Prognozlash va makroiqtisodiy tadqiqotlar instituti O‘zbekiston meva va sabzavotlarning 127 ta turi asosida tashqi bozordagi eng raqobatbardosh turlarini aniqladi.
Oshkor qilingan qiyosiy ustunlik (RCA) va Laufey (LFI) indekslarining o‘rtacha qiymatlarini taqqoslash asosida IPMI mutaxassislari meva-sabzavot mahsulotlarini 3 guruhga ajratdilar:
- tashqi bozorlarda sezilarli qiyosiy afzalliklarga ega bo‘lgan tovarlar;
- “marginal” holatda bo‘lgan, ya’ni ba’zi yillarda jahon bozorida raqobatbardosh bo‘lgan, boshqalarida esa raqobatbardosh bo‘lmagan va tashqi bozor sharoitiga juda bog‘liq bo‘lgan tovarlar;
- tashqi bozorlarda qiyosiy ustunlikka ega bo‘lmagan tovarlar.
Shunday qilib, O‘zbekistonning tashqi bozorlarda yaqqol ustunlikka ega bo‘lgan 36 ta va ustunliklari mavjud bo‘lmagan 58 ta meva-sabzavot guruhini aniqlandi.
Qolgan 33 ta meva-sabzavot uchun qiyosiy ustunliklar noaniq va ular bozor sharoitlariga bog‘liq.
2017—2021-yillarda jahon bozorlarida eng raqobatbardosh top 10 ta mahsulot qatoriga quyidagilar kiritildi: barcha ko‘rinishdagi loviyalar, o‘rik, vingamungo loviyasi, xurmo, mayiz, olxo‘ri qoqi, gilos, turshak, olma qoqi, qisqa muddatli saqlash uchun mo‘ljallangan boshqa sabzavot va o‘simlik aralashmalari.
Indeks qanchalik katta bo‘lsa, raqobat ustunligi shunchalik yuqori bo‘ladi. RCA indeksi qanchalik past bo‘lsa, mahsulotning raqobatbardoshligi shunchalik past bo‘ladi. Misol uchun loviya (168,9) eng katta raqobat ustunligiga ega.
LFI — sof savdo oqimlari to‘g‘risidagi ma’lumotlarga asoslangan qiyosiy ustunlikni hisoblash uchun mo‘ljallangan savdo indekslari. Agar mahsulot uchun LFI indeksi 0 dan katta qiymatga ega bo‘lsa, mahsulot jahon bozorida raqobatbardosh hisoblanadi, mos ravishda salbiy qiymat uning raqobatbardosh emasligidan dalolat beradi.
Yangi meva-sabzavot mahsulotlari yoki qayta ishlash darajasi past bo‘lgan mahsulotlar asosan jahon bozorida raqobatbardoshdir.
Avvalroq O‘zbekiston 2 oyda 114 mln dollarlik meva va sabzavotlar eksport qilgani haqida xabar berilgan edi.
Izoh (0)