O‘zbekistonda yerosti suvlari sathi pasayib ketayotgan hududlarda 2022-yil 1-avgustdan boshlab yerosti chuchuk suvlariga quduq burg‘ilash va suvdan maxsus foydalanishga ruxsatnoma berish bo‘yicha moratoriy joriy etiladi. Bu haqda jamoatchilik muhokamasi uchun e’lon qilingan prezident qarori loyihasida ko‘zda tutilgan.
Hujjatda aytilishicha, so‘nggi yillarda barcha hududlarda aholini ichimlik suvi bilan ta’minlash bo‘yicha keng qamrovli chora-tadbirlar amalga oshirilib kelinmoqda. Hozirda markazlashgan ichimlik suv ta’minotining 67 foizi yerosti suvlari hisobiga amalga oshirilmoqda.
Shu bilan birga, qishloq xo‘jaligi va sanoatni jadal rivojlantirish yerosti suvlariga ehtiyojning keskin ortishiga olib kelib, bu o‘z navbatida suv resurslaridan oqilona foydalanish tizimini yanada takomillashtirishni taqozo etmoqda. Xususan, bugungi kunda ayrim hududlardagi yerosti suvlari sathining ko‘p yillik o‘rtacha me’yordan 5 metr va undan ortiq pasayib, ular resurslarining kamayib ketishi kuzatilmoqda.
Shuningdek, sohaga oid ruxsat beruvchi tartib-tamoyillar keskin soddalashtirilgan va shaffoflashtirilgan bo‘lishiga qaramasdan, yerosti suvlariga quduqlarning ruxsatsiz burg‘ilanishi va suvdan nazoratsiz, hisobsiz foydalanish holatlari hamon davom etmoqda. So‘nggi yillarda Davlat geologiya qo‘mitasining hududiy gidrogeologiya stansiyalari tomonidan 1 200 dan ortiq yerosti suvlariga ruxsatsiz burg‘ilash va ulardan foydalanish holatlari aniqlangan.
Davlat geologiya va mineral resurslar qo‘mitasi va soha mutaxassislarining yerosti suvlari monitoringi natijalariga asosan so‘nggi yillarda Navoiy, Samarqand, Jizzax, Qashqadaryo, Namangan, Farg‘ona va Andijon viloyatlarining ayrim hududlarida yerosti suv sathining 5 metrgacha va undan ortiq pasayib ketgani aniqlangan.
Ushbu hududlarda 2022-yil 1-avgustdan boshlab yerosti chuchuk suvlariga quduq burg‘ilash va suvdan maxsus foydalanishga ruxsatnoma berish bo‘yicha moratoriy joriy etiladi.
Bunda suv sathi 5 metrdan ortiq pasayib ketgan hududlarda yerlarni sug‘orish va ishlab chiqarish maqsadlarda yerosti suvlariga quduqlarni burg‘ilash hamda mavjud quduqlardan suv tejovchi texnologiyalarsiz yerlarni sug‘orish taqiqlanadi (tasdiqlangan davlat dasturlari doirasidagi burg‘ilash ishlari bundan mustasno).
Suv sathi 5 metrgacha pasaygan hududlarda yerosti suvlariga quduqlar burg‘ilash va suvdan maxsus foydalanish suv tejovchi texnologiyalarni joriy etishni inobatga olgan holda:
- yerlarni sug‘orish maqsadlari uchun — Suv xo‘jaligi vazirligining;
- ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun — hududiy rivojlantirish dasturlari va suvdan oqilona foydalanish shartlari bilan viloyatlar hokimlari xulosalari asosida amalga oshiriladi.
Davlat geologiya qo‘mitasi moratoriy e’lon qilingan hududlar to‘g‘risidagi aniq ma’lumotlarni o‘zining rasmiy veb-saytida va qonunchilik bilan ta’qiqlanmagan boshqa ochiq manbalarda keng yoritilishini ta’minlaydi.
Vazirlar Mahkamasiga Davlat geologiya qo‘mitasi tomonidan kiritilgan asoslantirilgan takliflarga muvofiq moratoriy joriy etilgan hududlar va cheklovlarga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish huquqi beriladi.
2023-yil 1-yanvardan boshlab amaldagi yerosti suvlariga quduq burg‘ilash uchun ruxsatnoma olish tartibi bekor qilinadi, uning o‘rniga yerosti suvlariga quduqlar burg‘ilash faoliyatiga Davlat geologiya qo‘mitasi tomonidan faqat yuridik shaxslarga va yakka tartibdagi tadbirkorlarga sertifikat berish tartibi joriy etiladi.
Izoh (0)