Бокудаги ғалаба паради, Эронда қатл этилган журналист, йил одами, Марокаш—Исроил муносабатлари илиқлашуви, Қорабоғда қайта бошланган ҳарбий ҳаракатлар билан эсда қолган декабрь ойининг иккинчи ҳафтаси ҳам якунига етди. Анъанага кўра, ҳафтанинг муҳим воқеаларини эсга оламиз.
Ғалаба паради
Озарбайжон пойтахти Боку шаҳрида 10 декабрь куни Тоғли Қорабоғдаги урушда қозонилган ғалаба шарафига ҳарбий парад бўлиб ўтди. Парадни Озарбайжон президенти Илҳом Алиев ва Бокуга ташриф буюрган Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдўғон кузатди. Қатнашчилар орасида туркиялик ҳарбийлар ҳам қатнашди. Парадда икки президент олдидан жами уч минг нафар ҳарбий ва 150 та техника тантанавор саф билан ўтди.
Парад иштирокчиларига мурожаат қилган Илҳом Алиев Озарбайжон «ўз ҳудудларининг эгалланишига чек қўйганини, адолатни ва халқаро ҳуқуқни тиклаганини» маълум қилди. Расмий маълумотларга кўра, Тоғли Қорабоғдаги ҳарбий можарода 2 783 нафар озарбайжонлик ҳарбий хизматчи ҳалок бўлган. Илҳом Алиевнинг фармонига асосан Озарбайжонда янги байрам белгиланди. Унга кўра, Боку вақти билан Тоғли Қорабоғда ўт очишни тўхтатиш ҳақидаги келишув имзоланган 10 ноябрь мамлакатда Ғалаба куни сифатида нишонланади.
Марокаш—Исроил муносабатларидаги янги давр
2020 йилда Трамп маъмурияти бирданига учта араб мамлакатини яҳудий давлати билан яраштиришга муваффақ бўлди. Исроил билан дипломатик алоқалар ўрнатган навбатдаги араб давлати Марокаш бўлди. АҚШ президенти Дональд Трамп Марокаш ва Исроил ўртасида дипломатик алоқалар ўрнатилганини маълум қилди.«Бизнинг икки буюк дўстимиз – Исроил ва Марокаш қироллиги тўлиқ дипломатик муносабатларни ўрнатишга келишиб олди — бу Яқин Шарқда тинчлик сари қўйилган улкан қадам», деб ёзди Трамп Twitter’да.
Сентябрь ойида Баҳрайн ва Бирлашган Араб Амирликлари Исроил билан тинчлик битимларини имзолади (БАА билан қисқа вақт ичида визасиз режим тўғрисида келишилди), октябрда Судан билан ҳам тинчлик келишувига эришилди (келишувдан бир неча кун олдин АҚШ Суданни расмий равишда терроризмга ҳомийлик қилувчи давлатлар рўйхатидан чиқариб ташлади).
Шунингдек, Исроил бош вазири махфий равишда Саудия Арабистонига ташриф буюргани ва валиаҳд шаҳзода билан музокара ўтказгани, икки мамлакат АҚШ воситачилигида тинчлик битимини имзолаши мумкинлиги ҳақида хабар берилганди. Бироқ Саудия Арабистони Ташқи ишлар вазирлиги валиаҳд шаҳзоданинг Исроил бош вазири билан музокара олиб борганини рад этди.
Time’нинг «Йил одами»
Ўтган ҳафтада АҚШнинг Time журнали «Йил одами – 2020»ни эълон қилди. Журнал «Йил одами — 2020» мақомини АҚШнинг сайланган президенти Жо Байденга ҳамда унинг маъмуриятида вице-президент бўладиган Камала Харрисга берди.
«Америка тарихини ўзгартиргани учун, ҳамдардлик кучи ажралиш ғазабидан устунлигини намоён қилгани учун, қайғуга чўмган дунёда дардга даво топиш ҳақида бир фикрни ўртоқлашгани учун Жо Байден ва Камала Харрис Time томонидан ‘Йил одами’ дея эътироф этилди», деб хабар берди журнал.
Time қайд этишича, Франклин Рузвельтдан бошлаб Американинг ҳар бир президенти «Йил одами» мақомини қўлга киритган, аммо вице-президент ҳали бундай номга сазовор бўлмаган эди. Камала Харрис Жо Байден билан биргаликда йил одами деб топилишига сабаб шуки, «ирқий адолат учун катта кураш олиб борилган ва тарихдаги энг муҳим сайловлардан бири ўтказилган йилда» уларнинг иттифоқи бирлашув рамзига эгадир.
Time бошқа йўналишларда ғолиб бўлганларни ҳам эълон қилди. Zoom видеоконференциялар сервисини ўйлаб топган Эрик Юань йил бизнесменига айланди. Ушбу сервис пандемия даврида энг оммабоп алоқа воситасига айланди ва хавфсизлик муаммоларига дуч келди.
Йил спортчиси Леброн Жеймс бўлди. У бу мақомни фаоллиги учун қўлга киритди — бу йил Жеймс қора танли америкаликларни президент сайловларида овоз беришга чақириш мақсадида «Овоздан кўпроқ» ҳаракатини ташкил қилди ҳамда спортчиларнинг ирқчилик ва зўравонликка қарши норозилик белгиси сифатидаги бойкотида фаол қатнашди.
