Рус армиясининг Украинага кенг кўламли босқини бутун дунё бўйлаб йирик масштабдаги қуролланиш пойгасини бошлаб берди. Бундан Россияга қўшни давлатлар, айниқса, Қозоғистон сергак тортди. Мамлакат Москванинг ҳам сиёсий, ҳам ҳарбий иттифоқчиси ҳисобланса-да, унинг ҳудудий яхлитлиги савол остига олинган баёнотлар тинимсиз янграмоқда. Буларнинг бари Остонани ҳарбий салоҳиятини мустаҳкамлаш ҳақида жиддий ўйлашга мажбур қилди.
Taymas 8х8
7 май кунги парадда Туркия, Хитой ҳамда Қозоғистон ҳарбий саноат корхоналари ҳамкорлигида ишлаб чиқилган ҳарбий техника намойиш қилинди. Taymas – 8х8 конфигурациядаги пиёда жанговар машинаси. Зирҳли техника учун туркларнинг Arma 8х8 платформаси танлаб олинган. Таъкидлаш жоиз, у Otokar Central Asia томонидан мамлакатнинг ўзида ишлаб чиқарилади.
Жанговар техникани қуроллантириш учун эса шарққа мурожаат қилинган. Хитойнинг етакчи мудофаа компанияси Норинcо қозоқларни ВН-11 жанговар модули билан таъминлади. У 100 мм калибрли замбарак ва 30 мм калибрли коаксиал автоматик тўпга эга. Шу билан бирга, танкка қарши бошқариладиган ракеталар учун механизм ҳам бор. Модул анъанавий снарядлар билан 4 км масофадаги нишонларга зарба бера олади. Зарба аниқлигини таъминлаш учун замонавий оптик тизимлар қўлланилади.
Шу жиҳатдан у Россиянинг БМП-3 пиёда жанговар машинасини эсга солиб юбориши мумкин. Бироқ бу иккиси ўртасида етарлича фарқлар бор. Биринчидан, Taymas рус жанговар машинасига нисбатан қарийб 12 тонна оғирроқ. Шунга мувофиқ зирҳи ҳам қалин. Бу экипаж учун яшовчанлик имкониятини оширган. Қолаверса, қозоқларнинг янги техникаси ўз тезлигини 110 км/соатгача етказа олади. БМП-3 пиёда жанговар машинасида эса бу 70 км/соат билан чекланган.
Энг муҳим фарқлардан яна бири мина ва портловчи мосламаларга бардошлилик билан боғлиқ. БМП-3 пиёда жанговар машинаси атиги 3-5 кг тротил эквивалентига тенг портлашга бардош бериши мумкин. Ҳолбуки, постcовет минтақасида кенг тарқалган ТМ-62 танкка қарши минасида 7,5 кг оғирликдаги портловчи модда мавжуд.
Taymas 8х8 учун асос қилиб олинган Arma 8х8 платформаси бу борада рус техникасидан анча фарқ қилади. Турклар уни лойиҳалашда V схемасига мурожаат қилишган. Яъни машина остки корпуси мина ва қўлбола портловчи мосламалардан ажралган зарба тўлқини, шунингдек шрапнелларни сочиб юбориш, шу орқали унинг ичидагиларга таъсирни камайтиришга мўлжалланган.
Barys 8х8
7 май кунги парадда Остона кўчаларидан 8х8 конфигурациядаги яна бир техника – Barys 8х8 олиб ўтилди. Аммо у янги эмас, илк бор 2016 йили намойиш қилинган. Бироқ ўшандан буён кўплаб ўзгаришларни бошдан кечирди, бир неча версиялари ишлаб чиқилди.
Barys 8х8 Совет намунасидаги БТРлардан мустаҳкам зирҳ билан фарқланади. Жанговар машинанинг асосий версиясига 30 мм калибрли 2А72 автоматик тўп ўрнатилган. Бу БТР-82 зирҳли транспорт воситасидаги қуролнинг айнан ўзи. Бироқ замонавий оптик воситалар билан модернизация қилинган бўлиб, Ансар жанговар модули деб номланади.
