• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12834.61
    • RUB162.65
    • EUR14662.26
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +32°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Iqtisodiyot

    Iqlim o‘zgarishi natijasida Markaziy Osiyo cho‘lga aylanmoqda

    1980-yillardan beri global harorat oshishi bilan cho‘l iqlimi Markaziy Osiyoning ayrim qismlarida shimolga 100 kilometrgacha tarqaldi. Bu haqda Global Circulate xabar berdi.

    Foto: Global Circulate

    Foto: Global Circulate

    So‘nggi 35 yil ichida Xitoy, O‘zbekiston va Qirg‘izistonning bir qismini o‘z ichiga olgan butun Markaziy Osiyoda havo harorati ko‘tarilgan. Xuddi shu davrda tog‘li hududlar issiqroq va namroq bo‘ldi — bu ba’zi yirik muzliklarning erishini tezlashtirishi mumkin.

    Bunday o‘zgarishlar ekotizimlarga tahdid soladi, — deydi Stenforddagi Karnegi ilmiy institutining Global ekologiya bo‘limi ekologi Jeffri Dyuks.

    Quruqroq va issiqroq

    Markaziy Osiyoning 60 foizdan ortiq hududi quruq iqlimga ega, yog‘ingarchilik kam. O‘simliklar va boshqa organizmlar uchun suv kam bo‘lganligi sababli, mintaqaning ko‘p qismi haroratning ko‘tarilishiga moyil bo‘lib, bu tuproqdagi suvning bug‘lanishini kuchaytiradi va qurg‘oqchilik xavfini oshiradi.

    Ilgari iqlim o‘zgarishi bo‘yicha olib borilgan tadqiqotlar Markaziy Osiyoning katta qismlarida harorat va yog‘ingarchilikning o‘rtacha o‘zgarishi haqida xabar bergan edi, biroq bu aholi uchun cheklangan mahalliy ma’lumotni taqdim etdi, — deydi Nebraska-Linkoln universitetining Yer va iqlim olimiQi Xu.

    Xitoyning Lanchjou universitetidan Xu va iqlim olimi Zixan Xan 1960-2020 yillardagi havo harorati va yog‘ingarchilik ma’lumotlaridan foydalanib, Markaziy Osiyoni 11 iqlim tipiga bo‘ldi.

    Ularning aniqlashicha, 1980-yillarning oxiridan boshlab cho‘l iqlimi deb tasniflangan hudud sharqqa qarab kengayib, shimoliy O‘zbekiston va Qirg‘izistonda, janubiy Qozog‘iston va Xitoyning shimoli-g‘arbiy qismidagi Jung‘or havzasi atrofida shimolga qarab 100 kilometrga tarqalgan.

    Xuning ta’kidlashicha, bu sezilarli kengayish qo‘shni iqlim zonalariga domino ta’sirini o‘tkazgan, ular ham qurigan. Ba’zi hududlarda yillik o‘rtacha harorat 1990—2020-yillar oralig‘ida 1960-1979-yillardagiga qaraganda kamida 5°C yuqori bo‘lgan, yoz quruqroq bo‘lib, yog‘ingarchilik asosan qishda bo‘lgan.

    Vaqt o‘tishi bilan haroratning ko‘tarilishi va yog‘ingarchilikning kamayishi o‘simliklar jamoalarida issiqroq va quruqroq sharoitlarga moslashgan turlar hukmron bo‘lishiga olib keladi, — deydi Dyuks.

    Issiqroq va namroq

    Jamoa tog‘li hududlarda boshqacha vaziyatni qayd etgan. Xitoyning shimoli-g‘arbiy qismidagi Tyan-Shan mintaqasida haroratning oshishi qor emas, balki yomg‘ir shaklida yog‘adigan yog‘ingarchilik miqdorining ortishi bilan kuzatildi.

    Yuqori haroratlar va yog‘ingarchilikning ko‘payishi baland balandliklarda muzning erishiga yordam beradi, bu esa bu diapazondagi muzliklarning misli ko‘rilmagan qisqarish tezligini tushuntirishi mumkin.

    Qor yog‘ishining kamayishi bilan Markaziy Osiyodagi muzliklar yo‘qolgan muzni to‘ldira olmaydi, ya’ni kelajakda odamlar va ekinlarga kamroq erigan suv oqadi, — deydi Buyuk Britaniyaning Oksford universiteti geografi Troy Sternberg.

    Global muammo

    Cho‘llanish Markaziy Osiyo va dunyoning boshqa mintaqalarida muammo hisoblanadi. Ammo cho‘llar kengayib borayotgani haqida aniq xulosaga kelish uchun tadqiqotchilar faqat iqlim tasnifiga tayanmasdan, chang bo‘ronlari va issiqlik to‘lqinlari kabi ko‘rsatkichlarga qarashlari kerak.

