15-iyun kuni AQShda futbol tarixidagi eng muhim voqealardan biri — Klublar o‘rtasidagi Jahon chempionati boshlandi. Unda ilk bor 32 ta klub ishtirok etmoqda. Turnir “Inter Mayami” hamda Misrning “Al-Ahli” klublari o‘rtasidagi bahs bilan boshlandi. Shu sababli, quyida musobaqaga oid asosiy faktlar bilan tanishtirishni maqsad qildik. Qatnashuvchi jamoalar ro‘yxati, o‘yinlar o‘tkaziladigan stadionlar, reglament hamda pul mukofotlari haqida to‘liq ma’lumot taqdim etamiz.
Turnir formati qanday?
Yangi formatdagi musobaqa 15-iyundan 13-iyulgacha davom etadi. Har bir klub guruh bosqichida uchta o‘yin o‘tkazadi. Guruhda birinchi va ikkinchi o‘rinlarni egallagan jamoalar keyingi bosqich — 1/8 finalga yo‘l oladi. 3- va 4-o‘rinda qolgan klublar esa turnirni tark etadi.
Guruh bosqichi 27-iyun kuni yakunlanadi. 1/8 final uchrashuvlari 28-iyundan 2-iyulgacha davom etadi. Chorak final bellashuvlari 4 va 5-iyul kunlariga rejalashtirilgan. Yarim final bahslari esa 8 va 9-iyul kunlari bo‘lib o‘tadi. Turnirning final uchrashuvi 13-iyul kuni o‘tkaziladi. Uchinchi o‘rin uchun o‘yin belgilanmagan.
Qatnashuvchilar ro‘yxati
Yevropa qit’asi (UEFA) — 12 klub:
Yevropa qit’asi ishtirokchilar soni bo‘yicha yetakchilik qilmoqda — turnirda ushbu mintaqadan 12 ta klub qatnashadi. Klublar o‘rtasidagi Jahon chempionatida ishtirok etish huquqini avtomatik tarzda 2020/21-yildan 2023/24-yilgacha bo‘lgan mavsumlarda UEFA Chempionlar Ligasida g‘alaba qozongan jamoalar qo‘lga kiritgan.
Biroq “Real Madrid” mazkur davrda ikki marta Chempionlar Ligasida zafar quchganligi bois, avtomatik yo‘llanmani Yevropadan atigi uch klub oldi. Qolgan klublar esa UEFA koeffitsientlar reytingi (so‘nggi to‘rt yil natijalari asosida) orqali tanlab olindi.
Muhim qoidaga ko‘ra, bir mamlakatdan turnirda ikki klubgacha ishtirok etishi mumkin. Faqat istisno holatda — agar bir davlatdan uch yoki to‘rt klub Chempionlar Ligasini yutgan bo‘lsa — bu cheklov bekor qilinadi.
- “Chelsi” (Angliya) — 2020/21-yilgi Yevropa Chempionlar Ligasi g‘olibi
- “Real Madrid” (Ispaniya) — 2021/22 va 2023/24-yilgi mavsum g‘olibi
- “Manchester Siti” (Angliya) — 2022/23-yilgi mavsum g‘olibi
- “Bavariya” (Germaniya) — reyting orqali
- “Pari Sen-Jermen” (Fransiya) — reyting orqali
- “Inter” (Italiya) — reyting orqali
- “Portu” (Portugaliya) — reyting orqali
- “Benfika” (Portugaliya) — reyting orqali
- “Borussiya Dortmund” (Germaniya) — reyting orqali
- “Yuventus” (Italiya) — reyting orqali
- “Atletiko Madrid” (Ispaniya) — reyting orqali
- “Zalsburg” (Avstriya) — reyting orqali
Janubiy Amerika (KONMEBOL) — 6 klub:
KONMEBOL — Janubiy Amerika futbol konfederatsiyasidan jahon chempionatida jami 6 ta klub qatnashadi. Ulardan to‘rttasi Libertadores Kubogida g‘oliblikni qo‘lga kiritgan, ya’ni qit’a chempionlari hisoblanadi.
