“Муҳташам юз йил” сериалида бош ролни ижро этган машҳур турк актёри Ҳалит Эргенч қарийб икки йиллик қамоқ жазосига ҳукм қилингани ҳақида хабар бергандик. Эргенч Гези боғидаги норозилик намойишлари бўйича ёлғон кўрсатма берганликда айбланмоқда.
2013 йил 28 май куни ҳуқуқ-тартибот органлари Истанбулнинг Тақсим майдонидаги дарахтлар кесилишига қарши чиққан фаолларни тарқатиб юборган. Бунинг натижасида тартибсизликлар бутун мамлакат бўйлаб бир неча кун давом этган норозилик намойишларига, экологик талаблар эса ўша пайтдаги бош вазир Ражаб Тоййиб Эрдўғоннинг якка ҳокимлигига қарши шиорларга айланди.
Ўша кунлари интернетда газ ниқоби ва Боб Марли тасвири туширилган футболка кийган Ҳалит Эргенчнинг намойишчилар сафини бошқараётган сурати тарқалди. Улар орасида “Муҳташам юз йил” сериали актёрлари ҳам кўп эди. Турк сериаллари учун жаҳон телебозорига йўл очган ушбу сериал айнан ўша кунларда суратга олинаётган бўлиб, актёрлар саллаларини ечиб, тўғридан тўғри суратга олиш майдонида қурилган саройдан норозилик намойишига чиқишган.
12 йил ўтгач, худди шу актёрлар полиция кузатувида продюсер Айше Барим иши бўйича кўрсатма беришга олиб кетилди. 23 май куни бўлиб ўтган судда Ҳалит Эргенч ва унинг “Чуқур” сериали билан танилган ҳамкасби Ризо Кожаўғлунинг кўрсатмалари ёлғон деб топилди.
Аслида нима бўлганди?
Айше Барим — 2002 йилда ўзи асос солган йирик ID актёрлик агентлигининг раҳбари. Компания кўплаб турк юлдузлари билан ишлайди, уларга менежерлик ва PR-маслаҳат хизматларини кўрсатади. Айшега “Туркия Республикаси ҳукуматини ағдаришга уринишга кўмаклашганлик” каби жиддий айб қўйилиб, 30 йилгача қамоқ жазоси таҳдид солмоқда. Барим 2025 йил январь ойининг охирида ҳибсга олинган ва ҳозирда қамоқда сақланмоқда.
Унинг иши июль ойида судга оширилиши кутилмоқда. Унинг қамоққа олинишига TV100 агентлиги сайтида эълон қилинган мақола сабаб бўлган, унда журналист Фуат Уғур продюсерни бозорни монополлаштириш ва шантажда айблаган.
10 январда Баримга қарши тергов бошланди. У касбидан фойдаланиб, мижозларини 2013 йилдаги ҳукуматга қарши намойишларга чиқишга ва ижтимоий тармоқларда тегишли ҳештегларни тарқатишга мажбурлаганликда айбланмоқда. Айблов тарафининг таъкидлашича, Барим, шунингдек, “намойишлар оммавий кўриниши ва улар ҳақида ижтимоий тармоқларда кўпроқ одамлар хабардор бўлиши учун видеолавҳалар суратга олинишини таъминлаган”.
ID асосчисининг иши бўйича гувоҳ сифатида актёрлар, жумладан, “Муҳташам юз йил” сериали актёрлари ҳам чақирилган. Султон Сулаймон ролини ўйнаган Ҳалит Эргенчдан ташқари, унинг бегуноҳ ўғли шаҳзода Мустафо ролини ижро этган актёр Меҳмет Гунсур ҳам кўрсатма берган.
Барча гувоҳлар намойишларда ихтиёрий равишда қатнашганликларини таъкидлашди. ID билан ҳамкорлик қилувчи кўплаб актёрлар, жумладан, “Муҳташам юз йил” сериалининг иккинчи қисмида Кўсем султон ролини ўйнаган актриса Берен Саат ҳам Айше Баримни оммавий равишда ҳимоя қилди. “Қалбим эшигини қоқ” сериалидаги Эда ролини ижро этган Ҳанде Эрчел ҳам ўз агентини қўллаб-қувватлади.
Февраль ойида суд Айше Баримни озод қилиш тўғрисида қарор чиқарган бўлса-да, прокуратура дарҳол юқори инстанцияга апелляция берди, натижада продюсер яна қамоққа олинди.