    Mutaxassislarga ko‘ra, cho‘llanishga konchilik va qishloq xo‘jaligi kabi inson faoliyati ham hissa qo‘shadi. Shuning uchun Markaziy Osiyo hukumatlari barqaror dehqonchilik va urbanizatsiyaga e’tibor qaratishi kerak.

    Avvalroq butun dunyo ko‘mirdan voz kechayotgan bir paytda, O‘zbekiston uni ishlab chiqarishni oshirayotgani haqida xabar berilgandi.

    24.06.2022, 13:41   Izoh (0)   12276
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    O‘zbekiston tashqi qarzi birinchi marta kamaydi

    24.06.2022, 13:27

    Rossiya sanksiyalari O‘zbekiston energetikasiga qanday ta’sir qilmoqda?

    24.06.2022, 13:11

    O‘zbekiston va Rossiya global bozorni yetarli bug‘doy bilan ta’minlay oladimi?

    24.06.2022, 12:10

    Yevropada elektr energiyasi narxi olti oylik eng yuqori darajaga ko‘tarildi

    24.06.2022, 09:44

    Vaziyat shunga ishora qilayotgan bo‘lsa ham Rossiya defoltni inkor etmoqda

    23.06.2022, 21:31

    Qatar Yevropani o‘zining suyultirilgan gazi bilan ta’minlashga tayyor

    23.06.2022, 19:36
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    Chirchiqdagi yangi bog‘ - zamonaviy ko‘ngilochar va dam olish maskani ochildi


    Hyundai Uzbekistan - foizsiz bo‘lib to‘lash imkoniyati qaytdi!


    Yangiyo‘lda “Tomorqa maktabi” ochildi


    Centrum Air yozgi yo‘nalish ochadi: Toshkentdan Issiqko‘lga to‘g‘ridan-to‘g‘ri reyslar


    2025-yilning 5 oyi davomida Mobiuz minglab tayanch stansiyalarini ishga tushirdi va texnik infratuzilmani zamonaviylashtirdi


    O‘zbekiston Milliy banki Xitoy yuani ayirboshlash xizmatini Toshkent shahri va poytaxt aeroportida yo‘lga qo‘ydi


    Mastercard Digital Uzbekistan 5- xalqaro PLAS-Forumida qatnashdi


    Sistit — bu uyat emas!


    Xon Saroy tomonidan an’anaviy “Mening orzuyimdagi uy” rasmlar tanlovi boshlandi 


    Centrum Air yangi Airbus A320neo — aviaparkidagi to‘qqizinchi samolyotni qabul qilib oldi 


    InfinBLACK - ortiqcha to‘lovlar talab qilmaydigan kredit karta


    Octobank bankomatlarni BS/2 bilan birga “aqlliroq” qiladi


    ANORBANK va BS/2 O‘zbekistonda banklarda o‘z-o‘ziga xizmat ko‘rsatish tarmog‘ini kengaytirmoqda


    Moliyaviy firibgarliklar: firibgarlar keksalarni qanday aldamoqda 


    LUKOIL: yosh iste’dodlar ovozi katta sahnada yangradi

     

    Tavsiya etamiz

    Gitlerdan so‘ng eng mashhur natsist – dorga osilgan Ribbentropning ayanchli taqdiri

    31 may, 19:25

    “Ikki xonali uy uchun 715 mln so‘mdan”. “Daryo”dagi maqoladan so‘ng poytaxt hokimligi uysiz qolgan aholiga xonadon sotib olish uchun mablag‘ ajratdi

    28 may, 21:15

    Budapesht fasadlari: sanʼat ko‘chada yashaydi (foto)

    27 may, 10:00

    Gestapo va KGB xizmatida bo‘lgan buxorolik “Shtirlits”

    26 may, 19:00
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Avstraliyada robot mushuklar yolg‘izlikka davo sifatida qo‘llanmoqda

    Gadjetlar | 3 iyun, 18:49

    Moliyaviy firibgarliklar: firibgarlar keksalarni qanday aldamoqda

    Reklama | 3 iyun, 18:00

    Bo‘rijarda cho‘kayotgan qizchalarni qutqarib, halok bo‘lgan Abdumannop Samiqovning oila aʼzolariga “Jasorat” medali topshirildi

    O‘zbekiston | 3 iyun, 18:35

    Murodjon Azimov Paralimpiya o‘yinlari sovrindoriga uy sovg‘a qilgandi. Tadbirkor uy pulini ololmay sarson

    O‘zbekiston | 3 iyun, 18:21

    Isroilning G‘azo sektoridagi harakatlari Yevropa rahbarlarini Netanyaxuga qarshi chiqishga undamoqda

    Dunyo | 3 iyun, 18:16

    “Real” “PSJ” futbolchisini sotib olishni rejalashtirdi

    Sport | 3 iyun, 18:11

    Vatanini ilk marta “Dunyo go‘zali” tanlovida jahonga tanitgan sohibjamollar

    Layfstayl | 3 iyun, 17:59
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.