26 октябрда Жеймс Кемероннинг “Терминатор” фильмининг кинотеатрларда намойиш этилганига 40 йил тўлди. Бу инқилобий фантастик фильм бугунги кунгача давом этаётган машҳур франшизанинг бошланиши бўлди.
Олов ичидан чиқаётган, қизил кўзли, қўллари пичоққа ўхшаш роботни Жеймс Кемерон Римда иситмалаб ётганида тушида кўрган. Келажакда Жеймс энг муваффақиятли тижорий режиссёрлардан бирига айланади, аммо 80 йиллар бошида у Рожер Корман студиясида шогирд эди. Унга “Пирания 2” фильмини якунлаш ишониб топширилганди, аммо ундан томошабинларга ёқадиган даражадаги нарсани чиқазишнинг имкони йўқ эди. Бироқ айнан шу режиссёрлик дебюти туфайли Кемерон биринчи марта ўзини ҳақиқий режиссёрдек ҳис қилади. “Пирания”нинг суратга олиш жараёнида у Б тоифасидаги фильмларда қаҳрамон сифатида ўз карьерасини қураётган актёр Ленс Хенриксен билан танишади — Кемерон дастлаб “Терминатор” ролини унга беришни режалаштирганди.
Ўша Римдаги тунда кўрилган даҳшатли тушдаги асосий образга таянган ҳолда, қолган сценарий тафсилотларини Жеймс ва унинг ҳаммуаллифи Уилям Уишер деярли “ҳаводан” олиб ёзади. 1982 йил Роналд Рейган президент бўлганига икки йил бўлган, совуқ уруш навбатдаги кескин босқичга кирган ва Қиёмат соатида ярим кечага уч дақиқа қолган эди. Тўрт йил олдин Жон Карпентерни машҳур қилган “Хеллоуин” фильми экранларга чиққанди — айнан ниқобдаги маняк ва заиф қиз ҳақидаги ҳикоя Кемерон ва Уишер учун қулай ишончли сюжет ҳаракатлантирувчиси бўлади. Атмосфера нуқтайи назаридан, муаллифлар киберпанк эстетикаси (фильмдаги барнинг ТеchNoir деб аталиши бежиз эмас) ва фантастик даҳшатга сингдирилган фильм концепциясига таянишади. Кемероннинг ғаройиб сезгирлиги шу ерда кўринади: у томошабинларни қоронғи келажак билан қўрқитар экан, бир вақтнинг ўзида уларни муқаррар апокалипсисдан маълум бир масофада сақлайди.
Киборг-қотил (Совет давридаги пират таржималарда “Терминатор” айнан шу ном билан тилга олинган) 1984 йилга келиб, инсоният қутқарувчиси Жон Коннорнинг онаси Сара Конорни ўлдириш учун юборилади. Унинг ортидан худди ўша Лос-Анжелесга қаршилик ҳаракати жангчиси ва қотил роботга қарши тура оладиган ягона одам Кайл Риз келади. Сара ва Кайл ўртасида инсоният тақдири учун муҳим оқибатларга олиб келувчи романтик муносабатлар бошланади. Мана шу “Терминатор”нинг сюжет асоси — Жеймс Кемерон продюсер Гейл Энн Ҳердга сценарийни рамзий бир доллар эвазига сотади. Кемерон ўзининг актёр танлашдаги қарорига ҳамкасбларини ишонтириш учун Ленс Хенриксенни бош қаҳрамон — даҳшатли робот образида продюсерлар офисига олиб келади.
Бу ролга О.Жей Симпсон, Мел Гибсон ва Брюс Уиллис ҳам номзод сифатида кўриб чиқилган эди. Кайл Риз ролига эса оммалашиб бораётган австриялик бодибилдер ва актёр Арнольд Шварцнеггерни таклиф қилишади. Бироқ Кемерон Арнольдни кўриб, Т-800 учун ундан яхшироқ актёр топа олмаслигини тушунади. Натижада Кайл Риз ролини Майкл Бин ижро этади — у ушбу образ устида ишлаш учун Варшава геттосидаги жангчилар хотираларини ўрганганини айтган. Сара Коннор ролига эса ёш актриса Линда Хемилтонни танлашади ва бу образ унинг карьерасидаги энг асосий ролга айланди. Кемерон эса Хенриксен учун полициячи роли билан кифояланиб, берган ваъдаларини икки йилдан сўнг адо этади — Ленс “Ўзга сайёраликлар” фильмида андроид Бишоп ролини ўйнайди.
6,4 миллион долларлик бюджет билан “Терминатор” 78,3 миллион доллар даромад қилган ҳолда “Робокоп” ва “Универсал аскар” каби фильмларга йўл очади.
Кемероннинг режалари ўзини оқлайди — унинг фильми томошабинларга 80 йиллардаги қувноқ Голливудга қарши альтернативани тақдим этади. “Терминатор” нафақат дадил ва ижодий жанг саҳналари, балки ўзининг кўп қатламли тузилиши билан ҳам ютади — бу қирралар фильмнинг тез ривожланишига халақит бермай, томошабинни зериктирмайди.
Фильмда томошабинлар эътиборини тортадиган саҳналар кўп эди: одам ҳажмидаги робот модели, портлашлар, қувишлар ва жуда қўрқинчли, қошсиз Шварцнеггер. Даҳшатли келажакнинг муқаррарлиги ҳақидаги қоронғи пафос томошабинларга таъсир кўрсатиб, уларни ҳушёр қилади. Фильм узоқ вақт давом этадиган улкан бир оламни фақат ишга тушириб, томошабинда унга қайтиш истагини уйғотади. Шиддатли муваффақиятига қарамай, фильм давомини етти йил кутишга тўғри келади. “Терминатор 2: Қиёмат куни” 1991 йилда кино тарихидаги энг муваффақиятли давомий фильмга айланади. Лекин бу бутунлай бошқа фильм эди — қимматроқ, амбицияли, ёрқинроқ ва оилавий қадриятларга урғу берадиган, бу қадриятларни эса Кемерон шундан сўнг ўз фаолиятида биринчи ўринга қўя бошлайди.
Ҳайратланарли томони шундаки, бугунги кунда биринчи “Терминатор” эскирган махсус эффектларига қарамай, ҳатто иккинчи қисмига қараганда машҳурроқ. У қўрқитади ва қизиқтиради, келажакда ҳаммага жой борлигини, лекин бу қувонарли эмаслигини айтади. Аммо бундан ҳам муҳимроқ, Кемероннинг бошқа даҳшатли кашфиётлари. “Терминатор”нинг илк кадрларданоқ Арнольднинг кучли томонларини очиб беради. Унинг австрияча аксентини ҳам Кемерон қўшимча қўрқитиш воситаси сифатида ишлатган ва фильм давомида Шварцнеггер ўз овози билан атиги 17 та қисқа иборани айтади. Бу унга таҳликали ва сирли кўриниш беради, бу эса унинг улкан актёрлик карьерасининг асоси бўлган.
Изоҳ (0)