AQSHda benzin narxi rekord darajada yuqorilab bir gallon uchun 5 dollarga yaqinlashar ekan, o‘sib borayotgan narxlar mamlakat biznesi va iqtisodiyotiga putur yetkazmoqda. Bu haqda Wall Street Journal xabar berdi.
Oddiy benzinning narxi payshanba kuni o‘rtacha 4,97 dollarni tashkil etdi, bu o‘tgan haftaga nisbatan 26 sentga va o‘tgan yilning shu davriga nisbatan gallonga qariyb 2 dollarga yuqori.
Neft va yoqilg‘i ishlab chiqarish o‘sib borayotgan global talabni qondirish uchun yetarlicha tez o‘smadi, chunki iqtisodlar pandemiya bilan bog‘liq cheklovlardan chiqdi.
Qo‘shma Shtatlarning yoqilg‘i ishlab chiqarish quvvati neftni qayta ishlash zavodlarining yopilishi tufayli haqiqatda pasayib ketdi, eksporti esa kuchliligicha qoldi.
Tahlilchilar, iqtisodchilar va rahbarlarning fikriga ko‘ra, benzinning rekord darajadagi yuqori narxi yoqilg‘iga bo‘lgan talabning bir qismini cheklash bilan tahdid qilmoqda.
Iqtisodchilarning fikriga ko‘ra, yoqilg‘i narxining oshishi umumiy inflyatsiyaning katta omili bo‘lib, u qirq yillikning eng yuqori darajasiga yetgan.
Mehnat departamenti ma’lumotlariga ko‘ra, yuqori benzin narxi aprel oyida o‘tgan yilga nisbatan 8,3 foizini, umumiy inflyatsiya darajasining taxminan 18 foizini tashkil qiladi.
Aviakompaniyalar 2009-yilning yanvar oyidan beri inflyatsiyaga qarab reaktiv yoqilg‘i narxining eng yuqori darajasi bilan kurashmoqda.
Mart—aprel oylarida aviakompaniyalar tariflari 18,6 foizga o‘sib, o‘tgan yilga nisbatan 33,3 foizga oshdi. Ammo ular hali ham 2019-yildagi ko‘rsatkichdan past bo‘lib qolmoqda.
United Airlines Holdings bosh direktori Skott Kirbi yoqilg‘i narxi 2019-yilning shu davriga nisbatan qariyb ikki baravar oshganini ta’kidladi.
Avia chiptalari narxining oshishiga sabab faqat samolyot yoqilg‘isi narxining yuqoriligidir, — dedi u.
Oziq-ovqat ishlab chiqaruvchilarining ta’kidlashicha, xomashyoni fermer xo‘jaliklari va fabrikalardan distribyutorlar va chakana sotuvchilarga tashish narxi ko‘tarilib, iste’molchilar uchun oziq-ovqat to‘lovlarining oshishiga yordam sabab bo‘ldi.
Oreo va boshqa mahsulotlar ishlab chiqaruvchi Mondelez International umumiy kirish xarajatlari bu yil taxminan 10 foizdan 13 foizgacha oshishi, bu energiya narxi, transport, ingrediyentlar va qadoqlash xarajatlariga qo‘shilishini bildirgan.
Inflyatsiya chakana sotuvchilarning ixtiyoriy xarajatlariga ta’sir qilsa-da, iste’molchilar kam miqdorda yoqilg‘ini tez-tez sotib olishi ba’zilar uchun bozor ulushini egallashga imkoniyat yaratishi mumkin. Masalan, xaridorlar arzonlashtirilgan benzin uchun Costco Wholesale’ga tez-tez tashrif buyuradi.
Avtomobil sanoatiga benzin narxining o‘zgarishi katta tasir ko‘rsatadi, chunki yoqilg‘i narxi sotib olish qarorida katta omil hisoblanadi.
Tahlilchilar va rahbarlarning ta’kidlashicha, iste’molchilarning xohish-istaklari o‘zgara boshladi, avtomobil xaridorlari yoqilg‘i tejamkorligiga ustunlik berib, energiya uchun to‘lovlarni nazorat qilishda yordam beradigan variantlarni izlamoqda.
Misol uchun yanvar oyidan beri elektr transport vositalari uchun onlayn qidiruvlar 73 foizga oshdi.
Dizel narxining ko‘tarilishi yuk tashuvchi kompaniyalarda xavotirlarni kuchaytirmoqda, jumladan, agar qurilish loyihalari to‘xtatilsa va chakana sotuvchilar zaxiralarni qayta tiklash ishlarini qisqartirsa, narxning oshishi talabni kamaytirishi mumkin.
JPMorgan Chase hisob-kitoblariga ko‘ra, avgust oyigacha benzin narxi o‘rtacha gallon uchun 6,20 dollarga yetishi mumkin.
Hukumat aprel oyida AQSHning strategik neft zaxirasidan 180 mln barrel neftni chiqarishni boshladi, biroq benzin narxi o‘sishda davom etdi.
Shuningdek, mamlakat neft kompaniyalarini ishlab chiqarishni ko‘paytirishga majburlashga urinib ko‘rdi, ammo ko‘pchilik buning o‘rniga investorlar taklif qilgan arzonroq budjetlarga amal qildi.
Benzinning yuqori narxiga sabab bo‘ladigan asosiy muammolardan biri bu global yoqilg‘i ishlab chiqarish quvvatining yetishmasligidir.
Yoqilg‘i narxi yuqori bo‘lgan neft va gaz sanoati uchun xarajatlarning oshishi kelajakdagi investitsiyalar haqida savollar tug‘dirmoqda.
Woodside Energy Group bosh ijrochi direktori Meg O‘Nilning ta’kidlashicha, neft va gaz ishlab chiqarishga sarflanadigan xarajatlarning qisqarishi natijasida energiya narxi ko‘tarilgan.
Izoh (0)