“Yuksalish” harakati tomonidan 2025-yilning aprel—may oylarida 2024—2025-yillarga mo‘ljallangan davlat dasturlarida avtomobil yo‘llarida transport vositalari va piyodalarning xavfsiz harakatini ta’minlash bo‘yicha belgilangan vazifalarning amalga oshirilishi yuzasidan jamoatchilik nazorati tadbirlari o‘tkazildi.
Mas’ul idoralar tomonidan taqdim etilgan ma’lumotlarga ko‘ra, 2025-yil boshidan 1-aprelga qadar respublika bo‘ylab 12 655 dona yangi yo‘l belgisi o‘rnatilgan va eskilari yangisiga almashtirilgan. Yo‘l harakatini tartibga solish maqsadida 83 dona yo‘l ko‘rsatkichlari o‘rnatilgan, 56 ta yangi svetofor obyektlari qurilgan va mavjudlari rekonstruksiya qilingan. Yo‘llarda 13 dona elektron axborot tablolari o‘rnatilgan.
O‘rganishlar davomida sohada yaratilayotgan sharoitlar bilan bir qatorda, avtomobil yo‘llarida transport vositalari va piyodalar xavfsizligini ta’minlash borasida belgilangan vazifalar ijrosida qator muammolar borligi aniqlandi. O‘rganilgan obyektlarning 14 tasida avtomobil yo‘llarining texnik holati qoniqarsiz ekani, ta’mirlash ishlari sifatsiz va belgilangan yo‘l qurilish standartlariga zid ravishda amalga oshirilgani aniqlangan.
Monitoring davomida 8 ta holatda umumiy foydalanishdagi avtomobil yo‘l chiziqlarini chizish, yo‘l belgilari va ko‘rsatkichlarini o‘rnatish, almashtirish, saqlash va ularga texnik xizmat ko‘rsatish ishlari sifatsiz hamda belgilangan standartlarga zid ravishda bajarilgani sababli harakat xavfsizligiga tahdid solishi ma’lum bo‘lgan. Xususan, Toshkent viloyatining Yuqorichirchiq va Parkent tumanlarida o‘rnatilgan ayrim yo‘l belgilari shaharsozlik normalariga zid ravishda katta daraxt, svetofor yoki boshqa obyektlar ortiga/orasiga joylashtirilgan.
17 ta holatda aholi punktlarida, ayniqsa, maktablar, bozorlar atrofi va aholi zich yashaydigan hududlarda piyodalarning xavfsiz harakatlanishi uchun zarur bo‘lgan yo‘laklar — trotuarlar ta’mirtalab holatga kelib qolgan va yangi yo‘laklar sifatsiz qurilgani ko‘ringan. Xususan, Marg‘ilon shahridagi “Uzumzor” MFY, Turkiston ko‘chasi hududidagi piyodalar uchun mo‘ljallangan ko‘prik hozirgi kunda ta’mirtalab ahvoldaligi, obyektning asfalt qoplamasi ko‘chib, temir ustunlar chirish darajasiga yetib kelgani ma’lum bo‘lgan. Xorazm viloyatida shu kungacha qurilishi rejalashtirilgan 42 kilometr trotuardan faqatgina 1 kilometr qismi qurilgan, xolos.
O‘rganishlar davomida 6 ta holatda maktablar oldida tezlikni 30 km/soatgacha cheklash kabi ogohlantiruvchi belgilar, piyodalar o‘tish joyini bildiruvchi “zebra” chiziqlari, tezlikni pasaytiruvchi sun’iy notekisliklar mavjud emasligi aniqlangan. Jumladan, Muzrabot tumanidagi 1-sonli umumta’lim maktab joylashgan avtomobil yo‘lida maktabga yaqinlashayotgan qismda tezlikni pasaytirish yo‘l belgilari o‘rnatilmagan, yo‘l chiziqlari va piyodalar yo‘lagi chiziqlari ko‘rinmaydigan holatga kelib qolgan.
Toshkent shahar Yangihayot tumani, Navro‘z ko‘chasida joylashgan maktabgacha ta’lim muassasasi yaqinida yangi asfalt qoplamasi yotqizilgan, ammo “lyuk”lar usti qopqoqlarsiz ochiq qoldirib ketilgan. Bu bolalar xavfsizligi uchun katta xavf tug‘dirmoqda.
Monitoring davomida nogironligi bo‘lgan shaxslarga yo‘l infratuzilmasidagi mavjud noqulayliklarga ham e’tibor qaratilgan.
Shu bilan birga, mazkur o‘rganishlarga soha ekspertlari jalb qilinib, ular bilan mavjud muammolar yuzasidan muhokama o‘tkazildi.
Ekspertlar tomonidan quyidagi masalalarga alohida e’tibor qaratildi:
- amaldagi Yo‘l harakati qoidalari va tegishli normativ hujjatlarda ko‘plab xatolar, mantiqiy ziddiyatlar, tushunish qiyin bo‘lgan va mujmal ifodalar mavjud. Bu esa qoidalarning noto‘g‘ri talqin qilinishiga va huquqni qo‘llashda muammolarga olib kelmoqda;
- mamlakatda katta miqdorda yo‘l belgilari yetishmaydi, ayni paytda ko‘plab joylarda belgilar ortiqcha, mantiqsiz, bir-birini takrorlaydigan yoki keraksiz o‘rnatilgan (“To‘xtash taqiqlangan” belgisi kabi). Yo‘l chiziqlari ko‘pincha eskirgan, standartlarga mos kelmaydi yoki haydovchilarni beixtiyor qoidabuzarlikka undaydi;
- yo‘l harakatini tashkil etish sohasidagi (yo‘l belgilari, chiziqlar, svetoforlar, yo‘l qoplamasiga oid) aksariyat texnik standartlar 1986-yilda qabul qilingan va bugungi kun talablariga, zamonaviy transport oqimi va xalqaro amaliyotga mos kelmaydi;
- ayrim yo‘l harakati qoidabuzarliklari uchun belgilangan jarimalar miqdori ularning ijtimoiy xavflilik darajasiga va fuqarolarning iqtisodiy ahvoliga nomutanosib ravishda yuqori. Jarimalardan tushadigan mablag‘larning sarflanishi yetarlicha shaffof emas;
- maktablarda yo‘l harakati qoidalarini o‘rgatish sifati past, o‘qituvchilarning malakasi yetarli emas. YPX xodimlarining ayrimlari YHQ va tegishli qonunchilikni yetarlicha bilmaydi;
- ko‘plab yo‘llar, avtobus bekatlari va piyodalar o‘tish joylari nogironligi bo‘lgan shaxslar, bolalar aravachalari bilan harakatlanuvchilar uchun moslashtirilmagan. Ayrim yo‘l uchastkalarining kimning balansida ekanligi noaniq, bu esa ularni ta’mirlash va saqlashda muammolar tug‘dirmoqda;
- yo‘l qurilishi va rekonstruksiyasi loyihalarida xavfsizlik masalalariga yetarlicha e’tibor berilmaydi. Yo‘l chiziqlarini chizish va belgilarni o‘rnatishga mas’ul tashkilotning IIV tarkibida bo‘lishi manfaatlar to‘qnashuviga olib kelishi mumkin.
“Yuksalish” harakati yo‘l infratuzilmasidagi muammolar faqat raqamlar bilan emas, inson hayoti va xavfsizligi bilan bog‘liq ekanini ta’kidlagan.
Izoh (0)