2024-yil 26-dekabr kuni 100 nafar yaralangan falastinlik ayollar va bolalar kuzatuvchilari bilan birga Rafahdan O‘zbekistonga evakuatsiya qilingan edi. Shundan so‘ng falastinlik fuqarolarning munosib hayot kechirishi uchun barcha zarur sharoitlar yaratildi. Ularning mamlakatga tezroq moslashishi va jamiyatga qo‘shilishiga yordam berish maqsadida bir qator muhim ishlar amalga oshirildi. “Daryo” muxbiri ular bilan suhbat qurish maqsadida “Bo‘ston” sanatoriysiga bordi.
Falastinda ochlik va qo‘rquv ichida kun kechirgan, har tongini xavf bilan boshlagan aholining 100 nafari O‘zbekistonda xavfsiz boshpana, mehr va insonparvarlik yordamiga ega bo‘ldi. Suhbat davomida ular boshidan kechirgan voqealarni ham so‘zlab berdi.
“G‘azoda urush boshlandi va hayotimiz yomonlashdi. Qo‘shnimizni uyiga bomba tushdi, oqibatda qizim yaralandi. Biz har tong portlash ovozlaridan uyg‘onardik. Bolalarim doim qo‘rqib, yig‘lab turishardi. Qochib qutulishning iloji yo‘qdek tuyulardi. Qizimni davolash uchun Misrga chiqdik va keyin O‘zbekistonga keldik. 3 ta farzandim G‘azoda qolgan va har doim gaplashganimizda bizni qachon olib ketasiz deydi. Ular och nahor, qiynalishyapti.Uyimiz buzilgani sababli G‘azoda turmush o‘rtog‘im bilan palatkada kun kechiryapti. Bizni O‘zbekistonda yaxshi kutib olishdi, buning uchun prezidentga rahmat aytamiz. Bu yerda tinch uxlayapmiz. Falastinda qolgan farzandlarim ham kelishidan umidvorman”, deydi falastinlik fuqaro.
O‘z vataniga qaytishni xohlagan, ammo bu hozirda imkonsiz ekanidan qayg‘uda bo‘lgan Falastin fuqarosi 30 ga yaqin qarindoshi halok bo‘lganini aytdi.
“Bizni O‘zbekistonda juda yaxshi kutib olishdi, buning uchun rahmat aytamiz. Biz uchun barcha sharoitlar yaratib berildi. 8 oy ichida bu yerga ham ancha moslashib qoldik. G‘azoda kunimiz xavf bilan boshlanardi. Bomba tushishi oqibatida qizimni oyog‘i shu ahvolga kelib qoldi. Davlatimizni yaxshi ko‘ramiz, lekin hozir ortga qaytish juda xavfli.
Taxminan 30 ga yaqin qarindoshim halok bo‘ldi. yaqinda akam vafot etganini eshitdim. Bolalarimga ta’lim berishlaridan umid qilaman. Bu yerning madaniyatiga o‘rganib ketishimizga yana oz vaqt kerak bo‘ladi, barchasi uchun rahmat aytamiz”, deydi u.
So‘nggi paytlarda Falastindagi vaziyat jahon hamjamiyatining diqqat markazida bo‘lib kelmoqda. BMTning ma’lumotlariga ko‘ra, G‘azo aholisining 1/4 qismi ochlikka yaqin sharoitda yashamoqda. 100 mingga yaqin ayollar va bolalar to‘yib ovqatlanmaslikning og‘ir shaklidan aziyat chekmoqda va shoshilinch davolanishga muhtoj.
Bemorlar bilan ishlagan xodimning ta’kidlashicha, ularning kundalik ehtiyojlari to‘liq ta’minlandi va tibbiy ko‘rikdan o‘tkazilib, kerakli dori-darmonlar berildi. Sog‘liqni saqlash vazirligi shifokorlari bilan birgalikda bemorlarning hammasi ko‘rikdan o‘tkazildi, tashxislari tasdiqlandi. Shu tariqa davo ishlari boshlandi. Kelgan 100 nafar fuqaro orasida asosan 34 ta bemor bor edi. Bemorlar bilan stomatologiya, travmatologiya-ortopediya, neyroxirurgiya va bolalarda pediatriya yo‘nalishi bo‘yicha amaliyotlar va davolash choralari olib borildi.
Fuqarolarga sihatgohimizda tun-u kun navbatchilik tashkil qilingan. 10 dan ortiq shifokorlar, 20 ga yaqin hamshiralar va kichik tibbiy xodimlar ularga tun-u kun xizmat ko‘rsatmoqdamiz, deydi “Bo‘ston” sanatoriysi davolash ishlari bo’yicha direktor o‘rinbosari Zuhriddin Umarxodjayev.
O‘tgan sakkiz oy vaqt oralig‘ida ular to‘liq reabilitatsiya holatiga o‘tdi. Ya’ni O‘zbekiston sharoitiga moslashib, ayrimlari o‘zbek tilida ham muloqotga kirishyapti. Bundan tashqari, falastinlik mehmonlarning O‘zbekiston jamiyatiga tezroq uyg‘unlashishi, ular uchun madaniy-ma’rifiy tadbirlar, do‘stona uchrashuvlar va ayniqsa, bolalarga mo‘ljallangan maxsus dasturlar tashkil qilindi. Bu tashabbuslar ularga nafaqat moddiy, balki ma’naviy yordam berishga xizmat qildi. Shuningdek, ular o‘zbek to‘ylarida ham mehmon bo‘ldi.
