AQSH xalqaro siyosatini amalga oshirish bo‘yicha vakolatli davlat organi O‘zbekistondagi investitsion muhit to‘g‘risidagi hisobotni eʼlon qildi.
Hisobotga ko‘ra, O‘zbekiston Markaziy Osiyodagi dinamik rivojlanayotgan past-o‘rta daromadli iqtisodiyotga ega mamlakatdir. O‘zbekiston hukumati to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni mamlakatning rivojlanish siyosati doirasidagi ulkan maqsadlarga – qashshoqlikni yo‘q qilish va 2030-yilga kelib yuqori o‘rta daromadli davlatlar qatoriga kirishga erishish uchun juda muhim deb hisoblaydi.
O‘zbekiston 37 million kishilik katta va tez o‘sayotgan ichki bozori, turli tabiiy resurslarga boyligi, nisbatan rivojlangan infratuzilmasi bilan mintaqaning iqtisodiy yetakchilaridan biriga aylanish salohiyatiga ega. O‘zbekiston hozirda AQSH investorlarining diqqat markazida turgan mamlakatlardan biriga aylanyapti.
Mamlakat rahbariyati mahalliy hokimiyat organlarini to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va 2017-yilda boshlangan yirik liberallashtirish islohotlariga muvofiq xususiy sektorning rolini oshirish uchun ko‘proq harakat qilishga undaydi. Mamlakat rahbariyati 2017-yilda boshlagan katta liberallashtirish islohotlari doirasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va xususiy sektor rolini oshirish borasida mahalliy hokimiyatlarni yanada faolroq bo‘lishga undamoqda.
Natijada, 2023-yilda O‘zbekiston iqtisodiyoti 6 foizga o‘sdi va 7,2 milliard dollardan ortiq to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiya jalb qilindi, bu 2022-yilga nisbatan qariyb ikki barobar ko‘pdir.
Hukumat ko‘plab rivojlanish dasturlarini, birinchi navbatda, energetika, tog‘-kon sanoati va eksportga yo‘naltirilgan ishlab chiqarish tarmoqlarini tashabbus qiladi va ko‘p hollarda moliyalashtiradi, bu xorijiy biznesni jalb qiladi va davlat-xususiy sheriklik uchun yaxshi muhit yaratadi.
Biroq, hukumatning investitsiya oqimlarini har bir holatda alohida imtiyozlar berish va tanlab ko‘maklashish orqali boshqarish siyosati umumiy biznes muhitini yaxshilashga qaratilgan keng ko‘lamli islohotlar jarayonini sekinlashtiradi. 2023-2024 yillarda hukumat, nihoyat, pandemiya va siyosiy muddatlar tufayli 2019-yildan beri kechiktirilgan energiya tariflarini liberallashtirishni boshladi.
Ushbu islohot eskirgan energetika infratuzilmasini modernizatsiya qilish va iqtisodiy o‘sishni cheklayotgan doimiy energiya tanqisliklarini bartaraf etishda investitsiyalarni jalb qilish uchun muhim ahamiyatga ega. Shu bilan birga, mamlakat qayta tiklanadigan energiya ishlab chiqarish quvvatlarini yaratish uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilishda davom etmoqda va 2030-yilga kelib yashil energiya ulushini 30 foizga yetkazish maqsadiga ishonch bilan yaqinlashmoqda.
Yana bir hozirgi muammo – tashqi savdo va investitsiyalarni diversifikatsiya qilishdir. Tarixan, Rossiya O‘zbekistonning eng katta tashqi bozoridir va to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarning manbaidir. Ammo Rossiyaning Ukrainaga bosqini tufayli O‘zbekiston AQSH va Yevropa Ittifoqining Rossiyaga qarshi sanksiyalari va savdo cheklovlariga rioya etishga rasmiy ravishda majbur bo‘ldi. O‘zbekiston Yevrosiyo Iqtisodiy Ittifoqi yoki Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkiloti (KXSHT) aʼzosi emas va Jahon Savdo Tashkilotiga (JST) qo‘shilish uchun faol izlanmoqda.
O‘zbekistonning iqtisodiy rivojlanish bo‘yicha ulkan maqsadlari AQSH firmalari uchun yangi savdo va sarmoyaviy imkoniyatlar yaratgan bo‘lsa-da, mezbon mamlakat hukumatining qo‘llab-quvvatlashi biznesning barqaror muvaffaqiyati uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘lib qolmoqda.
Hukumat infratuzilmani modernizatsiya qilish dasturlarida, tog‘-kon va transport sohalarini rivojlantirish loyihalarida, shuningdek, import o‘rnini bosuvchi va eksportga yo‘naltirilgan sanoatlashtirish siyosatiga mos keladigan loyihalarda investitsiya va davlat-xususiy sheriklikni qo‘llab-quvvatlaydi. Odatda, hukumat yillik investitsiya dasturining bir qismi sifatida bunday loyihalar ro‘yxatini chiqaradi. Ro‘yxatdan chetda qolgan investorlar va korxonalar ko‘pincha mahalliy hokimiyat ma’muriyatlarining xayrixohligiga tayanishlari kerak.
