26-oktyabrda Jeyms Kemeronning “Terminator” filmining kinoteatrlarda namoyish etilganiga 40 yil to‘ldi. Bu inqilobiy fantastik film bugungi kungacha davom etayotgan mashhur franshizaning boshlanishi bo‘ldi.
Olov ichidan chiqayotgan, qizil ko‘zli, qo‘llari pichoqqa o‘xshash robotni Jeyms Kemeron Rimda isitmalab yotganida tushida ko‘rgan. Kelajakda Jeyms eng muvaffaqiyatli tijoriy rejissyorlardan biriga aylanadi, ammo 80-yillar boshida u Rojer Korman studiyasida shogird edi. Unga “Piraniya 2” filmini yakunlash ishonib topshirilgandi, ammo undan tomoshabinlarga yoqadigan darajadagi narsani chiqazishning imkoni yo‘q edi. Biroq aynan shu rejissyorlik debyuti tufayli Kemeron birinchi marta o‘zini haqiqiy rejissyordek his qiladi. “Piraniya”ning suratga olish jarayonida u B toifasidagi filmlarda qahramon sifatida o‘z karyerasini qurayotgan aktyor Lens Xenriksen bilan tanishadi — Kemeron dastlab “Terminator” rolini unga berishni rejalashtirgandi.
O‘sha Rimdagi tunda ko‘rilgan dahshatli tushdagi asosiy obrazga tayangan holda, qolgan ssenariy tafsilotlarini Jeyms va uning hammuallifi Uilyam Uisher deyarli “havodan” olib yozadi. 1982-yil Ronald Reygan prezident bo‘lganiga ikki yil bo‘lgan, sovuq urush navbatdagi keskin bosqichga kirgan va Qiyomat soatida yarim kechaga uch daqiqa qolgan edi. To‘rt yil oldin Jon Karpenterni mashhur qilgan “Xellouin” filmi ekranlarga chiqqandi — aynan niqobdagi manyak va zaif qiz haqidagi hikoya Kemeron va Uisher uchun qulay ishonchli syujet harakatlantiruvchisi bo‘ladi. Atmosfera nuqtayi nazaridan, mualliflar kiberpank estetikasi (filmdagi barning TechNoir deb atalishi bejiz emas) va fantastik dahshatga singdirilgan film konsepsiyasiga tayanishadi. Kemeronning g‘aroyib sezgirligi shu yerda ko‘rinadi: u tomoshabinlarni qorong‘i kelajak bilan qo‘rqitar ekan, bir vaqtning o‘zida ularni muqarrar apokalipsisdan ma’lum bir masofada saqlaydi.
Kiborg-qotil (Sovet davridagi pirat tarjimalarda “Terminator” aynan shu nom bilan tilga olingan) 1984-yilga kelib, insoniyat qutqaruvchisi Jon Konnorning onasi Sara Konorni o‘ldirish uchun yuboriladi. Uning ortidan xuddi o‘sha Los-Anjelesga qarshilik harakati jangchisi va qotil robotga qarshi tura oladigan yagona odam Kayl Riz keladi. Sara va Kayl o‘rtasida insoniyat taqdiri uchun muhim oqibatlarga olib keluvchi romantik munosabatlar boshlanadi. Mana shu “Terminator”ning syujet asosi — Jeyms Kemeron prodyuser Geyl Enn Herdga ssenariyni ramziy bir dollar evaziga sotadi. Kemeron o‘zining aktyor tanlashdagi qaroriga hamkasblarini ishontirish uchun Lens Xenriksenni bosh qahramon — dahshatli robot obrazida prodyuserlar ofisiga olib keladi.
Bu rolga O.Jey Simpson, Mel Gibson va Bryus Uillis ham nomzod sifatida ko‘rib chiqilgan edi. Kayl Riz roliga esa ommalashib borayotgan avstriyalik bodibilder va aktyor Arnold Shvarsneggerni taklif qilishadi. Biroq Kemeron Arnoldni ko‘rib, T-800 uchun undan yaxshiroq aktyor topa olmasligini tushunadi. Natijada Kayl Riz rolini Maykl Bin ijro etadi — u ushbu obraz ustida ishlash uchun Varshava gettosidagi jangchilar xotiralarini o‘rganganini aytgan. Sara Konnor roliga esa yosh aktrisa Linda Xemiltonni tanlashadi va bu obraz uning karyerasidagi eng asosiy rolga aylandi. Kemeron esa Xenriksen uchun politsiyachi roli bilan kifoyalanib, bergan va’dalarini ikki yildan so‘ng ado etadi — Lens “O‘zga sayyoraliklar” filmida android Bishop rolini o‘ynaydi.
6,4 million dollarlik byudjet bilan “Terminator” 78,3 million dollar daromad qilgan holda “Robokop” va “Universal askar” kabi filmlarga yo‘l ochadi.
Kemeronning rejalari o‘zini oqlaydi — uning filmi tomoshabinlarga 80-yillardagi quvnoq Gollivudga qarshi alternativani taqdim etadi. “Terminator” nafaqat dadil va ijodiy jang sahnalari, balki o‘zining ko‘p qatlamli tuzilishi bilan ham yutadi — bu qirralar filmning tez rivojlanishiga xalaqit bermay, tomoshabinni zeriktirmaydi.
Filmda tomoshabinlar e’tiborini tortadigan sahnalar ko‘p edi: odam hajmidagi robot modeli, portlashlar, quvishlar va juda qo‘rqinchli, qoshsiz Shvarsnegger. Dahshatli kelajakning muqarrarligi haqidagi qorong‘i pafos tomoshabinlarga ta'sir ko‘rsatib, ularni hushyor qiladi. Film uzoq vaqt davom etadigan ulkan bir olamni faqat ishga tushirib, tomoshabinda unga qaytish istagini uyg‘otadi. Shiddatli muvaffaqiyatiga qaramay, film davomini yetti yil kutishga to‘g‘ri keladi. “Terminator 2: Qiyomat kuni” 1991-yilda kino tarixidagi eng muvaffaqiyatli davomiy filmga aylanadi. Lekin bu butunlay boshqa film edi — qimmatroq, ambitsiyali, yorqinroq va oilaviy qadriyatlarga urg‘u beradigan, bu qadriyatlarni esa Kemeron shundan so‘ng o‘z faoliyatida birinchi o‘ringa qo‘ya boshlaydi.
Hayratlanarli tomoni shundaki, bugungi kunda birinchi “Terminator” eskirgan maxsus effektlariga qaramay, hatto ikkinchi qismiga qaraganda mashhurroq. U qo‘rqitadi va qiziqtiradi, kelajakda hammaga joy borligini, lekin bu quvonarli emasligini aytadi. Ammo bundan ham muhimroq, Kemeronning boshqa dahshatli kashfiyotlari. “Terminator”ning ilk kadrlardanoq Arnoldning kuchli tomonlarini ochib beradi. Uning avstriyacha aksentini ham Kemeron qo‘shimcha qo‘rqitish vositasi sifatida ishlatgan va film davomida Shvarsnegger o‘z ovozi bilan atigi 17 ta qisqa iborani aytadi. Bu unga tahlikali va sirli ko‘rinish beradi, bu esa uning ulkan aktyorlik karyerasining asosi bo‘lgan.
Izoh (0)