Falastinlik fuqarolar boshidan og‘ir sinovlarni o‘tkazgan bo‘lsa-da, bugun ular O‘zbekistonda xavfsizlik, e’tibor va insoniylik muhitida yashamoqda. Ularning hikoyalari chuqur og‘riq bilan singib ketgan, biroq bugun yuzlarida umid, nigohlarida ishonch bor. Bu mehr va g‘amxo‘rlik esa ularni hayotga qaytarmoqda.
Dastlabki kunlarda ularning ahvoli juda og‘ir edi. Ko‘pchiligi jarrohlik amaliyotini boshdan kechirgan, urushda tan jarohati olgan, och-nahor qolgan edi. Ular nafaqat jismoniy, balki ruhiy tomondan ham chuqur talafot ko‘rgan. Ular baland ovozlar va keskin tovushlardan qo‘rqishardi. Sog‘ligi va hayoti xavf ostida bo‘lgani uchun uyqu va ovqatlanish rejimlari izdan chiqqan edi. Deyarli bir oy davomida ko‘p vaqtini uyquda o‘tkazdi. Tinch hayotga moslashish ularga oson bo‘lmadi, deydi “Bo‘ston” sanatoriysi bosh hamshirasi Shahlo Shukurova.
Har biriga alohida xonalar ajratilib, yetarli shart-sharoit yaratildi. Hukumat tomonidan ularning ehtiyojlariga qarab barcha zaruriy vositalar bilan ta’minlandi.
Ba’zilar onlayn tarzda o‘z yurtlaridagi ta’lim muassasalari bilan bog‘lanib, o‘qishni davom ettirgan. Qolganlari uchun esa O‘zbekiston Respublikasi Ta’lim vazirligi tomonidan maktab va bog‘chalar tashkil etilgan. Bolalar yoshi bo‘yicha guruhlarga ajratilib, o‘quv jarayoni yo‘lga qo‘yilgan. Shuningdek, ularga o‘zbek tili o‘rgatilgan va har hafta ekskursiyalar tashkil etib borilgan.
Ular orasida to‘liq oilalar bo‘lmagan. Bolali ayollar, asosan, turmush o‘rtoqlari yoki yaqin qarindoshlarisiz kelgan. Ayrimlari O‘zbekistonga yetib kelgach, yaqinlarining vafoti haqida xabar olishgan. Ushbu holatlar ularning ruhiy holatiga jiddiy ta’sir ko‘rsatgan.
O‘zbekiston rahbariyati falastinlik fuqarolarning jamiyatga moslashuvini ta’minlash maqsadida qo‘shimcha choralar belgiladi. Avgust oyida qabul qilingan prezident farmoniga asosan, ularga ijtimoiy, tibbiy va ma’naviy yordam ko‘rsatish tizimi joriy etildi.
Unga ko‘ra, Ijtimoiy himoya milliy agentligi asosiy ishchi organ sifatida belgilanib, mahallalarda esa “Mahalla yettiligi” va “Inson” ijtimoiy xizmat markazlari orqali amaliy yordam ko‘rsatiladi.
Falastinlik fuqarolar uchun quyidagi ijtimoiy yordamlar nazarda tutilgan:
Har bir mehnat yoshidagi kishiga oylik yashash nafaqasi beriladi, ijaraga olingan uy-joy xarajatlari qoplab beriladi. Tug‘ilish va dafn marosimlari uchun bir martalik to‘lovlar ajratiladi, har bir oilaga moddiy yordam ko‘rsatiladi.
Agar fuqaroda nogironlikka olib keluvchi kasallik mavjud bo‘lsa, unga tezlashtirilgan tartibda nogironlik maqomi beriladi. Shuningdek, ish staji yetarli bo‘lmagan yoshi katta shaxslarga pensiya tayinlanadi.
Falastinlik bolalar davlat maktabgacha ta’lim muassasalari va umumta’lim maktablariga navbatsiz va bepul qabul qilinadi. 2028-yilgacha bog‘cha to‘lovlaridan ozod etiladi. Hamda yashash joyi bo‘yicha poliklinikalarga biriktirilib, davlat byudjeti hisobidan bepul tibbiy xizmatlar bilan ta’minlanadi.
Ularning bandligini ta’minlash maqsadida ish topishda ko‘maklashiladi, zamonaviy kasblarni o‘rganish uchun imkoniyatlar yaratiladi. “Oila tadbirkorligi”, “Kichik biznes” kabi davlat dasturlari orqali kredit va moliyaviy yordam beriladi.
Falastinliklarning moliyaviy ta’minoti uchun maxsus jamg‘arma tashkil etiladi. Ushbu jamg‘arma xalqaro grantlar, xayriya mablag‘lari va boshqa manbalar hisobidan shakllantiriladi. Uning mablag‘lari faqat Respublika komissiyasi qarori asosida sarflanadi.
Izoh (0)