Аввалроқ америкалик миллиардер Илон Маск “Озодлик радиоси” ва “Америка овози”ни ёпишга чақирган эди. Ўзбекистон журналистика ва оммавий коммуникациялар университети ректори Шерзодхон Қудратхўжа ушбу ҳолат бўйича фикрларини билдириб ўтди.
Шерзодхон Қудратхўжа бошқа давлатларнинг ички ишларига аралашмаслигини, чунки бундай тажрибалар қанчалик ёмонлигини билишини таъкидлади.
“Лекин бу бўйича ўз шахсий фикрим бор. Америка президенти Дональд Трампнинг ҳокимиятга келиши бир неча кескин баёнот билан боғлиқ бўлди. Хусусан, USAID ташкилотининг қилаётган харажатларидан норози бўлди. Трамп ўзига таниқли тадбиркор Илон Маскни янги бошқарма очиб, Иқтисодий самарадорлик бошқарма бошлиғи қилиб олиб келди. Миллиардерлар пулнинг ҳисобини билади. Жаноб Трамп ҳам, жаноб Маск ҳам жуда бадавлат инсонлар. Ва улар Америка солиқ тўловчиларининг пулини тежаш биринчи вазифа деди.
Ва яна бир баёнотни айтмоқчиман. Қирғизистон президенти Садир Жапаров ҳам айтдиларки, бугунги кунда "Америка овози" ёки "Озодлик" керакмас. Чунки бугун интернет бор. Илгари улар пайдо бўлганида интернет бўлмаган. Бугунги кунда дунёда бошқача тартиб бўлганини алоҳида айтмоқчиман”, дейди Қудратхўжа.
Унинг сўзларига кўра, 1942 йилда “Америка овози”, 1950 йилда эса “Озодлик” радиоси ташкил қилинган.
“1942 йилда ирқчиликка қарши кураш рамзи сифатида қилинган бўлса, 1950 йилда дунё икки қутбга бўлинган. СССР парчалангач, бу қутблар ўзгарди. Бугунги кунда баъзи ОАВни, Қирғизистон президенти эътироф этганидек, бошқа давлатларга таъсир қилиши, бошқа давлатларга нисбатан пропаганда қилиши, чунки бу икки радио ўз вақтида пропаганда қилиш учун очилган. Бугунги кунда пропагандага ўрин йўқ. Мен ўйлайманки, бу жуда тўғри фикр.
Чунки бугунги ўзгарган замонда, биз билишимиз керакки, 1991 йилдан кейин дунёдаги қутблашув ўзгарди. Дунёдаги кучларнинг тақсимоти ҳам ўзгарди. Бугун биз янги реалликда яшаяпмиз. Бугун бўлаётган таҳдидлар унданам хавфли. Шунинг учун USAID'га ўхшаган ташкилотлар фаолиятида шаффофлик, софлик ва ҳалоллик жуда тўғри мезон бўлади”, дейди ЎзЖОКУ ректори.
Қудратхўжа ўз сўзида улар Ўзбекистонга, минтақадаги бошқа давлатларга пул ажратганини айтди.
Кўпларининг ҳисоботи бор, лекин баъзи соҳаларга берилганларнинг ҳисоботи, шаффофлиги йўқ. Мен ЎзЖОКУ ректориман. 6 йилдан бери таклиф берамизки, бизга грант беринглар журналистлар учун, малака оширайлик, деб. Кўп элчилар билан учрашдим. Миллий медиа ассоциацияси учун сўраймиз, турли тренинглар учун. Кун тартибида муҳим, геосиёсий масалалар бўлади, журналистларнинг малакасини ошириш масаласида, бизнинг бирлашмада мингдан зиёд аъзолар бор. Ёки университетимизда 5 минг талаба ўқийди. Шунча сўрадик, лекин бир марта ҳам ижобий жавоб бўлмаган.
Лекин биз биламизки, бошқа журналистларга, блогерларга, ижтимоий фаолларга пул берилади. Шу савол туғиладики, улар учун бу пуллар нимага берилади, бошқа давлат томонидан. Нима учун уларнинг ҳисоботи очилмайди.
Ўзбекистоннинг ўзи охирги 7 йилда ҳақиқатан очиқ, демократик жамият қуриш йўлида. “Халқаро пресс-клуб” дастлабки фаолиятини музёрар сифатида танқидий дастурлар тайёрлаш, жуда кўп танқидий чиқишлар билан бошлаган. Бугунги кунда Ўзбекистоннинг ичида жуда кўп медиалар бор, жуда кўп журналистлар ва жуда кўп ОАВ бор. Уларнинг фаолияти “Озодлик” ёки бошқадан кам эмас.
Мен нимага Америка президенти айтган гапга қарши боришим керак? Мен ўйлайман, бу соғлом фикр. Нимага Илон Маскнинг фикри ёқмаслиги керак? Ёқади. Мен ўйлайманки, анчадан бери айтолмай юрган гапларни улар айтди. Бу ҳақиқатни уларнинг нуқтайи назаридан қабул қиляпмиз.
