Kundalik hayotda ishlatiladigan narsalardan foydalanayotganimizda, ular qanday xavf tug‘dirishi mumkinligini o‘ylab ham ko‘rmaymiz. Ba’zida ular jiddiy sog‘liq muammolarini keltirib chiqarishi va ahvolimizni yomonlashtirishi mumkin.
Plastik idishlar
Ko‘pchilik ovqat, ayniqsa maktab tushliklari uchun plastik idishlardan foydalanadi. Ammo bu bolalarga ham, kattalarga ham zararli bo‘lishi mumkin. Plastik idishlardagi ovqatni iste’mol qilish ichki a’zolar faoliyatining buzilishi va ayrim kasalliklarning rivojlanish xavfini sezilarli darajada oshiradi.
Qizdirilganda plastmassa mayda zararli zarrachalar ajratib chiqaradi, ular ovqatga, so‘ngra esa tanaga o‘tadi. Bu gormonlar ishlab chiqarilishining buzilishiga, o‘rganish qobiliyatining pasayishiga, xotira zaiflashishiga, shuningdek, miya, yurak, jigar, o‘pka va buyraklarning jiddiy shikastlanishiga olib kelishi mumkin. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, organizmda mikroplastika mavjudligi yurak xurujlari va insult xavfini 50 foizgacha oshiradi.
Sulfatli shampunlar
Sulfatlar shampunlarda ko‘pik hosil qiluvchi kimyoviy moddalar bor. Biroq ularning tarkibi bosh terisi va sochlarga zarar yetkazishi mumkin. Sulfatlar sochlarni tabiiy yog‘lardan mahrum qiladi, natijada bosh terisi quruqlashadi, ta’sirlanadi va shikastlanadi. Agar teringiz sezgir bo‘lsa, sulfatlar ta’sirida qichish va achishish paydo bo‘lishi mumkin. Bo‘yalgan sochlar uchun ham bu moddalar to‘g‘ri kelmaydi, chunki ular bo‘yoqning tez yuvilib ketishiga sabab bo‘ladi.
Quyoshdan himoyalovchi oksibenzonli kremlar
Quyoshdan himoyalovchi kremlar tarkibidagi oksibenzon bolalar va kattalar terisi uchun zararli. U DNKni shikastlaydigan va teri saratoni xavfini oshiradigan xavfli A turdagi ultrabinafsha nurlaridan samarali himoya qilsa-da, ba’zi tadqiqotchilarning fikricha, oksibenzonning o‘zi ham organizmga zarar yetkazishi mumkin. Bu modda teriga oson singib, gormonal buzilishlar va ba’zan allergik reaksiyalarni keltirib chiqaradi. Bolalar uchun bu modda ayniqsa xavfli, chunki ular kimyoviy moddalar ta’siriga ko‘proq ta’sirchan bo‘ladi.
Soch tekislash vositalari
Formaldegid soch tekislash vositalarida eng ko‘p uchraydigan faol moddalardan biri. U ayollar salomatligiga zarar yetkazishi mumkinligi aniqlangani bois hatto uni taqiqlash masalasi ham ko‘tarilgan edi. Biroq bunday vositalar tarkibida boshqa xavfli moddalar ham bo‘lishi mumkin. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, soch tekislash vositalaridan yiliga to‘rt martadan ortiq foydalangan ayollarda bachadon saratoni, ulardan umuman foydalanmaganlarga nisbatan ikki barobar ko‘proq aniqlanmoqda.
Aspartamli gazlangan ichimliklar
Gazli ichimliklar tarkibidagi aspartam bolalar sog‘lig‘iga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Ushbu kaloriyasiz shirinlashtiruvchi bolalarda shirinroq ovqatga bo‘lgan ishtiyoqni qo‘zg‘atadi, bu esa o‘z navbatida tana vazni va umuman sog‘liqqa salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Ba’zi mutaxassislar 5 yoshgacha bo‘lgan bolalar uchun aspartamli ichimliklardan butunlay voz kechishni tavsiya qiladi. Aspartam, shuningdek, mumkin bo‘lgan kanserogen deb ham ataladi, ammo bu mavzu bo‘yicha yakuniy xulosalar chiqarish uchun ko‘proq tadqiqotlar talab etiladi.
Antibakterial sovun
Ko‘pincha antibakterial sovunga triklozan qo‘shiladi. Tadqiqotchilar ushbu modda qo‘shilgan sovun ishlab chiqaruvchilardan uning oddiy sovundan ko‘ra samaraliroq ekanligini isbotlashni talab qilishgan, biroq bunday dalillar topilmagan. Muammo shundaki, triklozanli sovundan tez-tez foydalanish natijasida bakteriyalarning antibiotiklarga chidamliligi rivojlanishi mumkin, bu esa davolash samaradorligini pasaytiradi.
Bundan tashqari, antibakterial sovun soxta xavfsizlik hissini uyg‘otishi mumkin, oqibatda odam qo‘llarini yaxshilab yuvmay qo‘yadi. Shuningdek, triklozan qo‘l terisini quritadi va foydali bakteriyalar miqdorini sezilarli darajada kamaytiradi.
Sintetik materiallardan tayyorlangan va bo‘yoqlar qo‘shilgan choyshablar
Tabiiy matolardan tayyorlangan choyshablardan foydalangan ma’qul. Masalan, neftdan olinadigan poliester tarkibida polietilentereftalat mavjud. Poliester teri ta’sirlanish, allergiya, haddan tashqari terlash va hatto erkaklar va ayollarning nasl qoldirish qobiliyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Poliesterni bo‘yash tabiiy matolarga nisbatan murakkab ish. Bo‘yash jarayonida ko‘pincha dispers bo‘yoqlar, o‘yuvchi natriy va natriy gidrosulfit qo‘llaniladi. Bu moddalar ter kabi suyuqlik bilan aloqaga kirganda zaharli bo‘lishi mumkin, bu esa matoning xavfli mikrozarrachalar ajratib chiqarishiga olib keladi.
Uchuvchi organik birikmali havo xushbo‘ylagichlar
Biz odatlanib qolgan havo xushbo‘ylagichlar aslida unchalik zararsiz emas. Ular tarkibida qattiq yoki suyuq moddalardan gaz holida ajralib chiqadigan uchuvchan organik birikmalar (UOB) mavjud. UOB ba’zi tozalash vositalari, yangi mebel yoki gilamlardan ham ajralib chiqishi mumkin. UOB konsentratsiyasi yuqori bo‘lgan xonada uzoq vaqt bo‘lish sog‘liqqa qisqa va uzoq muddatli salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Bu ko‘z, burun va tomoq ta’sirlanishi, bosh og‘rig‘i, muvozanatni yo‘qotish, ko‘ngil aynishi, shuningdek, jigar, buyrak yoki markaziy asab tizimining zararlanishiga olib keladi. Ba’zi UOB turlari saraton kasalligini keltirib chiqarishi mumkin.
Mutaxassislar havo xushbo‘ylagichlardan foydalanmaslikni maslahat beradilar. Buning o‘rniga, allergenlar va chang miqdorini kamaytirish uchun muntazam ravishda changyutkich bilan tozalash, ventilyatsiya filtrlarini almashtirish va choyshablarni tez-tez yuvish tavsiya etiladi.
Izoh (0)