“Kitobni juda yaqindan o‘qimang, bu ko‘zga zarar. Boring, sayr qiling!” Bolaligimizda bu so‘zlarni necha marta eshitganmiz. Ammo bu faqat qisman to‘g‘ri: toza havoda yurish haqiqatan ham ko‘rish qobiliyatini mustahkamlashga yordam beradi, ammo o‘qish va shunga o‘xshash faoliyatlar ko‘zga umuman zarar keltirmaydi, deb yozadi “Noviy ochag”.
Mutolaa: oqlandi!
Shifokorlar uzoqni yaxshi ko‘ra olmaslik (miopiya)ni klassik kasallik deb ataydi: masalan, Shimoliy Kanadaning tub aholisi bunday muammo bilan mutlaqo tanish emas, ammo aborigenlarning bolalari xuddi shunday keskin ko‘rish bilan maqtana olmadi. Yevropadagi har uchinchi bola ma’lum darajada bundan aziyat chekadi, Janubiy Koreyada esa har 10 ta o‘quvchidan 9 nafari ko‘zoynak yoki linza taqishga majbur. Ular darslik va kitoblar ustida uzoq vaqt o‘tkazadi. Versiya mantiqiy, lekin mutlaqo noto‘g‘ri. 2007-yilda chop etilgan tadqiqot natijalari o‘qishga bo‘lgan muhabbat va ko‘rish qolibiliyatining pasayishi o‘rtasida to‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘liqlik yo‘qligini aniqladi.
Ko‘proq toza havo!
Tadqiqot mualliflari aniqlay olgan qaramlilik hayratlanarli: bola toza havoda qancha kam vaqt o‘tkazsa, uning ko‘rish qobiliyati shunchalik pasayadi. Shuning uchun har kuni ko‘chada o‘rtacha bir soat vaqtini o‘tkazadigan Seul bolalarining 95 foizigacha uzoqni ko‘ra olmaydi va toza havoda kuniga uch soati o‘ynashga bag‘ishlangan Avstraliya bolalarining atigi 17 foizi ko‘zoynak taqadi. Bu bola faol ochiq o‘yinlarga qancha ko‘p vaqt ajratsa, u o‘qish, chizish va ko‘zni charchashni talab qiladigan boshqa sevimli mashg‘ulotlari bilan kamroq shug‘ullanadi va uning ko‘rish qobiliyati shunchalik yaxshi bo‘ladi, degani emas. Buning sababi umuman boshqa.
Ko‘proq dofamin!
Buning siri quyosh nurlarining spektral xususiyatlarida. U dofamin ta’sirini faollashtiradigan aniq spektrdagi to‘lqinlarni o‘z ichiga oladi — bu maqsadlar qo‘yish va ularga erishishga yordam beradigan, shuningdek, faol va quvnoq qiladigan “mukofot” gormoni. Ma’lum bo‘lishicha, dofamin ko‘rish a’zolarining normal ishlashi uchun ham muhim: agar u yetarli bo‘lsa, ko‘z qorachig‘i o‘zining normal hajmini saqlab qoladi, kengaymaydi va kasallik rivojlanmaydi. Tajriba tasdiqlandi: hatto har kuni 40 daqiqa ochiq havoda bo‘lish miopiya rivojlanishini 25 foizga kamaytiradi. Agar siz undan maksimal darajada foydalanmoqchi bo‘lsangiz, farzandingiz yoki o‘zingiz har kuni kamida uch soat tashqarida bo‘lishga harakat qiling. Sabzining esa keragi ham bo‘lmaydi.
Izoh (0)