АҚШ президенти Дональд Трамп ва россиялик ҳамкасби Владимир Путин тинчлик музокараларини бошлаш ҳақидаги келишув фонида, Украинадаги урушнинг 3 хил тугаш сценарийси кўриб чиқилди. Бу ҳақда Bloomberg агентлиги хабар берди.
Агентлик таҳлилчилари Россия ва Украина ўртасидаги дипломатик келишувга асос бўлиши мумкин бўлган учта вариантни тасвирлади:
♦ Асосий ва энг эҳтимолий сценарийга кўра, Россия томонидан эгаллаб олинган ҳудудлар яқин келажакда Россия назорати остида ва “ноаниқ ҳолатда” қолади. Баъзи ҳудудларни алмашиш имконияти мавжуд, масалан, Украина армияси томонидан эгаллаб олинган Курск вилоятининг бир қисмини.
Украина баъзи хавфсизлик кафолатларини олади, бироқ уларнинг кучи музокаралар жараёнида белгиланади. Аммо Украинанинг НАТОга аъзо бўлиши кун тартибида йўқлиги сабабли, мажбуриятларнинг бажарилиши сиёсатчиларнинг қарорларига боғлиқ бўлади.
Европа ўзининг мудофаа имкониятларини оширгунча, АҚШни маълум вақт давомида Киевга ёрдам беришга ундаши мумкин, дейилади прогнозда.
♦ Украина учун идеал сценарийда Россия келишув шартларини бузса, АҚШ ва Европа аралашиш мажбуриятини олади, бироқ Москва билан тўғридан тўғри тўқнашув таҳдиди ҳатто Киевнинг энг содиқ тарафдорларини ҳам хавотирга солмоқда.
Таҳлилчилар прогнозига кўра, Ғарб Украинага ҳарбий ёрдамни кучайтириш, Россияга қарши санкцияларни кучайтириш, Украина саноатини ривожлантириш ва унинг армиясини модернизация қилишга кўмаклашишни ваъда қилиши мумкин. Бу эса Киевнинг Европа иттифоқига аъзо бўлишига ёрдам беради.
♦ Киев учун даҳшатли вариант шуки, ўт очишни тўхтатишдан олдин Трамп Украина келажагига қизиқишни йўқотади, ҳарбий ва молиявий ёрдамни тўхтатади, муаммони ҳал қилишни эса Европа давлатларига қолдиради.
Бундай ҳолда, келишув Украина суверенитетини сақлаб қолади, аммо Россия катта фойда кўради, масалан, Москвага янги ҳудудлар устидан назоратни таъминлайди ва Украинанинг НАТОга киришига тўсқинлик қилади, дейди экспертлар.
Украинани тиклаш харажатлари
Bloomberg ҳисоб-китобларига кўра, Украинага ҳарбий ҳаракатлардан зарар кўрган бинолар ва инфратузилмани тиклаш учун тахминан 230 миллиард доллар керак бўлади. Бироқ, ҳозирда Киевнинг эҳтиёжлари ва унга ваъда қилинган маблағлар ўртасида 130 миллиард долларлик дефицит мавжуд бўлиб, бу мамлакатнинг иқтисодий тикланиши ва давлатнинг барқарор мавжудлигига таҳдид солмоқда.
Европанинг энг йирик давлатлари учун Украинани қўллаб-қувватлаш ва ўз қуролли кучларини кучайтириш яқин ўн йил ичида 3,1 триллион долларга тушади, дея ҳисоблайди агентлик таҳлилчилари.
Украина армиясини тиклаш ўн йил ичида унинг сулҳ вақтидаги ҳолати ва қўриқланиши керак бўлган ҳудуд майдонига қараб тахминан 175 миллиард долларга тушиши мумкин. Худди шу даврда 40 минг тинчликпарвар кучларни жойлаштириш учун тахминан 30 миллиард доллар керак бўлади.
Бундай катта ҳарбий харажатлар Европа мамлакатларини соғлиқни сақлаш, ижтимоий кафолатлар ва таълимни молиялаштириш бўйича мураккаб танлов олдида қолдиради, дейилади хабарда.
Европадаги манбалар Трамп жамоаси аъзоларида Россия билан музокаралар олиб бориш тажрибаси йўқлигидан хавотирда, ваҳоланки, Россиянинг юқори мартабали амалдорлари АҚШ ва Украина билан ўнлаб йиллар давомида алоқада бўлган, баъзилари эса махсус хизматларда тажрибага эга.
♦ Украинанинг урушни тугатиш шартлари
Украина қўшинларни 1991 йил чегараларига олиб чиқишни назарда тутувчи “тинчлик формуласи”ни амалга оширишни талаб қилмоқда. Гап 2014 ва 2022 йилларда Россия томонидан у ерда ўтказилган “референдумлар” ва Украинанинг Қрим, Донецк, Луганск, Херсон ва Запорожье вилоятлари ноқонуний аннексия қилингани ҳақида кетмоқда. Москва “тинчлик формуласи” асосида музокаралар олиб бориш имкониятини истисно қилади.
♦ Россия шартлари
Путин ўт очишни тўхтатиш учун ўз шартларини илгари сурди, жумладан, Украина қўшинлари ўзини ўзи мустақил деб эълон қилинган ДХР, ЛХР, Херсон ва Запорожье вилоятларидан олиб чиқилиши, ушбу тўртта ҳудуд ва Қрим гўёки халқаро миқёсда Россиянинг бир қисми сифатида тан олиниши, Украинанинг НАТОга аъзоликдан воз кечиши ва санкцияларни олиб ташлаш. Зеленский бу таклифни “ишониб бўлмайдиган” ультиматум деб атади.
Изоҳ (0)