“Иш ва шахсий ҳаёт чегасини белгилаб олинг”. Япон психотерапевтидан ҳаётингизни яхшилашга ёрдам берадиган тавсиялар

Япониялик 70 йиллик тажрибага эга психотерапевт Цунеко Накамура уйғунлик ва мувозанат рецептлари билан ўртоқлашди. Унинг маслаҳатлари қийин даврларни енгишга ва ҳар бир кундан маъно топишга ёрдам беради.

Япон ҳаёт фалсафаси ҳайратланарли даражада доно ва одатий нарсаларга янгича қарашга мажбур қиладиган ғоялар билан тўлдирилган. Энг чиройли концепциялардан бири бу ваби-саби, у дунёнинг ўзгарувчанлиги ва камчиликлари ичида гўзалликни топишга ўргатади. Ҳаётни борича, кичик камчиликлари ва лаҳзалик қувончлари билан, бу дунёдаги ҳамма нарса ўзгарувчан ва мукаммал эмаслигини тан олиб севишни ўргатади.

Яна бир япон ҳаёт тамойили — икигаи, яъни ҳаётни маъноли қиладиган нарсани қидириш. Бу иш, севимли машғулотлар ёки яқинларингиз билан муносабатлар, баъзан ташқи дунё учун аҳамиятсиз, аммо сиз учун муҳим ва тўлақонли ҳаёт туйғусини берадиган нарса бўлиши мумкин. Масалан, кечқурун кучук билан сайр қилиш ёки набиралар билан ўйнаш кабилар шулар сирасига киради. Бундай машғулотлар ҳар бир кундан қувонч топишга, ҳаётда ўз ўрнингизни топганингизни ҳис қилишга ва японлар каби, фаол узоқ умр кўришни таъминлашга ёрдам беради.

Яқинда 95 ёшли япон психотерапевти Цунеко Накамура томонидан ёзилган “Хотиржам қалб” китоби чоп этилди. Муаллиф китобдаги ғояларни ўзидан келиб чиқиб ёзган. У урушни бошидан кечирган, фарзандлар тарбиялаган, қарийб 70 йил давомида касби билан шуғулланган ва ҳозирда мураккаб даврларда ҳам руҳий хотиржамлик ҳамда мувозанатни қайтариш усули ҳақида бутун дунёга маълум қилмоқда.

Цунеко Накамуранинг ҳаётга бўлган қарашларини “қучувчи донолик” деб аташади. У бизни кичик қувончлар ва муҳим сабоқлар қандай қилиб ҳайратланарли даражада тўлиқ ва гўзал ҳаётга айланишини кузатишга ундайди. Ҳаёт ҳар куни қабул қиладиган кичик танловларимиз билан белгиланади, бахт эса буюк мақсадларни доимий равишда таъқиб қилиш эмас, балки бор нарсамизни қадрлаш ва олдинга силжиш қобилиятидир. Қуйида унинг китобидан асосий фикрлар келтирилади.

Яшаш учун ишланг

Яшаш учун меҳнат қилиш мутлақо нормал ҳолат. Агар сиз нима учун ишлаяпман, деб ўйласангиз, ишни қизиқарли деб ҳисобламасангиз, ўзингизга шундай денг: “Мен ўзимни таъминлаш ва муносиб ҳаёт кечириш учун ишлаяпман”. Шахсий ўсиш ва ҳаёт мақсадлари ҳақида ўйлаш кейинроқ бўлиши мумкин. Ҳозирги ишингизни камчиликларини ҳисобга олган ҳолда қабул қилинг — бу сизни олдинга силжишга ундайди ва керак бўлса, янги нарсани топиш осонроқ бўлади. Шошилишнинг ҳожати йўқ: ҳаёт — бу спринт эмас, балки марафон.

Сиз бахтли бўлишингиз шарт эмас, лекин бахтли бўлишингиз мумкин

“Бахтли — бахтсиз” мавзусида чексиз мулоҳаза юритишнинг маъноси йўқ, деб ҳисоблайди Накамура. Айниқса, ўзимизни бошқалар билан солиштиришни бошлаганимизда умуман бошқача инсонга айланамиз. Ҳаммаси қандай бўлиши ва қандай бўлмаслиги кераклиги ҳақидаги тасаввурларимиздан халос бўлиш ҳаётни сезиларли даражада енгиллаштириши мумкин. Керакcиз таққослаш ва кутишни тарк этиб, ўз ҳаётимизни бошқаларнинг ҳаётидан ажратиб қўйсак, стресс ва керакcиз ташвишлардан халос бўламиз.