Иш жиддий тус олди: айблов хулосасига Баримнинг “Туркия ҳукуматини ағдариш мақсадида намойишлар уюштирганлик” учун ҳукм қилинган шахслар билан телефон суҳбатлари ёзувлари киритилди. Булар орасида, энг аввало, умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинган туркиялик тадбиркор, хайриячи ва инсон ҳуқуқлари ҳимоячиси Усмон Кавала, шунингдек, актёр Мемет Али Алабора билан бўлган суҳбатлари бор эди.
Ҳалит Эргенчни нимада айблашмоқда?
Машҳур турк актёрларининг ўғли Мемет Али Алабора бир нечта машҳур комедик сериалларда рол ўйнаган бўлса-да, ўз ватанида асосан театр арбоби сифатида танилган. 2013 йилда ҳибсга олиниш хавфи туғилгач, у ва рафиқаси Туркияни тарк этган.
Ҳозирда Алабора Буюк Британияда муваффақиятли актёрлик фаолиятини давом эттирмоқда. Яқинда у “Илонлар қироличаси” сериалида султон Сулаймон ролини ижро этди. Бошқа Сулаймон — Ҳалит Эргенчга эса 1 йил 10 ой 15 кун қамоқ жазоси тайинланди. Айблов хулосасига кўра, Алабора билан алоқаси ҳақидаги саволга актёрнинг берган жавоблари зиддиятли бўлган.
Айбловда айтилишича, Эргенч Барим иши бўйича кўрсатма бераётиб, Алаборани фақат касб-доирасида билишини ва у билан ҳеч қандай мулоқоти бўлмаганини айтган. Бироқ прокуратура маълумотларига кўра, 2013 йилдаги норозилик намойишлари пайтида Эргенч ва Алабора ўртасида 12 марта “қўнғироқ-жавоб” кўринишидаги алоқа қайд этилган. Ишга актёрларнинг норозилик намойишлари пайтидаги сурати ҳам илова қилинган. Ўзини ҳимоя қилиб, Эргенч яқин муносабатлар тушунчаси жуда субъектив эканлигини, айниқса, таниқли одамлар учун шундай эканини таъкидлади:
“Биз дўстона тарзда сурат тушишимиз мумкин, аммо бу яқин муносабатда эканлигимизни англатмайди”.
Ҳозирда ҳукм ижроси тўхтатилган. Ҳалит Эргенчнинг адвокатлари апелляция тайёрламоқда ва актёр қамоқдан қутулиши эҳтимолдан холи эмас. Бироқ 12 йил аввалги воқеа учун Айше Баримни шафқатсизларча жазоламоқчи эканликлари шуни кўрсатадики, Туркия ҳукумати жуда ғазабланган.
Фотиҳ Акин Канн фестивалида янги фильмини тақдим этар экан, энди тарихий ватанига боришдан қўрқаётганини тан олди. Бу қўрқув мамлакат ичида ҳам сезилмоқда: Айше қамоққа олингандан сўнг кўпчилик уни қўллаб-қувватлаган бўлса-да, чиқарилган ҳукмга актёрлар жамоаси анча мўтадил муносабат билдирди.
Бу кинога қандай таъсир кўрсатади?
Турк сериаллари экспорти Англия ва АҚШдан кейин дунёдаги учинчи йирик бозор ҳисобланади. Бир неча йил олдин Ҳалит Эргенч ва унинг рафиқаси, ID агентлигининг мижози бўлган актриса Бергузар Корел фарзандларининг келажаги учун Лондонга кўчиб ўтишга қарор қилганликларини эълон қилишганди. Улар Туркияга иш сабаб қайтган.
Корел “Онажоним Анқара” оилавий сагасида, Эргенч эса “Агар қирол мағлуб бўлса” сериалида суратга тушмоқда. Ҳозир бу сериаллар ёзги танаффусга чиққан, кейинги мавсумлар қандай бўлишини тахмин қилиш қийин. Бош рол ижрочиси исталган пайтда ё қамоққа тушиши, ё чет элга қочиб кетиши мумкин бўлган шароитда ишни давом эттириш мумкинми?
Netflixʼнинг “Усмонли империясининг юксалиши” фильмида Султон Меҳмет Фотиҳни гавдалантирган бош рол ижрочиси Жем Йигит Узумўғлига ҳам қарши суд жараёни кетмоқда. У 2025 йил апрелида Истанбул мери Экрем Имомўғлининг ҳибсга олинишига қарши намойишлар пайтида қўлга олинган. Ҳозирда актёр мамлакатдан чиқиб кетмаслик тўғрисида тилхат берган, сериал ижодкорлари эса кузгача танаффус эълон қилишган.
Изоҳ (0)