Isroil bosh vaziri Binyamin Netanyaxu 22-noyabr kuni Saudiya Arabistoniga tashrif buyurdi. U yerda valiahd shahzoda Muhammad ibn Salmon va AQSh davlat kotibi Maykl Pompeo bilan uchrashdi. Bu haqda Meduza xabar berdi.
The Wall Street Journal’ning Saudiya Arabistoni delegatsiyasidagi manbalariga asoslanib xabar berishicha, uchrashuvda ikki tomonlama munosabatlarni yaxshilash, shuningdek, Isroil ham, Saudiya Arabistoni ham ziddiyatda bo‘lgan Eron bilan bog‘liq masalalar muhokama qilingan. Muzokaralar yakunlari bo‘yicha hech qanday shartnoma imzolanmagan.
Xabar berilishicha, safar maxfiy bo‘lgan, hatto Isroil tashqi ishlar vaziri Gabi Ashkenazi va mudofaa vaziri Beni Gantsga bu haqda xabar berilmagan. Faqat Isroilning yirik ommaviy axborot vositalari safar haqida manbalarga asoslanib, yozishni boshlagandan keyingina uchrashuvni Netanyaxuning hukmron “Likud” partiyasidagi sherigi, ta’lim vaziri Yoav Galant tasdiqladi. Bosh vazir vakillarining o‘zi bu borada izoh berishdan bosh tortdi.
Falastin bilan mojaro haligacha hal qilinmagan bo‘lsa-da, Isroil arab davlatlari bilan munosabatlarni faol ravishda mustahkamlamoqda.
2020-yilgacha Isroilni faqat ikkita arab mamlakati — Misr (1979-yilda) va Iordaniya (1994-yilda) tan olgan edi. Boshqa davlatlar rahbarlarining pozitsiyasi shundan iboratki, birinchi navbatda Isroil Falastin arablariga 1967-yilgi olti kunlik urushdan keyin bosib olingan hududlarni qaytarishi kerak va shundan keyingina u bilan muloqot qilish mumkin.
2020-yilda Qo‘shma Shtatlar Yaqin Sharq mamlakatlari o‘rtasidagi munosabatlarni yaxshilashga qaratilgan harakatlarni kuchaytirdi. Bahorda prezident Donald Tramp “asr kelishuvi” — Falastin va Isroilning kelishuv rejasini taqdim etdi. Reja arab tomoniga ko‘p milliard dollarlik kredit hamda Isroil va AQSh tomonidan rasmiy ravishda Falastinni tan olish evaziga Quddusni Isroilga topshirishni taklif qildi. Ushbu shartlar falastinliklarga to‘g‘ri kelmadi.
Ammo Isroil—Falastin masalasida oldinga siljish yo‘qligiga qaramay, 2020-yilda Tramp ma’muriyati birdaniga uchta arab mamlakatini yahudiy davlati bilan yarashtirishga muvaffaq bo‘ldi. Sentabr oyida Bahrayn va Birlashgan Arab Amirliklari Isroil bilan tinchlik bitimlarini imzoladi (BAA bilan qisqa vaqt ichida vizasiz rejim to‘g‘risida kelishuvga erishildi), oktabrda Sudan bilan ham tinchlik kelishuviga erishildi (kelishuvdan bir necha kun oldin AQSh Sudanni rasmiy ravishda terrorizmga homiylik qiluvchi davlatlar ro‘yxatidan chiqarib tashladi). Maykl Pompeo Netanyaxuning Saudiya Arabistoniga tashrifidan bir necha kun oldin yana bir qancha davlatlar yaqin kelajakda Isroil bilan kelishuv imzolashiga aminligini aytgan.
Saudiya Arabistoni mintaqadagi eng yirik davlat. U bilan kelishuv katta muvaffaqiyat bo‘ladi.
Saudiya Arabistoni Tramp ma’muriyatining kelishuvlar rejasida muhim o‘rin tutadi. Birinchidan, bu Fors ko‘rfazidagi eng katta va eng ta’sirli monarxiya. Ikkinchidan, sunniy Saudiya Arabistoni shia Eronning asosiy mintaqaviy dushmani hisoblanadi va Isroil bilan munosabatlarni o‘rnatish Tehronga qarshi geosiyosiy kurash nuqtai nazaridan har ikki mamlakat uchun ham foydali bo‘ladi.
Al-Jazeera telekanalining ta’kidlashicha, Saudiya Arabistoni qiroli Salmon konservativ pozitsiyani qo‘llab-quvvatlaydi, Isroil bilan kelishuvlar faqat Isroil—Falastin mojarosi hal qilingandan keyingina mumkin deb hisoblaydi. Otasidan farqli ravishda valiahd shahzoda Muhammad ibn Salmon ancha pragmatik va birinchi navbatda Isroil bilan shartnomani mamlakat uchun iqtisodiy foydali hujjat deb biladi.
Izoh (0)