Siz do‘kondan mahsulot sotib olayotganda sotuvchidan chek berishini talab qilasizmi? Qonunchilikka ko‘ra, u chek bermasa, do‘kon egasi 5 million so‘m jarimaga tortiladi. Chek berilmagani haqida soliq organlariga shikoyat qilgan shaxsga esa o‘sha jarima pulining 20 foizi, ya’ni 1 million so‘mi mukofot puli sifatida to‘lab beriladi. So‘nggi vaqtda ijtimoiy tarmoqlarda aynan shunday mukofot puli ilinjida tadbirkorlarni nohaq ayblayotgan odamlar paydo bo‘lgani ko‘p muhokama qilinmoqda. “Daryo” muxbiri holat aslida qanday ekani yuzasidan Toshkent shahrida kichik surishtiruv o‘tkazdi.
Tadbirkor Zohid Rahimovning aytishicha, kimdir tadbirkorni chek bermaganlikda ayblab soliq organlariga shikoyat qilgan va u 5 million so‘m jarimaga tortilgan.
“Biz mijozlarga azaldan doim chek beramiz. Hozirda 4 nafar ishchim bor. Ularga ham soliq to‘layman. Soliq organidan kelganlar “chek bermayapsan”, deb 5 million so‘m jarima yozib ketyapti. Kassa apparatini 3 million so‘mga sotib olganman. Yana abonent to‘loviga har oyda 100 ming so‘m to‘layman. Nima uchun sotib oldik buni o‘zi? Birinchidan, bu uskuna juda sekin ishlaydi. Bitta odamga chek berguningizcha, mijoz kamida 40-50 sekund kutib turishiga to‘g‘ri keladi. Keyin chek chiqishi uchun uskunanining o‘nlab joyini bosish kerak. Ungacha ko‘p mijozlar kutib turmaydi. Pulni to‘lab chiqib ketadi. Kim ustimizdan shikoyat qilib, jarima to‘lashimizga sababchi bo‘lyapti bilmayman. Soliqdan kelib, “senga shikoyat tushgan, buncha jarima to‘laysan” deishyapti. Soliqchi kelib bosaversa hammaga ziyonku. Tadbirkorlarni qo‘llab-quvvatlaymiz deb, hamma ustimizga minib oldi. Soliqdan qochganimiz yo‘q, to‘layotgan bo‘lsak, nega bunday qilishadi.
Kredit olib do‘kon yurityapmiz. Joyga ijara haqi, ishchilarga oylik va soliq to‘laymiz. O‘zi shundoq ham xarajatlarimiz yetarli bo‘lib turibdi. Buni ustiga adolatsiz jarimalar ortiqcha. Oilani boqamizmi, kredit yo jarimani to‘laymizmi? Agar jarima to‘lasam ishchilar oyligini ham kamroq berishga majbur bo‘laman. 5 million so‘m kichkina pul emas. Doim ustingizdan yozaverishsa, tadbirkor qanday rivojlanadi?”, — dedi Zohid Rahimov.
Dorixona mudiri Rustam Yoqubov ham onlayn nazorat kassa mashinalari yaxshi ishlamasligidan shikoyat qildi.
“Juma, shanba, dushanba kunlari onlayn kassa apparatimiz ishlamadi. Serverlari ishlamay qolyapti. Server ishlamasa, tabiiyki uskuna ham ishlamaydi. Har oy 100 ming so‘mdan abonent to‘lovi bor. Agar bir kun to‘lamasangiz o‘chirib qo‘yadi. Savdo qilolmay o‘tiraverasiz. Chunki bizda cheksiz savdo yo‘q. Har bir mijozga chek beramiz. Bizga o‘zi avvalgi “Merkuriy” apparati yaxshi edi. U tok yo‘q bo‘lsa ham ishlardi. Bu esa “svet” bo‘lmasa ishlamaydi. Chek urib bera olmaysiz. Uskuna ishlamayotgan payt mijoz kirib qolsa, “uzr, onlayn kassa apparatimiz ishlamayapti, bizni ishlashga haqimiz yo‘q”, deb aytamiz. Savdo bo‘lmaydi”, — dedi u.
Shahardagi do‘konlardan birida savdo qilib chiqayotgan Asqar Hikmatov chek masalasida o‘z fikrlarini bildirdi.
“Ko‘pincha xarid qilgan narsam chekini so‘rayman. Lekin hozir chek olmadim. Agar muddati o‘tgan mahsulot sotib olingan bo‘lsa, chek kerak bo‘ladi. Men har doim biror mahsulot sotib olishdan avval uning yaroqlilik muddatiga qarayman. Menda chek bilan bog‘liq muammo bo‘lmagan”, —dedi u.
Yana bir do‘kon mijozi Fotima Sultonova har doim chek olish kerakligini aytdi.
