2024-yil 13-iyun kuni Xalqaro Valyuta Jamg‘armasi (XVJ) Ijroiya kengashi O‘zbekiston Respublikasi bilan IV modda bo‘yicha muzokaralarini yakunladi va belgilangan hisobotlarni tasdiqladi.
XVJ bitim moddalarining IV moddasiga muvofiq, aʼzo davlatlar bilan ikki tomonlama muhokamalar odatda har yili o‘tkaziladi. XVJ xodimlaridan iborat guruh mamlakatga tashrif buyurib, iqtisodiy va moliyaviy ma’lumotlarni to‘playdi va mamlakat rasmiylari bilan iqtisodiy o‘zgarishlar va iqtisodiy siyosatni muhokama qiladi. XVF shtab-kvartirasiga qaytib kelgach, xodimlar Ijroiya kengashining muhokamasi uchun asos bo‘ladigan hisobot tayyorlaydilar.
XVJ hisobotida qayd etilishicha, O‘zbekiston iqtisodiyoti faol o‘sib bormoqda.
“Pul o‘tkazmalari 2022-yilgacha tendensiyaga tushib qolgan bo‘lsa-da, kengaytirilgan fiskal siyosat, jadal xususiy isteʼmol va asosiy investitsiyalar hajmining o‘sishi 2023-yilda yalpi ichki mahsulotni 6 foizga oshirdi. 2024-yilning birinchi choragida o‘sish barqaror bo‘lib, o‘tgan yilning shu davriga nisbatan 6,2 foizni tashkil etdi.
Nisbatan yuqori moliyaviy siyosat stavkasi, xalqaro oziq-ovqat va energiya narxlarining pasayishi sharoitida iste’mol narxlari inflyatsiyasi 2022-yil oxiridagi 12,3 foizdan, 2024-yil aprelida 8,1 foizga tushdi. 2022-yildagi yalpi ichki mahsulotning 3,5 foiziga qaraganda, 2023-yilda O‘zbekistonning joriy hisob taqchilligi yalpi ichki mahsulotning 8,6 foizini tashkil etdi.
2023-yilda xalqaro zaxiralar 1,2 milliard dollarga kamaydi, ammo 2024-yil aprel oyi oxirida 9 oylik import hajmida yuqoriligicha qoldi.
Iqtisodiy prognozlar har taraflama ijobiydir. Hukumatning kuchli islohot yo‘lidagi sa‘y-harakatlari, ayniqsa, energiya narxlarini isloh qilish va davlat korxonalarini xususiylashtirish iqtisodiy istiqbollarni yaxshiladi. Yuksak mahalliy ehtiyoj tufayli 2024-yilda yalpi ichki mahsulotning sof o‘sishi 5,4 foiz darajasida barqaror bo‘lib qolishi va 2025-yilda esa 5,5 foizga ko‘tarilishi prognoz qilinmoqda.
Fiskal taqchillikni pasaytirish yo’lidagi sa’y-harakatlarni davom ettirish, bank kreditlari o‘sish sur’atlarida mo‘tadillik hamda import o‘sish sur’atlarining sekinlashuvi joriy va kelgusi yilda amaldagi hisob taqchilligini kamaytirishda asosiy o’rin kasb etadi.
2024-yilning oxirigacha energiya narxlari oshishi bilan inflyatsiya raqamlarida vaqtinchalik o‘sish kutilmoqda, biroq qat’iy makroiqtisodiy, makroprudensial va tarkibiy siyosatni davom ettirish inflyatsiya darajasini O‘zbekiston Markaziy banki (MB) tomonidan mo‘ljallangan ko‘rsatkichga nisbatan sezilarli darajada pasaytiradi”, deyiladi hisobotda.
O‘zbekiston Respublikasi bilan IV modda bo‘yicha muzokara yakunida ijrochi direktorlar belgilangan hisobotlarni quyidagicha ma’qulladilar:
“O‘zbekiston o‘z iqtisodiyotini o‘zgartirish yo‘lidagi izchil taraqqiyotni davom ettirmoqda. Iqtisodiyot so‘nggi yillarda pandemiya va Rossiyaning Ukrainadagi urushi yetaklab kelgan shamollar va noaniqliklarga qaramay, tezkor o‘sish va qashshoqlikning pasayishiga erishdi. Savdo hamkorlari rivojining sekinlashuviga va 2023-yilgi moliyaviy rag‘batlantirishning bekor qilinishiga qaramay, bu yil o‘sish barqaror bo‘lib qolishi kutilmoqda.
Bu yutuqlar hukumatning bozorga yo‘naltirilgan islohotlari orqali O‘zbekiston iqtisodiyoti rivojiga qaratilgan sa’y-harakatlaridan dalolatdir. Biroq iqtisodiyotda iz qoldirgan siyosiy tuzilmalar, o‘tgan yilgi kengaytirilgan fiskal siyosat bilan bog‘liq muammolar hali ham saqlanib qolmoqda va hukumat ularni hal qilish, barqaror va inklyuziv o‘sishni ta’minlash bo‘yicha islohotlarni davom ettirishga qat‘iy qaror qildi. Iqtisodiyotning ijobiy prognozi dinamik, ochiq va xususiy sektor yetakchiligidagi iqtisodiyot asoslarini chuqurlashtirishga qaratilgan islohotlarni amalga oshirish uchun noyob imkoniyat yaratadi.