Мен ўзим “Озодлик”ка берган интервьюларимда сезаманки, нимагадир улар ва баъзи ОАВлар Ўзбекистон ёки бошқа давлатлар ичида фақат негатив, фақат бир ёқлама танқид, фақат қанақадир провокация мақсадларини кўзлашади. Нимагадир қайсидир қатламга ёқиш учунми ёки одамларни ичида низо келтириб чиқариш учунми, одамларнинг ичида норозилик кайфиятини келтириб чиқариш учунми, сизга берадиган саволларда доим негатив жавобларни кўтаришади.
Энди буни журналистиканинг профессори, олими сифатида анча тушунаман. Чунки бекорга мен буни пропаганда демадим, бу ОАВ эмас. Бир пайтлар бу керак бўлгандир. Лекин бугун СССР қулади, СССР йўқ. Бугун биз бошқа ҳудудда яшаяпмиз, дейди Шерзодхон Қудратхўжа.
ЎзЖОКУ ректори бугун Ўзбекистонда хорижий медиаларга эҳтиёж йўқлиги, мамлакатдаги медиалар жуда ривожланганини таъкидлади.
Мен жуда хоҳлардимки, USAID ёки бошқа шунақа ташкилотларни бизга ажратадиган грантлари бўлса, марҳамат, биз ишлашга тайёрмиз. Биз ҳатто қилган ҳисоботлар шаффофлигини ҳам берамиз. Лекин баъзи нарсалар, хусусан, LGBT ғоялари, ўта сўл ёки провакацион характерга эга бўлган нарсаларни бериш, бошқа давлатларнинг демократия параметрларидан келиб чиқиб бу ерга сингдириш ҳаракатлари бу мустақил давлатларнинг ички ишига аралашув. Бу мутлақо нотўғри", дея қўшимча қилган у.
Садир Жапаров муносабати
Аввалроқ Қирғизистон президенти Садир Жапаров ҳам бу борада муносабат билдирган эди.
Қирғизистон раҳбари АҚШ президенти Дональд Трамп USAID фаолиятини уч ойга тўхтатганини, ҳозир эса Маск ва бошқа америкалик сиёсатчилар “Озодлик радиоси”ни ёпишни талаб қилаётганини тасодиф деб ҳисобламоқда.
Дональд Трамп ва Илон Маск менинг ташаббусларимга муҳтож эмас. Иккаласи ҳам миллиардер. Улар пул осмондан тушмаслигини жуда яхши билади. Улар америкаликларнинг пулларини беҳуда сарфлашни тўхтатмоқчи ва мутлақо тўғри қилишади. Ҳозир XXI аср. Ҳар қандай маълумот беш дақиқада бутун дунёга тарқалади. 20-30 йил олдин “Озодлик”ни ҳамма кутган, эшитган, ишонган. Чунки у пайтда интернет йўқ эди, смартфонлар йўқ эди. Ҳозир одамлар “Озодлик” янгиликларига муҳтож эмас. Ҳамма маълумотни интернет орқали олади, деди Жапаров.
Трамп ва Маскнинг молиялаштиришни тўхтатиш қарори
Миллиардер Илон Маск Ҳукумат самарадорлиги департаменти (DOGE) раҳбари ҳисобланади. Ушбу тузилма ортиқча меъёрий ҳужжатларни йўқ қилиш, амалдорлар ва харажатларни қисқартиришга эътибор қаратади. Шундан келиб чиқиб, миллиардер “Озодлик радиоси” ва “Америка овози” солиқчилар пулини сарф қилаётганини айтган.
“Ҳа, уларни ёпинг. Европа энди озод (бўғувчи бюрократияни ҳисобга олмаганда). Уларни энди ҳеч ким тинглаётгани йўқ. Бу шунчаки ўзи билан гаплашаётган ақлдан озган радикал сўлчилар бўлиб, улар америкаликларнинг солиқларидан йилига 1 миллиард долларни сарф қилмоқда”, деб ёзган миллиардер Х саҳифасида.
У аввалроқ АҚШ ҳукумати Politico, The New York Times (NYT) газеталари ва Associated Press (AP) агентликларини молиялаштиришни тўхтатишини айтганди. Бунга AP Давлат департаментидан 620 минг доллар, NYT Соғлиқни сақлаш вазирлиги ва ижтимоий хизматлардан “ўнлаб миллион доллар” олгани сабаб қилиб кўрсатилган.
“Politico газетаси демократлар ҳақидаги ижобий мақолалари учун USAIDдан 8 миллион доллар олган, деган АҚШ президенти.
Оқ уй молиялаштириш USAID орқали амалга оширилганини маълум қилган. Politico бунга жавобан “ҳеч қачон давлат дастурлари ёки субсидияларининг бенефициари бўлмаганини” таъкидлаган. Трампнинг қўшимча қилишича, “бу тарихдаги энг катта жанжал бўлиши мумкин” ва демократлар “бундан қочиб қутула олмайди”.
Изоҳ (0)