Бугунги дунёда геосиёсий зиддият кескин тус олган бир пайтда, Ўзбекистон очиқ, прагматик ва мувозанатли ташқи сиёсат юритиб, барча минтақа ва етакчи мамлакатлар билан амалий ҳамкорликни мустаҳкамлаб бормоқда. Бу жараёнда Европадаги муҳим сиёсий ва иқтисодий мавқега эга бўлган Италия билан муносабатлар алоҳида аҳамият касб этмоқда.
Айниқса, Италия бош вазири Жоржа Мелонининг кутилаётган расмий ташрифи икки давлат ўртасидаги дўстона ва ўзаро манфаатли муносабатларни янги босқичга олиб чиқиши, сиёсий-дипломатик, савдо-иқтисодий ва маданий-гуманитар ҳамкорликни чуқурлаштириши кутилмоқда.
Италия — Европадаги ҳамкор
Италия Ўзбекистон учун Европа Иттифоқидаги муҳим ҳамкорлардан бири ҳисобланади. Ҳозирги кунда икки давлат ўртасида “яшил” энергетика, кимё, машинасозлик, енгил саноат, қишлоқ хўжалиги, фармацевтика, таълим ва туризм соҳаларида йирик лойиҳалар амалга оширилмоқда.
Италия — Марказий Осиё мулоқоти доимий равишда фаоллашиб бораётгани ҳам икки томонлама алоқаларнинг кенгайиб бораётганидан далолат беради. Турин политехника ва Пиза университетларининг Тошкентдаги филиаллари, етакчи олий таълим муассасалари форуми, Рим ва Виареджода ташкил этилган “Ўзбекистон маданияти кунлари” бунга ёрқин мисолдир.
Муносабатлар ривожининг иккинчи босқичи
Ўзбекистон ва Италия муносабатларини шартли равишда икки босқичга ажратиш мумкин. Биринчи босқич — 1992 йилда Италия Ўзбекистон мустақиллигини тан олганидан сўнг шаклланган дастлабки дипломатик алоқалардир. 1998 йилда Ўзбекистоннинг Римдаги элчихонаси очилди, кейинчалик Милан, Флоренсия, Тоскана, Лигурия ва Умбрияда фахрий консулликлар ташкил этилди.
Иккинчи босқич — 2023 йилдан бошланган юқори даражадаги фаол сиёсий мулоқотлардир. Шавкат Мирзиёевнинг 2023 йилда Италияга расмий ташрифи, ўша йилнинг ноябрида президент Серджо Маттарелланинг Ўзбекистонга жавоб ташрифи, шунингдек, парламентлараро, ҳудудлараро ва вазирликлар даражасидаги ҳамкорлик механизмлари фаоллашди.
Институционал ва маданий алоқалар
1999 йилдан бери Ссвдо-иқтисодий, саноат кооперацияси ва экспорт кредитлари бўйича ҳукуматлараро ишчи гуруҳ фаолият юритмоқда. 1998 йилда ташкил этилган “Ўзбекистон—Италия” дўстлик жамияти, 2005 йилда Италия парламенти ташаббуси билан ташкил этилган дўстлик ва ҳамкорлик ассоциацияси, 2011 йилдан иш бошлаган парламентлараро ҳамкорлик гуруҳи муносабатлар институционаллашганидан далолат беради.
Маданий алоқалар ҳам чуқурлашиб бормоқда: 2023 йил Флоренсияда Мирзо Улуғбек маданий-маърифий маркази очилди, Песарода “Ўзбекистон маданияти ҳафталиги” ўтказилди. Шу йили икки давлат ўртасидаги савдо айланмаси 502,5 миллион АҚШ долларини ташкил этди. Тошкент—Милан авиақатнови йўлга қўйилди.
Ҳудудлараро ҳамкорлик
Икки мамлакат ўртасидаги янги йўналишлардан бири — ҳудудлараро ҳамкорлик ва саноат кооперациясидир. Жумладан, 2025 йилда Италиянинг Режжо-Эмиля вилоятидаги компания ва Наманган вилояти ҳокимлиги ҳамкорлигида Чуст туманида базалт хом ашёсини қайта ишлаш асосида иссиқлик изоляцияси материаллари ишлаб чиқариш бўйича инвестиция лойиҳаси амалга оширилади. Ушбу лойиҳа Gamma Meccanica SpA компанияси билан ҳамкорликда амалга оширилади.
Бу лойиҳа нафақат қишлоқ хўжалиги соҳаси учун муҳим технологияларни жорий этиш, балки маҳаллий ишлаб чиқариш ва экспорт салоҳиятини ҳам ошириш имкониниберади.
Янги имкониятлар эшиги
Жоржа Мелонининг ташрифи нафақат икки мамлакат ўртасидаги анъанавий-дўстона алоқаларнинг янада мустаҳкамланиши, балки уларни янги босқичга кўтариш, инвестициявий ва савдо ҳамкорлигини кенгайтириш, таълим ва технологиялар соҳасидаги имкониятларни амалга ошириш йўлида муҳим қадам бўлади.
Ўзбекистон учун бу ташриф Европа билан яқинроқ ҳамкорлик қилиш, хорижий сармоядорлар учун янги шароитлар яратиш, бизнес муҳитини такомиллаштириш имконини беради. Шу билан бирга, маҳаллий тадбиркорларнинг Италия бозорларига чиқиши учун замин яратади.
Жўраев Сайфиддин Ахматович
Тошкент давлат шарқшунослик университети Шарқ мамлакатлари сиёсати ва халқаро муносабатлар кафедраси профессори, сиёсий фанлар доктори
Изоҳ (0)