Кундалик ҳаётда ишлатиладиган нарсалардан фойдаланаётганимизда, улар қандай хавф туғдириши мумкинлигини ўйлаб ҳам кўрмаймиз. Баъзида улар жиддий соғлиқ муаммоларини келтириб чиқариши ва аҳволимизни ёмонлаштириши мумкин.
Пластик идишлар
Кўпчилик овқат, айниқса мактаб тушликлари учун пластик идишлардан фойдаланади. Аммо бу болаларга ҳам, катталарга ҳам зарарли бўлиши мумкин. Пластик идишлардаги овқатни истеъмол қилиш ички аъзолар фаолиятининг бузилиши ва айрим касалликларнинг ривожланиш хавфини сезиларли даражада оширади.
Қиздирилганда пластмасса майда зарарли заррачалар ажратиб чиқаради, улар овқатга, сўнгра эса танага ўтади. Бу гормонлар ишлаб чиқарилишининг бузилишига, ўрганиш қобилиятининг пасайишига, хотира заифлашишига, шунингдек, мия, юрак, жигар, ўпка ва буйракларнинг жиддий шикастланишига олиб келиши мумкин. Тадқиқотлар шуни кўрсатдики, организмда микропластика мавжудлиги юрак хуружлари ва инсульт хавфини 50 фоизгача оширади.
Сулфатли шампунлар
Сулфатлар шампунларда кўпик ҳосил қилувчи кимёвий моддалар бор. Бироқ уларнинг таркиби бош териси ва сочларга зарар етказиши мумкин. Сулфатлар сочларни табиий ёғлардан маҳрум қилади, натижада бош териси қуруқлашади, таъсирланади ва шикастланади. Агар терингиз сезгир бўлса, сулфатлар таъсирида қичиш ва ачишиш пайдо бўлиши мумкин. Бўялган сочлар учун ҳам бу моддалар тўғри келмайди, чунки улар бўёқнинг тез ювилиб кетишига сабаб бўлади.
Қуёшдан ҳимояловчи оксибензонли кремлар
Қуёшдан ҳимояловчи кремлар таркибидаги оксибензон болалар ва катталар териси учун зарарли. У ДНКни шикастлайдиган ва тери саратони хавфини оширадиган хавфли А турдаги ултрабинафша нурларидан самарали ҳимоя қилса-да, баъзи тадқиқотчиларнинг фикрича, оксибензоннинг ўзи ҳам организмга зарар етказиши мумкин. Бу модда терига осон сингиб, гормонал бузилишлар ва баъзан аллергик реакцияларни келтириб чиқаради. Болалар учун бу модда айниқса хавфли, чунки улар кимёвий моддалар таъсирига кўпроқ таъсирчан бўлади.
Соч текислаш воситалари
Формалдегид соч текислаш воситаларида энг кўп учрайдиган фаол моддалардан бири. У аёллар саломатлигига зарар етказиши мумкинлиги аниқлангани боис ҳатто уни тақиқлаш масаласи ҳам кўтарилган эди. Бироқ бундай воситалар таркибида бошқа хавфли моддалар ҳам бўлиши мумкин. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, соч текислаш воситаларидан йилига тўрт мартадан ортиқ фойдаланган аёлларда бачадон саратони, улардан умуман фойдаланмаганларга нисбатан икки баробар кўпроқ аниқланмоқда.
Аспартамли газланган ичимликлар
Газли ичимликлар таркибидаги аспартам болалар соғлиғига салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Ушбу калориясиз ширинлаштирувчи болаларда ширинроқ овқатга бўлган иштиёқни қўзғатади, бу эса ўз навбатида тана вазни ва умуман соғлиққа салбий таъсир кўрсатади. Баъзи мутахассислар 5 ёшгача бўлган болалар учун аспартамли ичимликлардан бутунлай воз кечишни тавсия қилади. Аспартам, шунингдек, мумкин бўлган кансероген деб ҳам аталади, аммо бу мавзу бўйича якуний хулосалар чиқариш учун кўпроқ тадқиқотлар талаб этилади.
Антибактериал совун
Кўпинча антибактериал совунга триклозан қўшилади. Тадқиқотчилар ушбу модда қўшилган совун ишлаб чиқарувчилардан унинг оддий совундан кўра самаралироқ эканлигини исботлашни талаб қилишган, бироқ бундай далиллар топилмаган. Муаммо шундаки, триклозанли совундан тез-тез фойдаланиш натижасида бактерияларнинг антибиотикларга чидамлилиги ривожланиши мумкин, бу эса даволаш самарадорлигини пасайтиради.
Бундан ташқари, антибактериал совун сохта хавфсизлик ҳиссини уйғотиши мумкин, оқибатда одам қўлларини яхшилаб ювмай қўяди. Шунингдек, триклозан қўл терисини қуритади ва фойдали бактериялар миқдорини сезиларли даражада камайтиради.
Синтетик материаллардан тайёрланган ва бўёқлар қўшилган чойшаблар
Табиий матолардан тайёрланган чойшаблардан фойдаланган маъқул. Масалан, нефтдан олинадиган полиэстер таркибида полиэтилентерефталат мавжуд. Полиэстер тери таъсирланиш, аллергия, ҳаддан ташқари терлаш ва ҳатто эркаклар ва аёлларнинг насл қолдириш қобилиятига салбий таъсир кўрсатиши мумкин.
Полиэстерни бўяш табиий матоларга нисбатан мураккаб иш. Бўяш жараёнида кўпинча дисперс бўёқлар, ўювчи натрий ва натрий гидросулфит қўлланилади. Бу моддалар тер каби суюқлик билан алоқага кирганда заҳарли бўлиши мумкин, бу эса матонинг хавфли микрозаррачалар ажратиб чиқаришига олиб келади.
Учувчи органик бирикмали ҳаво хушбўйлагичлар
Биз одатланиб қолган ҳаво хушбўйлагичлар аслида унчалик зарарсиз эмас. Улар таркибида қаттиқ ёки суюқ моддалардан газ ҳолида ажралиб чиқадиган учувчан органик бирикмалар (УОБ) мавжуд. УОБ баъзи тозалаш воситалари, янги мебел ёки гиламлардан ҳам ажралиб чиқиши мумкин. УОБ концентрацияси юқори бўлган хонада узоқ вақт бўлиш соғлиққа қисқа ва узоқ муддатли салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Бу кўз, бурун ва томоқ таъсирланиши, бош оғриғи, мувозанатни йўқотиш, кўнгил айниши, шунингдек, жигар, буйрак ёки марказий асаб тизимининг зарарланишига олиб келади. Баъзи УОБ турлари саратон касаллигини келтириб чиқариши мумкин.
Мутахассислар ҳаво хушбўйлагичлардан фойдаланмасликни маслаҳат берадилар. Бунинг ўрнига, аллергенлар ва чанг миқдорини камайтириш учун мунтазам равишда чангюткич билан тозалаш, вентиляция филтрларини алмаштириш ва чойшабларни тез-тез ювиш тавсия этилади.
Изоҳ (0)