Qolgan ikki klub esa so‘nggi yillarda erishgan natijalar asosida shakllangan reyting ko‘rsatkichlariga ko‘ra tanlab olingan.
- “Palmeyras” (Braziliya) — 2021-yilgi Libertadores Kubogi g‘olibi
- “Flamengo” (Braziliya) — 2022-yilgi g‘olib
- “Fluminense” (Braziliya) — 2023-yilgi g‘olib
- “Botafogo” (Braziliya) — 2024-yilgi g‘olib
- “River Pleyt” (Argentina) — reyting orqali
- “Boka Xuniors” (Argentina) — reyting orqali
Shimoliy va Markaziy Amerika (KONKAKAF) — 5 klub:
Shimoliy va Markaziy Amerika hamda Karib havzasi futbol konfederatsiyasi — KONKAKAFdan jahon chempionatida 5 ta klub ishtirok etadi.
Muhim jihatlardan biri shundaki, Meksikaning “Leon” klubi Chempionlar Ligasi g‘olibi bo‘lgan bo‘lsa-da, musobaqada ishtirok etmaydi. Bunga sabab — “Leon” va yana bir ishtirokchi bo‘lgan “Pachuka” klublari bir kishiga tegishli bo‘lishidir.
Natijada, turnir yo‘llanmasi uchun maxsus saralash o‘yini tashkil etildi. Bellashuv AQShning “Los-Anjeles” (CHL finalida “Leon”ga mag‘lub bo‘lgan) hamda Meksikaning “Amerika” klubi (so‘nggi to‘rt yil ichida KONKAKAF reytingida eng yuqori o‘rinni egallagan) o‘rtasida bo‘lib o‘tdi.
Uchrashuvda “Los-Anjeles” 2:1 hisobida zafar quchib, turnirga yo‘llanmani qo‘lga kiritdi.
- “Monterrey” (Meksika) — 2021-yilgi Chempionlar Ligasi g‘olibi
- “Sietl Saunders” (AQSh) — 2022-yilgi g‘olib
- “Pachuka” (Meksika) — 2024-yilgi g‘olib
- “Los-Anjeles” (AQSh) — saralash o‘yini g‘olibi
- “Inter Mayami” (AQSh) — mezbon sifatida
Afrika (KAF) — 4 klub:
Afrika qit’asidan 4 klub ishtirok etadi. Ularning ikkitasi Afrika Chempionlar Ligasi g‘olib sifatida ishtirok etsa, ikkitasi reyting asosida turnirda qatnashadi.
- “Al-Ahli” (Misr) — 2020/21, 2022/23 va 2023/24-yilgi Chempionlar Ligasi g‘olibi
- “Vidad” (Marokash) — 2021/22-yilgi g‘olib
- “Esperans” (Tunis) — reyting orqali
- “Mamelodi Sandauns” (Janubiy Afrika) — reyting orqali
Osiyo (OFK) — 4 klub:
Osiyo qit’asidan ham 4 ta jamoa musobaqada ishtirok etadi. 3 ta jamoa Osiyo Chempionlar Ligasi g‘olibi sifatida qatnashsa, bir jamoa reyting asosida yo‘llanmaga ega chiqqan.
- “Al-Hilol” (Saudiya Arabistoni) — 2021-yilgi Osiyo Chempionlar Ligasi g‘olibi
- “Urava Red Daymonds” (Yaponiya) — 2022-yilgi g‘olib
- “Al-Ayn” (BAA) — 2023/24-yilgi g‘olib
- “Ulsan Hyundai” (Janubiy Koreya) — reyting orqali
Okeaniya (OFK) — 1 klub:
Okeaniya mintaqasi musobaqada bitta klub bilan ishtirok etadi:
- “Oklend Siti” (Yangi Zelandiya) — mintaqaviy chempion
Nega “Liverpul”, “Barselona” yoki “An-Nassr” turnirda ishtirok etmaydi?
