Bahorda Yevropa ligalari va Yevrokuboklarida chempionlar aniqlandi. Ko‘pincha sovrinni qo‘lga kiritgan jamoalarga chempionlik yo‘laklari tashkil etiladi. Raqiblar ikki qatorga tizilib, u yerdan yurib o‘tadigan g‘oliblarni olqishlashi ixtiyoriy harakatdir — masalan, La Liganing 38-turida “Atletik” chempion “Barselona”ni shunday kutib olgandi.
Bugun faxriy yo‘lak an’anasi qanday paydo bo‘lgani, qayerda ishlatilishi va nima uchun tanqid qilinishi haqida hikoya qilamiz.
Ilk chempionlik yo‘lagi “Manchester Yunayted” tashkil etgan. G‘oyani afsonaviy Mett Basbi taklif qilgan
Chempionlik koridorlari an’anasi Angliyada paydo bo‘lgan deb hisoblanadi. Birinchi bo‘lib “Manchester Yunayted” raqibiga xuddi shunday yo‘lak tashkil etgan. 1955-yilda murabbiy Mett Basbi futbolchilarga dastlabki chempionligini qo‘lga kiritgan “Chelsi” uchun shon-sharaf yo‘lagini ochishni taklif qilgan.
Balki bu qarorga Basbining “Chelsi”ga bo‘lgan shaxsiy munosabati ta’sir qilgandir — klub baribir mutaxassisga begona bo‘lmagan. 1930-yillarda “Manchester Yunayted”ning bo‘lajak murabbiyi “Liverpul”da o‘ynagan. Urush yillarida u London klubi bilan shartnoma imzoladi va armiyaga yordam berish uchun pul yig‘ishda bir nechta ko‘rgazmali o‘yinlarda ishtirok etdi.
1955-yil 30-aprelida “Manchester Yunayted” “Old Trafford”da “Chelsi”ni qabul qildi. Mankunianliklar futbolchilari va Mett Basbi ikki chiziqda saf tortib, yangi chempionni olqishlar bilan kutib olishdi. Keyin esa 2:1 hisobida g‘alaba qozondi.
An’ana Yevropada o‘rnashib qolgan. Ligalar va Kubok turnirlarida g‘oliblar shu tarzda kutib olinadi, xayrlashadi va shaxsiy yutuqlarni sharaflaydi.
Asta-sekin chempionlik yo‘laklari Angliyada mashhur bo‘ldi va Yevropa bo‘ylab tarqaldi
Mashhurlikning birinchi to‘lqini 1970-yillarda “Lids” tufayli boshlangan. Klub g‘oliblarni ikki marta qutlagan: 1971-yilda “Arsenal” oltin dubl qayd etganida va 1979-yilda “Liverpul” to‘rt yil ichida uchinchi chempionlikni qo‘lga kiritganida. “Lids”ning o‘ziga esa 1974-yilda — chempionatdagi ikkinchi g‘alabadan so‘ng “Kuenz Park Reyjners” tomonidan koridor tashkil etilgan.
Premyer Liga davrida chempionlik yo‘laklari an’anasi mustahkamlandi — XXI asrda muddatidan oldin chempionlikni rasmiylashtirgan deyarli barcha jamoalar unga sazovor bo‘ldi. Gvardiolaning “Siti”si 7 marta, “Manchester Yunayted va “Chelsi” 4 martadan, 2016-yilda esa “Everton” va “Chelsi” “Lester” uchun ikkita yo‘lak tashkil qilgan.
1970-yilning may oyida “Atletik Bilbao” Kubokda “Atletiko” bilan to‘qnash keldi. O‘yin oldidan basklar murabbiyi Ronni Allen bir hafta oldin mamlakat chempioni bo‘lgan Madrid klubiga hurmat bajo keltirish uchun jamoasiga faxriy koridor (ispancha — pasillo) tashkil etishni aytdi. Shu tariqa, ingliz murabbiyi orqali an’ana Ispaniyaga o‘tdi.
“Barselona” va “Real” uch marta bir-biriga chempionlik yo‘laklarini tashkil etgan. 1988-yilda “Barselona” “Real”ga “Kamp Nou”da hurmat ko‘rsatdi. 1990/91-yilgi mavsumda “Real” Yohan Kroyf jamoasini olqishlagan edi. Klasikodagi so‘nggi yo‘lak esa 2008-yilda sodir bo‘lgan. “Real” “Barselona”ga qarshi o‘yindan bir tur oldin chempionlikni qo‘lga kiritgan va Kataloniya klubi futbolchilari “Santyago Bernabeu”da tabrik yo‘lagini tashkil etgandi.
Italiyada chempionlik koridorlari paydo bo‘lganiga ko‘p bo‘lgani yo‘q. Birinchisi 2007-yilda Milan derbisida qayd etilgan. Jamoalar “Milan”ning klublar o‘rtasidagi jahon chempionatidagi g‘alabasidan so‘ng to‘qnash kelishdi. “Inter” avval prinsipial raqibni olqishlar bilan kutib oldi, keyin esa dunyoning eng yaxshi klubini rasman mag‘lub etdi (2:1).
