи стратегик мавқейи тобора жозибадор бўлиб бормоқда.
“Марказий Осиё ҳозирги мураккаб вазиятда Европа эҳтиёжларини қондиришга ёрдам берадиган муқобил коридор ва барқарор ҳамкорликни таклиф қилиши аниқ”, дейди Ҳололей.
Унинг таъкидлашича, устуворликларнинг бу ўзгариши Европани транскаспий транспорт коридорини янгидан шошилинч равишда тадқиқ қилишга ундаган.
“Биз беқарор ҳудудларни четлаб ўтиб, ўзаро иқтисодий имкониятларни яратишда хавфсиз ва самарали алоқаларни ривожлантириш учун Марказий Осиёдаги ҳамкорлар билан фаол ишлаяпмиз”, дея қайд этган расмий.
Ресурслар ва инфратузилмага инвестициялар
Европа иттифоқининг Global Gateway стратегиясининг марказида Марказий Осиё мамлакатлари билан барқарор, ўзаро манфаатли ҳамкорликка алоҳида эътибор берилмоқда. Ташаббус энергия алмашинуви, иқлим барқарорлиги, соғлиқни сақлаш ва таълим каби соҳаларни қўллаб-қувватлайди, асосий компонент рақамли ва жисмоний алоқаларга қаратилган.
Ҳололей нафақат инфратузилмани яхшилаш, балки чекка ҳудудларни Интернетга билан таъминлаш учун йирик сунъий йўлдош лойиҳаси каби рақамли ечимларни ҳам ўз ичига олган лойиҳалар ишлаб чиқилаётганини қайд этди.
Муҳим хом ашёларга тўхталар экан, Ҳололей қуйидагича изоҳ берди:
“Муҳим хом ашё бўйича ҳамкорлик бизнинг ҳамкорликнинг энг янги соҳаси бўлса-да, у ҳам энг юқори салоҳиятга эга. Қозоғистон ва Ўзбекистон каби Марказий Осиё давлатлари нодир ер элементларига бой ва биз уларни қайта ишлаш ҳамда ишлаб чиқариш, иш ўринлари яратиш ва иқтисодий барқарорликни ошириш орқали қўшимча қийматни маҳаллий даражада сақлаб қолишга ёрдам беришга интиламиз”.
Ҳололей Европа иттифоқининг ёндашувини у баъзи бошқа инвестицияларда кўрилган “коррозив капитал”га қарама-қарши қўйди.
“Коррозив капитал маҳаллий ривожланишни қўллаб-қувватламасдан фақат ресурсларни қазиб олишга интилади. Бундай инвестициялар қисқа муддатли фойда келтириши мумкин, лекин кўпинча мамлакатларни қарзга тортади. Европа иттифоқи эса ҳақиқий шерикликни ривожлантириш, маҳаллий саноатни қуриш ва мамлакатда қийматни сақлаб қолишга ёрдам бериш тарафдори”, дея огоҳлантирди у.
Алоқаларни яхшилаш: Транскаспий транспорт коридори
Йирик инфратузилма лойиҳаларидан бири – Транскаспий транспорт йўлаги Европа ва Марказий Осиёни хавфсиз савдо йўли орқали боғлашга қаратилган. Европа иттифоқи йўлакнинг ишлаши учун зарур бўлган қарийб 18,5 миллиард долларлик 40 дан ортиқ лойиҳаларни белгилаб берди.
“Биз бу йўлакни Марказий Осиёдаги ҳамкорлар билан ривожлантирмоқдамиз, гарчи трансчегаравий логистика ва қулайлик билан боғлиқ муаммолар мавжуд бўлса-да, бизда муваффақиятга эришиш учун кучли қатъият бор”, деди Ҳололей.
У ушбу йўналиш бўйлаб савдони тезлаштириш учун муҳим компонентлар сифатида электрон юк ҳужжатлари ва соддалаштирилган чегарани кесиб ўтиш каби рақамли ечимларни таъкидлади.
Марказий Осиёдаги барқарорлик: асосий устунлик
Ҳололейнинг таъкидлашича, Марказий Осиё барқарорлиги уни бугунги нотинч глобал манзарадан ажратиб туради.
“Бу ҳозир энг барқарор минтақалардан бири”.
Барқарорлик Марказий Осиёни жозибадор сармоявий танловга айлантираётганига ишора қилиб, шундай деди:
“Дунёнинг кўп қисмлари билан солиштирганда, Марказий Осиёнинг барқарорлиги ва ҳамкорлик характери узоқ муддатли ҳамкорлик учун мустаҳкам муҳит яратади. Албатта, ишбилармонлик муҳитини яхшилаш бўйича кўп ишлар қилиниши керак, аммо пойдевор мустаҳкам”.
Европа иттифоқи ва Ўзбекистон муносабатларининг ижобий келажаги
Ҳололей сўз якунида Марказий Осиёдаги барқарорлик ва ҳамкорлик руҳини глобал ноаниқлик шароитида истиқболли сармоявий муҳитни таклиф этиши билан изоҳлади:
“Барқарорлик ва ҳамкорликнинг ижобий намунаси Марказий Осиёни ажратиб туради”.
Ўзбекистоннинг ЖСТга аъзо бўлишга яқинлашаётгани ва Европа иттифоқи билан музокаралар давом этаётгани муносабати билан Ҳололей Европа иттифоқи ва Ўзбекистон ўртасида бўлажак келишувга ишонч билдирди.
“Биз шу ердамиз ва Ўзбекистон ҳамда бутун Марказий Осиё билан фаровон ҳамкорликни интиқлик билан кутамиз”, дея хулоса қилди у.
Изоҳ (0)