Rejalashtirilgan soliq-byudjet siyosatiga kiritilgan ma’lum tuzatishlar mustahkam iqtisodiy siyosatini ta‘minlash va inflyatsiyani ushlab turishda pul-kredit siyosatini qo‘llab-quvvatlagan holda tashqi tuzatishlarni osonlashtiradi.
Ish haqi fondini ratsionalizatsiya qilish, davlat korxonalarini qo‘llab-quvvatlashni bosqichma-bosqich to‘xtatish va ijtimoiy himoya dasturlarini maqsadli yo‘naltirishni takomillashtirish orqali soliq bazalarini kengaytirish, soliq tizimini modernizatsiya qilish, davlat xarajatlari samaradorligini oshirish, shu bilan birga, noxush holatlarga barham berish va ma’muriy xarajatlarni kamaytirish imkoniyati mavjud. Pensiya islohotini ilgari surish uzoq muddatli fiskal barqarorlikni ta’minlash va xodimlar uchun samarali ijtimoiy himoyani ta’minlashda muhim ahamiyatga ega.
Shuningdek, asosiy byudjet amaliyotlarini kuchaytirish, davlat investitsiya jarayonini unifikatsiya qilish, fiskal risklarni aniqlash va boshqarishni takomillashtirish, fiskal monitoring va hisobot berishda GFS standartlariga to‘liq o‘tishni ta’minlash, shuningdek, mahalliy qarz bozorini rivojlantirishni davom ettirish orqali fiskal institutlarni takomillashtirishni pul-kredit siyosati bilan muvofiqlashtirish sa’y-harakatlarini davom ettirish lozim.
Pul-kredit siyosati inflyatsiya darajasini pasaytirish bilan birga, uni O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki mo’ljaliga qadar kamaytirishga yo‘naltiriladi. Yuqori sof siyosat stavkasini ushlab turish, qat‘iy fiskal va makroprudensial siyosat va qo‘llab-quvvatlovchi tuzilmaviy islohotlar bilan bir qatorda, inflyatsiyani 2027-yil oxirigacha Markaziy bank maqsadiga qadar bosqichma-bosqich pasaytiradi. Agar energiya narxlari islohoti yanada kengroq narxlar bosimiga olib kelib inflyatsiya ehtimolini oshirsa, Markaziy bank moliyaviy siyosat stavkasini oshirishga tayyor turishi kerak.
Erishilgan yutuqlardan foydalangan holda, islohotlar sa’y-harakatlarining ta‘sirini kuchaytirish, yanada barqaror, inklyuziv va sof o‘sishda katta tafovut kasb etadi. Islohotlarning ehtiyotkorlik bilan tuzilgan ketma-ketligi ijobiy natijalarga erishishga yordam berib, davlat majburiyatlarini kamaytirish esa resurslarni taqsimlash samaradorligini oshiradi.
Hukumat davlat korxonalarini tarkibiy o‘zgartirish va xususiylashtirishni jadallashtirish bo‘yicha sa’y-harakatlarni davom ettirishi lozim. Shuningdek, davlat korxonalari uchun imtiyozlarni bekor qilish, raqobatni kuchaytirish va ishbilarmonlik muhitini yaxshilash uchun yirik korxonalarni saralash kerak.
Rasmiylarning JSTga a’zo bo‘lish bo‘yicha sa’y-harakatlarini tezlashtirish harakati tashqi raqobatbardoshlikni oshirish, eksportni diversifikatsiya qilish, bozorlarga kirish va monopoliyalarni qisqartirish bo‘yicha chora-tadbirlardagi o‘sishni kuchaytiradi va ayni vaqtda inflyatsiyani kamaytirishga yordam beradi. Ayollarning mehnat faolligini oshirish va energiya subsidiyalarini bosqichma-bosqich bekor qilish tashabbuslari dekarbonizatsiya va iqlimga moslashish sa’y-harakatlarini qo‘llab-quvvatlash bilan birga samarali o‘sishni ta’minlaydi.
Boshqaruv va qonun ustuvorligi ko‘rsatkichlarini sezilarli darajada yaxshilashga asoslanib, korrupsiyaga qarshi jadal kurash barqaror bo‘lishi kerak. XVJ mol-mulk deklaratsiyasi, manfaatlar to‘qnashuvi va korrupsiya haqida ma’lumot beruvchilarni himoya qilish to‘g‘risidagi qonunlarni qabul qilishni tavsiya qiladi.
Hukumat prokurorlar, sudyalar va Hisob palatasining erkinligini kengaytirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlarni amalga oshirishi lozim deb topildi. Xususan, hukumat davlat boshqaruviga bo‘lgan ishonchni oshiradigan davlat axborotiga erishuvni yanada kuchaytirish choralarini ko‘rishi kerak”, — deyiladi hisobotda.
Izoh (0)