FIFA reglamentiga ko‘ra, bir davlatdan faqat ikki klub Klublar o‘rtasidagi Jahon chempionatida ishtirok etishi mumkin. Shu sababli, Angliyadan “Chelsi” va “Manchester Siti” turnir yo‘llanmasini qo‘lga kiritgan. “Liverpul” esa faqat Yevropa Chempionlar Ligasini yutgan taqdirda turnirda qatnasha olardi. Xuddi shunday holat “Arsenal” klubiga ham tegishli.
“Barselona”ga oid vaziyat esa biroz boshqacha. “Real Madrid” Chempionlar Ligasi g‘alabasi orqali turnirda ishtirok etish huquqini kafolatlagan. Ispaniyadan ikkinchi yo‘llanmani esa “Atletiko” va “Barselona” klublari o‘rtasidagi reyting ballari hal qilgan. Natijada, so‘nggi to‘rt yillik koeffitsient reytingida yuqori natija qayd etgan “Atletiko” turnirga yo‘l oldi. “Barselona” uchun esa ikki marta Chempionlar Ligasi guruh bosqichidan chiqa olmaslik qimmatga tushdi.
A Seriyaning “Napoli” va “Milan” klublari ham turnirda qatnashmaydi. Sababi — “Inter” va “Yuventus”ning UEFA reytingi ancha yuqori bo‘lgan.
Saudiya Arabistonining “An-Nassr” klubi ham turnirga yo‘llanma ola olmadi. Sababi — klub so‘nggi to‘rt yil ichida Osiyo Chempionlar Ligasini yutmagan va mintaqaviy reytingda yetakchilik qilmagan. Xuddi shu sababga ko‘ra, “Al-Ittihod” ham turnirdan chetda qoldi.
Stadionlar va shaharlar
Klublar o‘rtasidagi Jahon chempionati AQShning 11 shahrida joylashgan 12 ta stadionda o‘tkaziladi (Orlando shahri ikki stadion bilan ishtirok etadi). FIFA tomonidan odatda yirik turnirlar vaqtida stadionlarning homiylik nomlari o‘zgartiriladi, biroq bu safar barcha stadionlar o‘zining asl nomini saqlab qoladi.
Musobaqaning ochilish o‘yini Mayamidagi “Hard Rock Stadium”da bo‘lib o‘tdi. Turnir finali esa Nyu-York shahri yaqinidagi “MetLife Stadium”da 13-iyul kuni o‘tkazilishi rejalashtirilgan.
- Eng katta arena: “Roze Bowl” (Los-Anjeles, 88 500 tomoshabin)
- Eng kichik stadion: “Audi Field” (Vashington, 20 000 tomoshabin)
- 2026-yilgi JCH mezbon stadionlaridan 5 tasi KO‘JCHda ham ishlatiladi: Mayami, Sietl, Filadelfiya, Atlanta va Ist-Raterford
Moliyaviy mukofotlar
Turnir mukofot jamg‘armasi — 1 milliard AQSh dollarini tashkil qiladi. Har bir g‘alaba uchun — 2 mln dollar, durang uchun — 1 mln dollar mukofot beriladi.
Pley-offdagi mukofot pullari quyidagicha:
- 1/8 final — 7,5 mln dollar
- Chorak final — 13,125 mln dollar
- Yarim final — 21 mln dollar
- Final — 30 mln dollar
- G‘olib jamoaga beriladigan mukofot — 40 mln dollar
Klublarga minimal daromad kafolatlangan:
Ya’ni har bir jamoa turnirda ishtirok etgani uchun ma’lum miqdorda mukofot oladi.
- Yevropa: 12,81–38,19 mln dollar
- Janubiy Amerika: 15,21 mln dollar
- KONKAKAF, Afrika va Osiyo: 9,55 mln dollar
- Okeaniya: 3,58 mln dollar.
Izoh (0)