Endilikda Italiya klublari A Seriya va boshqa turnirlardagi g‘alabalardan so‘ng muntazam ravishda tantanali uchrashuvlar o‘tkazishmoqda. 2021-yilda “Sampdoriya” “Inter”ni, 2023-yilda “Fiorentina” “Napoli”ni tabriklagan. O‘tgan mavsumda “Torino” birdaniga ikkita yo‘lak tashkil qilgandi — avvaliga chempion “Inter” uchun, keyin Yevropa Ligasini yutgan “Atalanta” uchun.
Yo‘laklar ko‘plab Kubok turnirlarida ham qo‘llaniladi. Misol uchun, Chempionlar Ligasining o‘tgan mavsumida “Borussiya” futbolchilari kumush medallarini qabul qilib olish uchun “Real” tashkil etgan yo‘lakdan o‘tib, shohsupa tomon yurgan.
Ko‘pincha yo‘laklar martaba, rekord yoki faoliyatini tugatayotgan alohida shaxslarga ham mo‘ljallangan bo‘ladi. 2024-yil Dortmundda Yurgen Klopp va Marko Roys bilan shunday xayrlashgan bo‘lsa, 2020-yilda “Roma” va “Yuventus” hakam Tommazo Rokkini shu tariqa nafaqaga kuzatishdi.
Angliyada bu harakatni tanqid qilishadi, lekin baribir foydalanishadi. Ispaniyada grandlar kelishmovchiliklar tufayli undan voz kechgan
So‘nggi paytlarda chempionlik yo‘laklari chempionga hurmat emas, mag‘lublarni kamsitish ekani haqida ko‘proq gapirilmoqda. Hatto 2013-yilda “Arsenal” tarkibida Robin van Persi bo‘lgan “Manchester Yunayted”ga yo‘lak tashkil etgan.
“Men bu an’anani tushunmayman, — deya tan oldi Piter Krauch 2025-yilda. — Ehtimol, u hurmat ko‘rsatayotgandir, lekin baribir tushunmayapman. Bu koridor orqali maydonga chiqayotgan jamoani ham, qarsak chalayotganlarni ham xijolatga qo‘yadi. Bu menga yoqmaydi”.
Shunday bayonotlarga qaramay, ingliz jamoalari an’analarga amal qilishda davom etmoqda. 2024/25-yilgi mavsumda “Liverpul” muddatidan oldin chempion bo‘ldi. G‘oliblarni “Stemford Brij”da qabul qilgan “Chelsi” o‘yin oldidan chempionlik yo‘lagini tashkil etdi.
Ispan grandlari esa faxriy yo‘laklar uchun janjallashib qolgan. 2018-yilda “Real” “Barselona” uchun yo‘lak tashkil etishdan bosh tortgan. Murabbiy Zinedin Zidan buning sababini 2017-yilda kataloniyaliklar klublar o‘rtasidagi jahon chempionatidagi g‘alabadan so‘ng uning jamoasini kutib olishmagani bilan tushuntirgan. Darvoqe, Iker Kasilyas ham bunday qarorni ma’qullamagan.
“Barselona” o‘zi ishtirok etmayotgan musobaqalar g‘oliblari uchun faxriy yo‘laklar tashkil etmayotganini bahona qilgan. Bunga javoban klubga UEFA Kubogi—2006 da g‘olib chiqqan “Sevilya” uchun “Kamp Nou”dagi chempionlik yo‘lagi esga olindi.
Klublar matbuotda o‘zaro janjallashib turgan bir paytda “Barselona” bosh murabbiyi Ernesto Valverde: “Ushbu harakat ma’nosi buzildi. “Real” va “Barselona” yoki boshqa prinsipial raqiblar haqida gap ketganda, albatta, revansh kayfiyati bo‘ladi. Chempionlik yo‘lagida g‘olibga ehtiromdan ko‘ra raqibni kamsitishni ko‘proq xohlashadi”, — degandi.
2022-yilda “Atletiko” “Real” uchun yo‘lak hosil qilishdan bosh tortdi. Klub o‘z bayonotida ham ma’noning buzilishi haqida gapirdi: “Ba’zilar chempionni tan olish uchun yaratilgan narsani raqiblar to‘lashi kerak bo‘lgan ommaviy o‘lponga aylantirmoqchi. Har qanday holatda ham “Atletiko” sportning asl qadriyatlari unutilgan, muxlislarning g‘azabi va to‘qnashuviga sabab bo‘layotgan bu masxaralashda ishtirok etmaydi”.
Karlo Anchelotti esa bunga diplomatlarcha javob berdi: “Italiyada biz chempionlik yo‘lagiga o‘rganmaganmiz. Har kim o‘zi to‘g‘ri deb bilgan ishni qilishi kerak va biz buni hurmat qilishimiz kerak. “Atletiko”ni, uning murabbiyi va futbolchilarini juda hurmat qilamiz. Ular qo‘shni va do‘st. Ular yo‘lak tashkil qilsa ham, qilmasa ham biz ularning qarorini tushunamiz.
Izoh (0)