Yaqinda Xalqaro valyuta jamg‘armasi (XVJ) mezbonlik qilgan Kavkaz va Markaziy Osiyo (CCA) media-davra suhbatida O‘zbekistondagi energetika sohasidagi islohotlar va inflyatsiyani boshqarish strategiyasi asosiy o‘rinni egalladi.
XVJ doimiy vakili Koba Gvenetadze va XVJ direktorining Yaqin Sharq va Markaziy Osiyo bo‘yicha o‘rinbosari Tanos Arvanitis qatnashgan tadbirda O‘zbekistonning iqtisodiy traektoriyasi, shuningdek, Markaziy Osiyo mintaqasini shakllantiruvchi strategik yondashuvlar muhokama qilindi.
Gvenetadze O‘zbekistonda tarif islohoti zarurligini taʼkidlab, Markaziy Osiyoda tarixan yuqori bo‘lgan energiya subsidiyalarining katta yukini tilga oldi.
"Subsidiyalar, agar maqsadli bo'lmasa, resurslardan samarasiz foydalanishga olib keladi va iqtisodiyotning boshqa tarmoqlariga tarqaladi", deb tushuntirdi u.
O‘zbekistonda 2023-yilda tadbirkorlik subyektlari uchun tariflar ko‘tarila boshlagan, keyin esa oddiy aholi uchun kommunal xizmatlar narxi ko‘tarilgan. Gvenetadzening so'zlariga ko'ra, bu chora-tadbirlar mamlakatning iqtisodiy kelajagi uchun juda muhim. So'nggi ma'lumotlarga ko'ra, yillik inflyatsiya darajasi 10,1% ni tashkil etgan.
“O‘zbekiston Markaziy banki inflyatsiyani bartaraf etish uchun qatʼiy pul-kredit siyosatini olib borishi kerak”, - deya davom etdi u. "Bu fiskal siyosatni nazorat ostida ushlab turish va inflyatsiya bosimini kamaytirish uchun tarkibiy islohotlarni ilgari surishni o'z ichiga oladi."
Gvenetadze prognozlariga ko‘ra, O‘zbekistonda inflyatsiya 2025-yil oxiriga kelib 8 foizga kamayishi, agar bu siyosat barqaror bo‘lsa, 2027-yilga kelib yanada pasayishi mumkin.
Global iqtisodiy o'zgarishlarning kengroq mintaqaviy ta'siri haqida Arvanitis geosiyosiy keskinlik va global moliyaviy o'zgaruvchanlikning Markaziy Osiyoga bilvosita ta'sirini ko'rib chiqdi. Kavkaz va Markaziy Osiyodan AQSHga noneft eksporti minimal bo'lsa-da, Arvanitis uchta asosiy kanal orqali yuzaga kelishi mumkin bo'lgan oqibatlar haqida ogohlantirdi: asosiy savdo hamkorlaridagi iqtisodiy pasayish, moliyaviy bozordagi beqarorlik va xom ashyo narxining o'zgarishi.
"Neft narxining pasayishi neft import qiluvchi mamlakatlarga foyda keltirishi mumkin, ammo eksportchilarga zarar ishlaydi", dedi Arvanitis. "Boshqa tomondan, oltinning yuqori bahosi O'zbekiston kabi ishlab chiqaruvchilarga foyda keltirishi mumkin. Mintaqaning iqtisodiy barqarorligini baholashda bu bilvosita ta'sirlarni baholash juda muhim".
Arvanitis, shuningdek, O‘rta yo‘lakning Markaziy Osiyoda barqaror o‘sishni taʼminlash imkoniyatlarini muhokama qildi. Mintaqani Yevropa va Xitoy bilan bog‘laydigan yo‘lak savdoni diversifikatsiya qilishni osonlashtirishi, mintaqaviy integratsiyani kuchaytirishi va iqtisodiy rivojlanishni qo‘llab-quvvatlashi mumkin.
“O‘rta koridor muvaffaqiyatli bo‘lishi uchun kuchli mintaqaviy hamkorlik va xalqaro moliyalashtirish bo‘lishi kerak”, dedi u. "Tartibga solishni uyg'unlashtirish va infratuzilmani rivojlantirish uning salohiyatini maksimal darajada oshirishning kalitidir."
XVJning har ikkala vakili ham keng qamrovli me’yoriy-huquqiy bazalar O‘zbekiston iqtisodiyotini modernizatsiya qilishda muhim ahamiyatga ega ekanligini ta’kidladi. Gvenetadze, ayniqsa, elektr energiyasi tariflari uchun maxsus energiya regulyatoriga ega bo'lish muhimligini ta'kidladi.
“Regulator 2026-2027-yillarda ishlay boshlagach, energetika sektorida narxlar va sarmoyaviy ehtiyojlar bo‘yicha shaffoflik bo‘ladi”, dedi u.
Shuningdek, u bozor samaradorligini oshirish uchun davlatning iqtisodiyotdagi rolini bosqichma-bosqich kamaytirishni tavsiya qildi.
"Davlat korxonalari o'zgarishlarga yaxshiroq moslashish uchun rentabellik va bozor sharoitlariga e'tibor qaratishlari kerak", dedi Gvenetadze. "Bu bosqichma-bosqich o'zgarish iqtisodiyotni yanada raqobatbardosh va bozor munosabatlariga javob beradi".
Izoh (0)