AQSH prezidenti Jo Bayden saylovoldi tashviqoti paytida Saudiya Arabistonini gazeta sharhlovchisining shafqatsizlarcha o‘ldirilishi tufayli siyosiy jihatdan ajratib qo‘yishga va’da bergan edi. Bundan tashqari Oq uy Yamandagi urush oqibatida Saudiyaga qurol savdosini vaqtincha to‘xtatgandi. Bloomberg nashri qanday qilib AQSH Saudiya bilan neft savdosini qayta yo‘lga qo‘yayotganini tahlil qildi.
Bayden Saudiya Arabistoni hukmronligi ostidagi neft bozoriga kamroq bog‘liq bo‘lgan AQSHni qayta tiklanadigan energiya manbayiga aylantirish niyatida edi.
Ammo Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi energiya ta’minotida o‘nlab yillardagi eng katta to‘siqlarni yuzaga keltirdi. Bayden boshqa yo‘l tutishga majbur bo‘lib, jahon iqtisodiyoti uchun tobora muhim bo‘lgan ittifoqni qayta yo‘lga qo‘yishga majbur bo‘lmoqda.
Neft bozorida notinchlik yuzaga kelganda, dunyodagi eng yirik xomashyo eksportchisi — Saudiya Arabistoni yana o‘z talablarini qo‘yish imkoniyatiga ega bo‘ldi.
U neftdan kuniga 1 mlrd dollar daromad olmoqda va Saudiya Arabistoni iqtisodiyoti Hindiston bilan bir qatorda G20 davlatlari orasida eng tez o‘sishi kutilmoqda.
2-iyun kuni Saudiya Arabistoni boshchiligidagi OPEK+ yirik neft ishlab chiqaruvchilar guruhi AQSHning bir necha oylik talablarini rad etdi.
Biroq keyinchalik arab mamlakatida neft ishlab chiqarish hajmi keskin oshdi va bu kelishuvning amalga oshishi borasidagi bir belgi bo‘lishi mumkin. Bayden Yaqin Sharqqa safari doirasida kelayotgan haftalarda qirollikka tashrif buyurishni rejalashtirmoqda.
AQSH prezidenti Saudiya rahbariyati bilan aloqalarni yaxshilamoqchi. Valiahd shahzoda Muhammad bin Salmon ko‘proq AQSH sarmoyasi va harbiy texnikasini mamlakatga kirib kelishini xohlamoqda.
Jo Bayden neft bozoridagi tartibni qaytarishni xohlamoqda va bu yo‘lda unga arab mamlakati ittifoqchi bo‘lishi mumkin.
Bloomberg Intelligence tahliliga ko‘ra, bu yil bir barrel xom neft narxi 50 foizdan oshib, 120 dollargacha chiqdi. Yevropa Ittifoqi sanksiyalari Rossiya eksportini siqib chiqargani sababli narxlar 200 dollargacha ko‘tarilishi mumkin.
AQSHda benzin narxi allaqachon rekord darajaga yetgan va narxlar ko‘tarilishi endigina boshlandi.
Saudiya Arabistoni rahbarlaridan farqli o‘laroq, Bayden Amerika quduqlaridan qancha neft qazib olinayotganini bevosita nazorat qila olmaydi. AQSHda aksariyat qududlar xususiylashtirilgan bo‘lib, Saudiyada ular davlat nazorati ostida hisoblanadi.
Amerikalik siyosatchilar Baydenni muzokaralar davomida katta sinov oldida turganini aytishmoqda.
Bundan avval ham vaziyat keskinlashgan paytlar bo‘lgan. Saudiya Arabistoni 1948-yilda Isroilning yaratilishiga qarshi chiqqan va 1973-yilda arab embargosi paytida AQSHga neft yetkazib berishni to‘xtatgan. Bu esa narxlar va inflyatsiyaning keskin o‘sishiga olib kelgan edi.
Fevral oyida Rossiyaning Ukrainaga bostirib kirishi xom neft narxini bir barrel uchun deyarli 140 dollarga yetkazganidan so‘ng, Vashington Ar-Riyod bilan yaqinlashish bo‘yicha sa’y-harakatlarini kuchaytirdi.
Saudiya Arabistoni hamkorligi G‘arbning Rossiyani izolyatsiya qilish harakatlariga yordam berishi mumkin bo‘lsa-da, tahlilchilar Ar-Riyod yaqin orada Moskvani neft qazib olish va narxlarni boshqarish bo‘yicha hamkor sifatida tark etishini kutmayapti.
Putin shahzoda Muhammadga bir necha bor qo‘ng‘iroq qilib, neft bozorlari va mintaqaviy xavfsizlikni muhokama qilgan.
Rossiya jahon neft bozoridagi barqarorlikni saqlash uchun muhim hisoblanadi. Saudiyaliklar Rossiyani hech qachon chetga surib qo‘yolmaydi, — deydi tahlilchilardan biri.
Agar Ukrainadagi urush uzoq davom etsa, Oq uy saudiyaliklardan Rossiya neftini o‘rnini bosish uchun ko‘proq miqdorda neft so‘rashi va yanada chuqur hamkorlikni yo‘lga qo‘yishi mumkin.
Izoh (0)