Сўнгги йилларда қовоқчани хом ҳолатда — салатлар, смузи ва енгил газакларда истеъмол қилиш урфга кирди. Бунинг сабаблари бир нечта: ўсимликлар асосидаги парҳезларга бўлган қизиқиш, “хом” овқатланиш (раw food)га эътиборнинг ортиши, фойдали моддаларни иложи борича сақлаб қолиш истаги ва овқатланишда хилма-хилликка интилишдир.
Хом қовоқчанинг озуқавий қиймати
Қовоқча кам калорияли, лекин сув ва микроэлементларга бой маҳсулот. Таркибининг 95–96 фоизи сувдан иборат. 100 грамм хом қовоқчада бор-йўғи 16–20 килокалория бўлиб, деярли ёғ йўқ ва шакар миқдори ҳам жуда кам.
Асосий фойдали моддалар (100 г учун):
- Витамин C — 17–20 мг;
- Витамин B6 (пиридоксин) — 0,2 мг гача;
- Фолат (витамин B9) — 24–30 мкг;
- Калий — 260–300 мг;
- Шунингдек, марганец, магний, фосфор ва мис — оз миқдорда;
- Ўсимлик толалари — 1 г атрофида.
Қовоқча хом ҳолда ўзининг табиий тузилмаси ва тўлиқ витамин таркибини сақлаб қолади, чунки иссиқлик билан ишлов беришда, айниқса, C витамини ва фолатнинг 30–50 фоизи йўқолади.
Хом қовоқчанинг соғлиқ учун фойдалари
Ҳазм қилишга ёрдам беради
Қовоқчадаги эрийдиган ва эримайдиган толалар ичак перисталтикасини яхшилайди, қабзиятнинг олдини олади, фойдали ичак микрофлорасининг ўсишига хизмат қилади. У пробиотик сифатида ҳазмни енгиллаштиради.
Антиоксидант таъсири
Витамин C ва каротиноидлар қовоқчани антиоксидантларга бой маҳсулотга айлантиради. Улар эркин радикалларни зарарсизлантириб, яллиғланишни камайтиради, қариш жараёнини секинлаштиради.
Қовоқча пўстлоғида мавжуд бўлган полифеноллар эса юрак-қон томир ва моддалар алмашинуви билан боғлиқ касалликлар хавфини камайтиришга хизмат қилади.
Ортиқча вазндан халос бўлишда ўрни
Қовоқча кам калорияли, аммо тез тўйдирувчи маҳсулот. Ундаги толалар узоқ вақт очлик ҳиссини босади, қондаги шакарини барқарорлаштиради ва ширинликка бўлган иштиёқни пасайтиради. Таркибидаги калий эса танадан ортиқча туз ва суюқликни чиқариб, шиш ва қон босимини камайтиришга кўмак беради. Бу айниқса юрак ва буйрак фаолияти учун фойдали.
Кўз ва асаб тизими учун фойда
Қовоқчадаги лютеин ва зеаксантин кўз тўр пардасини ҳимоя қилади. Витамин B6 ва фолат эса асаб тизими учун зарур бўлган моддалар алмашинувини қўллаб-қувватлайди.
Қовоқчанинг қандай хавфлари мавжуд?
Ҳар қандай маҳсулот сингари, қовоқчага ҳам айрим одамлар аллергик бўлиши мумкин. Бу камдан-кам учрайди, аммо терида тошма, қичишиш, кўнгил айниши каби белгилар юз бериши мумкин.
Аллергия сабабчиси қовоқчанинг ўзи бўлиши ёки уни етиштиришда ишлатилган пестицидлар бўлиши мумкин. Шунинг учун:
- Қовоқчани яхшилаб ювиш, иложи бўлса қобиғини арчиш тавсия этилади;
- Ишончли, экологик тоза маҳсулотларни танлаш лозим.
Қуйидаги ҳолатларда хом қовоқчани эҳтиёткорлик билан ёки бутунлай чеклаб истеъмол қилиш керак:
- Гастрит ёки меъда яраси бўлганлар — қовоқча ошқозон шиллиқ қаватини безовта қилиши мумкин;
- Буйрак етишмовчилиги ёки оғир шишлар — сув ва калий миқдори буйракка ортиқча юк беради;
- Гипогликемия — қовоқча қондаги шакар миқдорини пасайтириб юбориши мумкин.
Қовоқчани қандай қилиб тўғри танлаш ва тайёрлаш керак?
Энг сифатли қовоқча:
- Ёрқин рангли, силлиқ ва доғсиз бўлиши керак;
- Ҳаддан ташқари қорамтир ёки сарғиш бўлса у ортиқча пишган бўлади, шунинг учун таъми ва тузилмаси хом тарзда ейишга мос бўлмаслиги мумкин;
- Қовоқча эластик, юмшоқ эмас, узунлиги 15–20 см, диаметри 4–6 см бўлиши маъқул.
Хом қовоқчани салатлар, смузи, газаклар учун ишлатиш мумкин. У кўкатлар, помидор, бодринг, пишлоқ, ёнғоқлар, зираворлар ва зайтун мойи билан яхши уйғунлашади.
Изоҳ (0)