“Albatta, sotuvchidan chek talab qilish kerak. Hozir nevaralarim “keshbek” yig‘ishga qiziqyapti. Menga: “chekni olib keling”, deyishadi. Men doim chekka ahamiyat berib kelaman. Muddati o‘tgan mahsulotlar sotib olish holatlari ham bo‘ladi. Lekin ko‘p do‘konlar mahsulotni almashtirib beradi. Ammo bozorda bu qiyin masala”, — dedi u.
“Daryo” muxbiri yuqoridagi holat yuzasidan Davlat soliq qo‘mitasi bosh inspektori Ruslan Absalomovdan izoh oldi. Qo‘mita mas’uli fuqarolarning har bir murojaati batafsil o‘rganib chiqilishi, hech bir tadbirkor asossiz jarimaga tortilmasligini ta’kidladi.
“Fuqarolardan chek olmasdan tadbirkorlik subyekti ustidan shikoyat qilish holati bo‘yicha savollar kelib tushmoqda. Bizda har bitta to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri murojaat to‘liq o‘rganib chiqiladi. O‘rganish yakunlangach, tekshirish tayinlanadi. O‘rganish o‘tkazmasdan hech qanaqa tekshiruv tayinlanmaydi.
Birinchidan, fuqaro bilan telefon orqali bog‘laniladi. Suhbat jarayonida nima mahsulot sotib olingan, necha pulga va qayerda huquqbuzarlik sodir etilganiga aniqlik kiritiladi. Keyin murojaatdagi do‘kon onlayn nazorat kassa apparatlari onlayn rejimdan kelib tushgan cheklar bilan solishtirladi. Agar bu mahsulot bazada mavjud bo‘lsa, murojaat rad etiladi. Mavjud bo‘lmagan taqdirda keyingi qadamga o‘tamiz. Ya’ni o‘sha joyga chiqqan holda kuzatuv yoki narsa xarid qilish orqali aniqlik kiritamiz. O‘rganish natijalari bo‘yicha murojaatda keltirilgan holatlar o‘z taqdig‘ini topmagan taqdirda ko‘rilmasdan rad etiladi. Bizda har bitta tekshiruvga tayinlashdan oldin murojaatni to‘liq o‘rganib bo‘lib, keyin tekshirish o‘tkaziladi. Tekshirishda yana bir bor nazorat xaridini o‘tkazamiz. Nazorat xaridi jarayonida tadbirkorlik subyekti tomonidan chek berish holatlari mavjud bo‘lsa, tekshiruv yakunlanadi va moliyaviy jarima qo‘llanilmaydi. Yanvar oyidan beri 400 dan ziyod tekshiruvlarda shu kabi holatlar kuzatilgan”, — dedi qo‘mita xodimi.
Uning qo‘shimcha qilishicha, soliq mobil ilovasi orqali 2022-yil boshidan shu kungacha 7 ming nafardan ortiq fuqarolardan murojaatlar kelib tushgan.
“Shundan 5 mingtasi o‘z tasdig‘ini topgan va ularga tegishli miqdorda mukofot puli to‘lab berildi. Mukofot 20 foiz qilib belgilangan, ya’ni belgilangan 5 million so‘m moliyaviy jarimadan 1 million so‘mi mukofot puli bo‘ladi. Agar tadbirkorlik subyekti belgilangan jarimani 10 ish kunida to‘lasa, 5 million so‘mlik jarima 2 barobarga kamaytiriladi, 2 yarim million so‘m bo‘ladi. O‘z navbatida mukofot puli 500 ming so‘m miqdorida to‘lab beriladi. Hozirgacha to‘lab berilgan mukofot pullarining jami miqdori 3 milliard so‘mdan ortiqni tashkil etmoqda”, — Ruslan Absalomov.
Avvalroq Toshkentda soliq huquqbuzarliklari haqida xabar berayotganlar “samosud” qilingani to‘g‘risida xabarlar tarqalgandi.
Eslatib o‘tamiz, 2022-yil 1-yanvardan soliq huquqbuzarliklari haqida “Soliq” mobil ilovasining “Soliq” hamkor” bo‘limi orqali xabar bergan fuqarolarga huquqbuzarlardan undirilgan jarima summasining 20 foizi miqdorida mukofot to‘lanishi belgilangan. 2021-yilning oktyabr oyida prezidentning nazorat-kassa texnikasidan foydalanishni takomillashtirishga doir qarori qabul qilingan. Hujjat bilan 2022-yil 1-yanvardan boshlab chakana savdo, umumiy ovqatlanish va aholiga maishiy xizmat ko‘rsatish obyektlarida xaridni amalga oshirgan hamda ushbu xaridni soliq organlarining maxsus mobil ilovasida xarid chekining QR-kodi yordamida skanerlash orqali ro‘yxatdan o‘tkazgan jismoniy shaxslarga ularning bank kartalariga oy yakuni bilan xarid summasining 1 foizi respublika byudjetidan qaytariladi.
Izoh (0)