Xitoy Transkaspiy transport yo‘lagini rejalashtirish bosqichida Markaziy Osiyoda temiryo‘l qurishning ikkita variantiga ega bo‘lgan: uni Qozog‘iston yoki O‘zbekiston hamda Qirg‘iziston orqali yotqizish.
Natijada Xitoy ikkinchi variantni tanlab, O‘zbekiston va Qirg‘iziston bilan hamkorlik qilishga qaror qilgan. KazTransInvest boshqaruvining sobiq raisi Yerjan Artiqbekov AIRAN nashriga bergan intervyusida Xitoy nuqtayi nazariga oydinlik kiritdi.
Xitoyning muqobil yo‘llarni izlashi
AIRAN jurnalisti Do‘sim Satpayev Xitoyning hamkorlikka tayyorligi haqida gapirib, Transkaspiy transport yo‘nalishi bo‘ylab yuklarni yetkazib berish muddatlari optimal emasligi va yuqori narxlarga shubha bildirdi.
“Xitoy hamkorlik qilishga tayyor bo‘lsa-da, Transkaspiy transport yo‘nalishi hozirgi vaqtda yuklarni yetkazib berish muddatlari va nisbatan yuqori xarajatlar bo‘yicha boshqa yo‘nalishlardan ortda qolmoqda. Shu sababli Xitoy Qozog‘istonga nisbatan boshqa muqobil transport imkoniyatlarini o‘rganishga qaror qildi”.
Shanxay hamkorlik tashkilotining 2022-yilda Samarqandda bo‘lib o‘tgan sammitida Xitoy—Qirg‘iziston—O‘zbekiston temiryo‘li qurilishi bo‘yicha imzolangan hamkorlik shartnomasi diqqatga sazovor misoldir. Ushbu loyiha Xitoydan Qirg‘iziston, O‘zbekiston, Turkmaniston va undan Turkiya, Ozarbayjon, Yevropa Ittifoqi va Fors ko‘rfazi mamlakatlariga yuk tashishni osonlashtirishga qaratilgan.
Qozog‘iston oldida turgan muammolar
Yerjan Artiqbekov Xitoyning Qozog‘iston tranzit muammolarini hal qilishda qiyinchiliklarga duch kelayotganini tushunishi haqida to‘xtalib o‘tdi.
“Xitoy Qozog‘iston tranzit masalasini hal qila olmasligini tushundi. Ular Qozog‘iston temiryo‘llarini 2030-yilgacha rivojlantirish to‘g‘risidagi hukumat qarorini o‘qib chiqqach, unda Xitoy talablari ko‘rsatilgan hajmda emasligini tushunishdi. Shuning uchun muqobil usullarni izlashlari kerak edi”.
Artiqbekov Qozog‘istonning bunday hajmdagi yuklarni tashish imkoniyatidan xavotirlari tufayli Xitoy yuqorida tilga olingan temiryo‘l loyihasini to‘xtatganini aytdi.
Taklif etilayotgan marshrut taxminan 450-480 kilometrni tashkil etadi, 18 ta stansiya, 80 ta ko‘prik inshootlari va 40 ta tunnelni o‘z ichiga oladi. Artiqbekov tog‘li yerlarni bosib o‘tishda logistika murakkabligini ta’kidlab, Qozog‘iston raqobatbardosh bo‘lib qolishi uchun o‘z infratuzilmasini modernizatsiya qilishi zarurligini aytdi.
Qozog‘istonning rivojlanish maqsadlari va vazifalari
Qozog‘istonning 2030-yilgacha bo‘lgan rivojlanish rejalarini muhokama qilar ekan, Artiqbekov o‘z fikrlari bilan bo‘lishdi:
“Qozog‘istonning 2030-yilgacha rivojlanish rejasi hozirgi zamonga moslashish uchun mavjud, ammo biz 50 yil orqada qolmoqdamiz. Chunki Qozog‘iston sekin va tez qaror qabul qila olmaydi”.
U xitoylik hamkorlaridan iqtibos keltirgan holda qozog‘istonlik hamkorlarning rivojlanish loyihalarini cheksiz muddatga uzaytirish tendensiyasiga urg‘u berdi. Artiqbekov Qozog‘iston uchun tafovutni bartaraf etish va zamonaviy talablarga javob beradigan infratuzilmasini modernizatsiya qilish zarurligini aytdi. Aks holda imkoniyatlar boy berilishi va Qozog‘istonning global transport sohasida raqobatbardoshligiga to‘sqinlik qilishi mumkin.
Avvalroq Silk Road briefing nashri Xitoy—Qirg‘iziston—O‘zbekiston temiryo‘li qurilishi qoldirilgani haqida xabar bergandi. Qirg‘iziston Vazirlar Mahkamasi raisi o‘rinbosari Bakit Toroboyev mazkur ma’lumotni rad etdi.
Xitoy—Qirg‘iziston—O‘zbekiston temiryo‘li qurilishi loyihasi bo‘yicha 2022-yil sentabr oyida Samarqandda bo‘lib o‘tgan SHHT sammiti doirasida uch davlat vakillari tomonidan kelishilgan edi. 2023-yilning 29-aprelida temiryo‘l loyihasining texnik-iqtisodiy asoslari tayyorligi ma’lum bo‘lgan. 19-mayda esa temiryo‘l qurilishi bo‘yicha uch tomonlama hujjat imzolangandi.
Izoh (0)