«Йил артисти» йўналишида BTS кей-поп гуруҳи ғолиб бўлди. Time қайд этишича, 2020 йил жамоа учун жуда муваффақиятли бўлди: BTS кей-поп гуруҳлар ичида биринчи бўлиб Американинг Billboard Hot-100 чартида чўққига чиқди, биринчи кунда кўришлар сони бўйича YouTube’да рекорд ўрнатди, онлайн-концерт учун қарийб бир миллионта чипта сотди, гуруҳни яратган лейбл эса муваффақиятли тарзда биржага чиқди. Бундан ташқари, BTS қора танлилар ҳуқуқлари учун курашувчи Black Lives Matter ҳаракатига бир миллион доллар хайрия қилди.
«Йил қўриқчилари» (Guardians of the Year) мақомига пандемия билан курашда олдинги сафда турган тиббиёт ходимлари ва АҚШ бош инфекционисти Энтони Фаучи, шунингдек, ирқий адолат учун кураш ташкилотчилари, америкалик Порч Беннет-Бей ва франциялик Асса Траоре сазовор бўлди. Беннет-Бей афроамерикалик Жейкоб Блейк полициячилар томонидан ўлдирилган Кеноша шаҳрида норозилик намойишларининг етакчиларидан бири бўлган. Траоре эса полицияда ҳалок бўлган акаси Адаманинг ўлимини текширишни талаб қилиб, кампания бошлаган эди.
Эронда қатл этилган журналист
Ўтган ҳафтанинг ларзага солувчи яна бир воқеаси Эронда юз берди. Гап шундаки, Эронда хорижий разведка хизматлари билан ҳамкорлик қилганликда айбланиб судланган мухолифат журналисти Руҳоллаҳ Зам қатл этилди. Зам Олий суд унинг жазосини енгиллаштириш ва ишни қайта кўриб чиқишни рад этгандан тўрт кун ўтиб, 12 декабрь куни эрталаб осиб ўлдирилди.
Зам Эроннинг энг таниқли мухолифат фаолларидан бири ва мамлакатдаги юқори лавозимли амалдорларга қарши айблов далилларини нашр этган Амад News Telegram каналининг асосчиси эди. Канал Эронда 2017 йилда бўлиб ўтган норозилик намойишларини фаол равишда ёритиб броган эди.
Эрон суди Замни ҳукуматга қарши фаолият ҳамда АҚШ, Франция ва Исроил разведка хизматлари билан ҳамкорликда айбдор деб топди. Эрон расмийларига кўра, журналист ўз постларида ўқувчиларни тартибсизликларда қатнашишга чақирди.
Зам бир неча йил Францияда яшаб, у ерда сиёсий бошпана олди. 2019 йилда у Ислом инқилоби соқчилари корпуси томонидан ўғирлаб, Эронга олиб кетилди. Тахминларга кўра, уни Ироқда ўғирлашди. Маълум қилинишича, Замни маҳаллий фаоллардан бири Ироққа эксклюзив интервью олиш таклифи билан алдаб чақирган эди.
Бузилган сулҳ
10 ноябрь куни Озарбайжон ҳамда Арманистон ўртасида тоғли Қорабоғдаги урушни тўхтатиш ҳақида тинчлик сулҳи имзоланган эди. Аммо ўтган ҳафта мазкур битим бузилди. Бу битимни ким бузгани борасида икки томон бир-бирини айбламоқда. Россия Мудофаа вазирлиги сулҳ бузилганини тасдиқлади. Мудофаа вазирлиги воқеа тафсилотларини маълум қилмасдан, тинчлик битимидан бери биринчи марта сулҳ бузилганини тасдиқлади.Тоғли Қорабоғда ўт очишни тўхтатиш тўғрисидаги сулҳ 10 ноябрга ўтар кечаси эълон қилинди. Келишувларга мувофиқ, Озарбайжон тан олинмаган Тоғли Қорабоғ ҳудудининг қарийб ярми устидан назоратни қўлга киритди. Сулҳга Россия воситачилиги билан эришилди. Мувофиқликни назорат қилиш учун минтақага Россия тинчликпарвар кучлари юборилган.
Коронаинфо
Коронавирус касаллиги билан боғлиқ маълумотларни онлайн кузатиб борувчи covidvizualiser.com сайти маълумотларига кўра, бутун дунёда касалликка чалинганларнинг умумий сони 72 миллиондан, касалликдан вафот этганлар сони эса 1,6 миллиондан ошди. 50 миллиондан ортиқ бемор касалликдан соғайиб кетди. Айни пайтда бутун дунёда 20 миллиондан ортиқ бемор даволанишни давом эттирмоқда.
Маълумот учун, дунёда коронавирусга чалинганлар сони 29 ноябрь куни 62 миллион, 4 декабрь куни 65 миллион, 5 декабрь куни 66 миллион, 7 декабрь куни 67 миллион, 9 декабрь куни 68 миллион, 12 декабрь куни 70 миллион кишидан ошганди.
Касалликка чалинганлар сони бўйича АҚШ биринчи ўринда кетмоқда — 16,5 миллион. Иккинчи ўринни 9,8 миллион кўрсаткич билан Ҳиндистон эгаллаган бўлса, Бразилия учинчи ўринда — 6,8 миллион. Россияда эса пандемия бошланганидан буён 2,6 миллион кишида коронавирус тасдиқланди.
Вирус қурбонлари сони бўйича ҳам етакчилик АҚШга насиб этди (305 мингдан ортиқ), иккинчи ўринда Бразилия (181 минг), Ҳиндистон — учинчи ўрин (143 минг).
Изоҳ (0)