Бироқ Barys тўлақонли маҳаллий маҳсулот эмас. У Жанубий Африка Республикасининг Mbombe 6 ҳамда Сингапурнинг Terrex зирҳли транспорт воситалари базасига асосланган. Ишлаб чиқариш жараёнлари билан Kazakhstan Paramount Engineering қўшма корхонаси шуғулланади. Экипаж уч кишини, десант бўлинма эса 8-10 нафар аскарни ташкил қилади. Қолаверса, Barys 8х8 амфибия хусусиятига эга бўлиб, сув ҳавзаларини кечиб ўтиши мумкин.
28 тонна оғирликдаги жанговар техникани 550 от кучига эга двигатель ҳаракатлантиради. Бу унга тезлигини 100 км/соатгача ошириш, бир марта ёқилғи қуриш билан 800 километргача масофани босиб ўтиш имконини беради. Barys 8х8 10 кг тротил эквивалентига эга мина ва портловчи мосламаларга бардош бериши мумкин.
Aibar 4х4
Otokar қуруқлик техникалари ишлаб чиқариш бўйича Туркиянинг етакчи компанияси ҳисобланади. Унинг Остона шаҳрида жойлашган Central Asia шўбасида Arma 8х8 дан ташқари, Otokar Cobra II енгил зирҳли транспорт воситалари ҳам йиғилмоқда. Ҳарбий техникалар парадида у ҳам бор эди, бироқ бошқа ном билан қатнашди.
Украина уруши, шунингдек турк қуролли кучларининг Яқин Шарқдаги ҳарбий амалиётларида синовдан ўтган машина Қозоғистонда Aibar 4х4 номи билан конвейрдан чиқариляпти. Енгил зирҳли автомобилни икки кишилик экипаж бошқаради. Шунингдек у 7-8 нафар десантчини ўз бағрига сиғдириши мумкин. Пўлат зирҳ аскарларни 7.62 мм калибрли ўқотар қуроллар, снаряд фрагментдан ҳимоялайди. Махсус конструкция эса миналар ва қўлбола портловчи қурилмалардан муҳофаза қилади.
Aibar 4х4 пиёдаларни ташиш, автокарвонларни кузатиб бориш ва ўт очиш билан мадад бериш каби вазифаларга мўлжалланган. Уни ракета учириш платформаси, қўмондонлик маркази, мобил тиббий ёрдам пункти сифатида ҳам қўллаш мумкин. Миссия тури ҳамда қўллаш мақсадига қараб, зирҳли транспорт воситаси том қисмига 7.62 мм ёки 12.7 мм калибрли пулемёт ўрнатиш имкони бор.
Машинани 360 от кучига эга турбо дизель двигатели ҳаракатлантиради. Бу орқали у тезлигини максимум 110 км/соатга етказиши мумкин. Экипаж техниканинг турли қисмларига ўрнатилган камера ва сенсорлар шарофати билан жанг майдонидаги вазиятдан бохабар бўлиб туради.
Остона турклар билан ҳамкорликни янада кенгайтирмоқчи. Otokar Central Asia кузатув кенгаши аъзоси Уфук Айбарнинг сўзлари буни тасдиқлайди.
“Қозоғистон биз учун жуда муҳим, чунки мамлакатларимиз дўстона алоқаларга эга. Мудофаа соҳасида ҳам фаол ҳамкорлик ўрнатилган. Республикада зирҳли техникаларни маҳаллий ишлаб чиқариш йўлга қўйилган. Келгусида ғилдирак изли (гусеница) техникаларни ишлаб чиқариш имконияти ҳам бор”, деди у.
Уфук Айбар бу билан Tulpar “енгил танки” ёхуд худди шу номдаги зирҳли транспорт воситасига ишора қилган бўлиши мумкин. Қолаверса, Tulpar-S транспортёри воситаси ҳам истисно эмас.
Қозоғистоннинг асосий ҳарбий ҳамкори Россия бўлиб қолмоқда. Шунга қарамай, мамлакат қурол-яроғ таъминотини бошқа манбалар ҳисобидан диверсификация қиляпти. Туркия, Хитой ҳамда Исроил каби давлатлар билан чуқурлашиб бораётган алоқалар буни тасдиқлайди. Улар мамлакатни нафақат замонавий технологиялар билан таъминламоқда, балки қозоқ ҳарбий саноатини ривожлантиришга ҳам ёрдам беряпти.
Изоҳ (0)