Amudaryodan 2023-yilda qaysi davlat ko‘proq foydalangani ma’lum qilindi

O‘zbekiston 2023-yilda Amudaryo suvining 18,3 kilometr kubidan foydalangan. Bu haqda Markaziy Osiyo davlatlararo suv xo‘jaligini muvofiqlashtirish komissiyasi ilmiy-axborot markazi ma’lumotlariga tayanib “Meteojurnal” xabar berdi. 

Qayd etilishicha, Amudaryo suvi 2023-yilda uch mamlakatga 47,58 kilometr kub suv ulashdi (Afg‘oniston hisobga olinmagan). Daryo suvidan eng ko‘p foydalangan Turkmaniston bo‘lib, ular daryo suvini 42 foizini o‘z mamlakatiga yo‘naltirdi. Bu, daryoning qariyib 20 kilometr kub suvi demakdir.

Keyingi o‘rinda O‘zbekiston bo‘lib, daryo suvining 38,4 foizini ishlatdi (18,3 kilometr kub atrofida). Tojikiston hisobiga 19,8 foiz suv to‘g‘ri keldi (9,4 kilometr kubdan ortiq).

Afg‘oniston bo‘yicha ma’lumotlar mavjud emas, lekin suv olish bo‘yicha u qanday bo‘lishidan qat’i nazar, Afg‘oniston hech bo‘lmaganda hozircha ro‘yxatdagi to‘rt o‘rindan 4-o‘rinni egallaydi.

“Ushbu statistika mintaqada aholi soni eng kam davlat bo‘lgan Turkmanistonda suvdan nihoyatda samarasiz foydalanilayotganining yaqqol dalilidir. Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, mamlakatda 7 milliondan ko‘proq aholi istiqomat qiladi, mustaqil hisob-kitoblarga ko‘ra — 5 milliondan sal ko‘proq. Hatto aholi soni bo‘yicha rasmiy ma’lumotlardan kelib chiqsa ham, Turkmaniston 2023-yilda Amudaryodan suv olishi aholi jon boshiga 6741,7 metr kubni tashkil qildi”, — deyiladi ma’lumotda. 

Turkmanistonning Murg‘ob, Tajan, Atrek, Sumbar kabi boshqa ichki daryolari va suv resurslari hisobga olinsa, aholi jon boshiga umumiy suv iste’moli bundan ham yuqori.  Ushbu davlat dunyoda suvdan pala-partish va haddan tashqari ko‘p foydalanayotgan mamlakat ro‘yxati ichida peshqadam bo‘lib turibdi.

Mavsumlar kesimida ham Turkmaniston Amudaryodan eng ko‘p foydalanuvchi bo‘lgan. Fevral, mart va iyul oylarini inobatga olmasa, turkmanlar har oy O‘zbekistondan ko‘p suv olgan.

Shu bilan birga, OAVlardagi ko‘plab ma’lumolarga ko‘ra, Turkmaniston sug‘oriladigan suv tanqisligidan muntazam aziyat chekmoqda. Bunga sabab qilib qat’iy markazlashgan boshqaruv tizimiga qurilgan boshqaruv tizimining o‘ta samarasizligi, agrar sektordagi mutaxassislar yetarli malakaga ega emasligi, kollektor va sug‘orish kanallari tizimi eskirib ketgani, kanallar orqali suv tashishda ko‘p suv yo‘qotilishi kabilar keltirilgan.