Агар муваффақиятни кутмасангиз, у сизни ўзи топиши эҳтимоли катта.

“Агар умид қилмасангиз ва хоҳламасангиз, янги имкониятлар ва тўғри йўл пайдо бўлади”, деб ишонтиради муаллиф. Бундай ёндашув ишда ҳам, шахсий муносабатларда ҳам енгил муҳит яратишга ёрдам беради. Кўпинча энг қулай имкониятлар биз уларни энг кам кутганимизда пайдо бўлади. Атрофимиздаги вазият ва одамлар эса бизни керакли қарорлар қабул қилишга ундайди.

Бунда одамларга эътиборли муносабатда бўлиш, ҳатто уларнинг майда муаммоларига ҳамдардлик билдириш ва камчиликларини ўзгартиришга уринмасдан қабул қилиш муҳимдир. Бу меҳрибонлик бизга қайтиб келади.

Секин-аста ҳаракат қилиш.

Қийин даврлар бошланганда, ҳаракат қилишни давом эттириш муҳимдир. Тўхташ ва ўз қобиғига ўралиб олиш, чекиниш, ёлғизлик вазиятни янада оғирлаштириши мумкин. “Ҳеч нарса чиқмаяпти!” каби фикрлар вақтни телевизор кўриш ёки компьютер ўйинлари каби пассив бефойда машғулотларга сарфлашга олиб келиши мумкин. “Нима қилсам ҳам, ҳамма нарса беҳуда!” деб ўйлайдиганлар эса спиртли ичимликлар ва ҳаддан ташқари кўп овқатланишдан тасалли қидириши мумкин, бу эса уларнинг соғлиғини бузади. Буларнинг барчасини Накамура “тўхташ” деб атайди, ундан кейин ҳаёт механизми анча ёмон ишлайди.

“Ғам-ғуссада қотиб қолмаслик, хотиржам ва вазмин яшашга ҳаракат қилиш, одамлар билан алоқани узмаслик — бу мураккаб даврда энг муҳими, дея таъкидлайди Накамура. 

Секин-аста ҳаракат қилинг. Ўзингизга эҳтиёткорлик билан муносабатда бўлинг. Қийин даврларда кучингизнинг фақат 60 фоизини сарфлашга ҳаракат қилинг: агар ўзингизни жуда кўп чарчацангиз, вазият янада ёмонлашади. Ўзингизнинг ритмингизда ҳаракат қилинг, уддалай оладиган ишингизни қилинг ҳамда вазиятни қабул қилишга ҳаракат қилинг. Ҳаёт сизни оғир мактабдан ўтишга мажбур қилади, лекин бир кун келиб қийин дамлар ортда қолганини билиб оласиз. Орқага қараганингизда, синовлар сизга бебаҳо тажриба берганини англайсиз.

Эътиборингизни ҳозирги кунга қаратинг

Қанча ташвишлансак ҳам, келажакни башорат қилиш мумкин эмас. Шунинг учун муаллиф ҳозир содир бўлаётган нарсаларга барча эътиборингизни қаратишни маслаҳат беради. Шу билан бирга, ишдан ташқари вақтда иш ҳақида ўйламаслик, уни шахсий ҳаётдан ажрата билиш муҳимдир, бу эса кўпчилик учун қийинчилик туғдиради ва ортиқча стрессни келтириб чиқаради.

Уйда оилавий анъаналарингизни яратинг

“Уйга қайтганингиздан то ухлагунингизча ўзингиз учун уй маросимларини яратинг”, дейди у. Кечқурун чарчаган онгни ортиқча ўй-хаёллар билан банд қилмаслик керак — эрталаб янги ечимларни топишга сифатли уйқу ёрдам беради. Агар кечқурун ўзингизда зўриқишни ҳис қилсангиз, Накамура шунчаки ўзингизга “Тўхта” деб айтишни ва дам олишга ёрдам берадиган бирор нарса билан шуғулланишни, масалан, севимли тинчлантирувчи дастурларни ёки фильмларни томоша қилишни тавсия қилади.