Oxirgi ikki yarim yil ichida Markaziy Osiyoga Bryussel va Yevropa ittifoqiga a’zo davlatlarning qiziqishi misli ko‘rilmagan darajada oshganiga guvoh bo‘ldik, deydi “Daryo”ga bergan intervyusida Yevropa ittifoqining yuqori martabali vakili Henrik Hololey.
Hololey Yevropa ittifoqining mintaqadagi maqsadlariga batafsil to‘xtalib, Markaziy Osiyo, xususan, O‘zbekistonning bugungi geosiyosiy sharoitda ahamiyati ortib borayotgani sababli Yevropa ittifoqi sa’y-harakatlari aloqadorlik, muhim xom ashyo va barqaror rivojlanishga qaratilganligini ta’kidladi.
“Yevropa yetakchilari, jumladan Germaniya kansleri, Fransiya, Italiya va Germaniya prezidentlarining yuqori darajadagi tashriflari davom etmoqda, bu Yevropa ittifoqi ishtirokining eng yuqori cho‘qqisini ko‘rsatmoqda”.
Uning ta’kidlashicha, bu ortib borayotgan e’tibor Yevropa ittifoqining mintaqadagi sheriklik munosabatlarini mustahkamlashga sodiqligini aks ettiradi.
Hololeyning e’tirof etishicha, jahonda yuz berayotgan so‘nggi mojarolar, xususan, Ukrainadagi urush Yevropaning Markaziy Osiyo bilan hamkorligini tezlashtirgan.
Sharqiy Yevropadan anʼanaviy savdo yo‘llari va energiya taʼminoti to‘xtatilgani sababli, Markaziy Osiyoning Yevropa va Osiyoni bog‘lovchi strategik mavqeyi tobora jozibador bo‘lib bormoqda.
“Markaziy Osiyo hozirgi murakkab vaziyatda Yevropa ehtiyojlarini qondirishga yordam beradigan muqobil koridor va barqaror hamkorlikni taklif qilishi aniq”, deydi Hololey.
Uning ta’kidlashicha, ustuvorliklarning bu o‘zgarishi Yevropani transkaspiy transport koridorini yangidan shoshilinch ravishda tadqiq qilishga undagan.
“Biz beqaror hududlarni chetlab o‘tib, o‘zaro iqtisodiy imkoniyatlarni yaratishda xavfsiz va samarali aloqalarni rivojlantirish uchun Markaziy Osiyodagi hamkorlar bilan faol ishlayapmiz”, deya qayd etgan rasmiy.
Resurslar va infratuzilmaga investitsiyalar
Yevropa ittifoqining Global Gateway strategiyasining markazida Markaziy Osiyo mamlakatlari bilan barqaror, o‘zaro manfaatli hamkorlikka alohida e’tibor berilmoqda. Tashabbus energiya almashinuvi, iqlim barqarorligi, sog‘liqni saqlash va ta’lim kabi sohalarni qo‘llab-quvvatlaydi, asosiy komponent raqamli va jismoniy aloqalarga qaratilgan.
Hololey nafaqat infratuzilmani yaxshilash, balki chekka hududlarni Internetga bilan taʼminlash uchun yirik sunʼiy yo‘ldosh loyihasi kabi raqamli yechimlarni ham o‘z ichiga olgan loyihalar ishlab chiqilayotganini qayd etdi.
Muhim xomashyolarga to‘xtalar ekan, Hololey quyidagicha izoh berdi:
“Muhim xomashyo bo‘yicha hamkorlik bizning hamkorlikning eng yangi sohasi bo‘lsa-da, u ham eng yuqori salohiyatga ega. Qozog‘iston va O‘zbekiston kabi Markaziy Osiyo davlatlari nodir yer elementlariga boy va biz ularni qayta ishlash hamda ishlab chiqarish, ish o‘rinlari yaratish va iqtisodiy barqarorlikni oshirish orqali qo‘shimcha qiymatni mahalliy darajada saqlab qolishga yordam berishga intilamiz”.
Hololey Yevropa ittifoqining yondashuvini u ba’zi boshqa investitsiyalarda ko‘rilgan “korroziv kapital”ga qarama-qarshi qo‘ydi.
“Korroziv kapital mahalliy rivojlanishni qo‘llab-quvvatlamasdan faqat resurslarni qazib olishga intiladi. Bunday investitsiyalar qisqa muddatli foyda keltirishi mumkin, lekin ko‘pincha mamlakatlarni qarzga tortadi. Yevropa ittifoqi esa haqiqiy sheriklikni rivojlantirish, mahalliy sanoatni qurish va mamlakatda qiymatni saqlab qolishga yordam berish tarafdori”, deya ogohlantirdi u.
Aloqalarni yaxshilash: Transkaspiy transport koridori
Yirik infratuzilma loyihalaridan biri – Transkaspiy transport yo‘lagi Yevropa va Markaziy Osiyoni xavfsiz savdo yo‘li orqali bog‘lashga qaratilgan. Yevropa ittifoqi yo‘lakning ishlashi uchun zarur bo‘lgan qariyb 18,5 milliard dollarlik 40 dan ortiq loyihalarni belgilab berdi.
“Biz bu yo‘lakni Markaziy Osiyodagi hamkorlar bilan rivojlantirmoqdamiz, garchi transchegaraviy logistika va qulaylik bilan bog‘liq muammolar mavjud bo‘lsa-da, bizda muvaffaqiyatga erishish uchun kuchli qat’iyat bor”, dedi Hololey.
U ushbu yo‘nalish bo‘ylab savdoni tezlashtirish uchun muhim komponentlar sifatida elektron yuk hujjatlari va soddalashtirilgan chegarani kesib o‘tish kabi raqamli yechimlarni ta’kidladi.
Markaziy Osiyodagi barqarorlik: asosiy ustunlik
Hololeyning ta’kidlashicha, Markaziy Osiyo barqarorligi uni bugungi notinch global manzaradan ajratib turadi.
“Bu hozir eng barqaror mintaqalardan biri”.
Barqarorlik Markaziy Osiyoni jozibador sarmoyaviy tanlovga aylantirayotganiga ishora qilib, shunday dedi:
“Dunyoning ko‘p qismlari bilan solishtirganda, Markaziy Osiyoning barqarorligi va hamkorlik xarakteri uzoq muddatli hamkorlik uchun mustahkam muhit yaratadi. Albatta, ishbilarmonlik muhitini yaxshilash bo‘yicha ko‘p ishlar qilinishi kerak, ammo poydevor mustahkam”.
Yevropa ittifoqi va O‘zbekiston munosabatlarining ijobiy kelajagi
Hololey so‘z yakunida Markaziy Osiyodagi barqarorlik va hamkorlik ruhini global noaniqlik sharoitida istiqbolli sarmoyaviy muhitni taklif etishi bilan izohladi:
“Barqarorlik va hamkorlikning ijobiy namunasi Markaziy Osiyoni ajratib turadi”.
O‘zbekistonning JSTga a’zo bo‘lishga yaqinlashayotgani va Yevropa ittifoqi bilan muzokaralar davom etayotgani munosabati bilan Hololey Yevropa ittifoqi va O‘zbekiston o‘rtasida bo‘lajak kelishuvga ishonch bildirdi.
“Biz shu yerdamiz va O‘zbekiston hamda butun Markaziy Osiyo bilan farovon hamkorlikni intiqlik bilan kutamiz”, deya xulosa qildi u.
Izoh (0)