Asosiy ko‘rsatkichlar va reytinglar:
| O‘lchov | Yil | Indeks/o‘rin | Veb-sayt manzili |
| Korrupsiyani qabul qilish indeksi | 2023 | 180 davlat orasida 121-o‘rin | https://www.transparency.org/en/cpi/2023 |
| Global innovatsiya indeksi | 2023 | 132 davlat orasida 82-o‘rin | https://www.wipo.int/global_innovation_index/en/2023/ |
| AQSHning to‘g‘ridan to‘g‘i investitsiyasi | 2021 | 35 million dollar | https://apps.bea.gov/international/factsheet |
| Jahon bankining aholi jon boshiga YIM | 2022 | 2190 dollar | http://data.worldbank.org/indicator/NY.GNP.PCAP.CD |
Xorijiy investitsiyalar uchun ochiqlik va cheklovlar: Investorlar davlat xaridlarida shaffoflikni oshirish, davlat-xususiy shartnomalar ijrosini ta’minlash kafolatlarini kuchaytirish, xususiy mulk va intellektual mulk huquqlarini samarali himoya qilishni kutmoqda.
O‘zbekiston ko‘p jihatdan mintaqaviy qo‘shnilari bilan savdo-sotiqqa qaram bo‘lib qolmoqda va Markaziy Osiyodagi eng yirik, tez o‘sib borayotgan 37 million aholini barqaror ish bilan ta’minlay olmayapti.
Shu sababli davlat siyosati yangi ish o‘rinlarini yaratish va iqtisodiy suverenitetni mustahkamlashga qodir bo‘lgan sohalarga davlat investitsiyalarini yo‘naltirish, xususiy investitsiyalarni jalb qilish orqali ijtimoiy barqarorlikni va barqaror o‘sishni ta’minlashga qaratilgan.
2023-2025 yillarga mo‘ljallangan amaldagi Milliy investitsiya dasturida (Prezidentning 2022-yil 28-dekabrdagi PQ 459-sonli qarori) umumiy qiymati 55,4 milliard dollarlik 800 ga yaqin loyiha belgilangan. 2030-yilga mo‘ljallangan o‘rta muddatli maqsadlar qashshoqlikka to‘liq barham berish va yuqori o‘rta daromadli mamlakatga aylanishdan iborat.
- Nazariy jihatdan, xususiy korxonalar erkin ravishda xususiy bizneslarda ulushlarni tashkil etish, sotib olish va sotish huquqiga ega, ammo amalda, O‘zbekistonning moliya bozorlari rivojlanmaganligi bunday tranzaksiyalarni amalga oshirishda to‘sqinlik qiladi. Ba’zi sanoat va korxonalarda xususiy kapitalga ruxsat berilmaydi.
- Xorijiy fuqarolar, norezidentlar, shuningdek, fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar O‘zbekistonda hech qanday yerga egalik qilish huquqiga ega emaslar. Xalqaro xavfsizlik bilan bog‘liq bo‘lgan aviakompaniyalar, temir yo‘llar, uzoq masofali telekommunikatsiya tarmoqlari va boshqa sektorlardagi xorijiy egalik va nazorat maxsus hukumat ruxsatini talab qiladi.
- Qonunga muvofiq, xorijiy fuqarolar O‘zbekistonda yakka tartibdagi tadbirkorlik uchun litsenziya yoki soliq ruxsatnomasi olishlari mumkin emas. Shuning uchun amalda ular mustaqil ravishda faoliyat yurita olmaydi va qonuniy tan olingan tashkilotda ishlashlari kerak.
Hukumat chet el investitsiyalarini ko‘rib chiqishi mumkin, bunda asosiy e’tibor iqtisodiyotning konchilik, energetika, transport, bank va telekommunikatsiya kabi strategik deb hisoblangan tarmoqlariga qaratiladi.
Soliqqa tortish tizimi
O‘zbekiston 54 ta davlat bilan ikki yoqlama soliqqa tortish va soliq to‘lashdan bo‘yin tovlashning oldini olish bo‘yicha kelishuvlarni ratifikatsiya qilgan. Mamlakat 49 ta davlat bilan ikki tomonlama investitsiya shartnomalarini tuzgan. Umuman olganda, O‘zbekistondagi soliq rejimi bir qator islohotlardan so‘ng yanada prognozli bo‘lib qoldi va bizneslar uchun soliq yuklanishi nisbatan yengilroqdir.
Masalan, korporativ va jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i yagona stavkada (subyektlar uchun 15 foiz va jismoniy shaxslar uchun 12 foiz); dividendlardan olinadigan daromad solig‘i stavkasi 5 foiz; QQS stavkasi 12 foiz va mol-mulk solig‘i 1,5 foiz.
Tartibga solish tizimi shaffofligi
O‘zbekistonda biznes va investitsiya hamjamiyatini himoya qilishga qaratilgan qonunlar va me’yoriy hujjatlarning salmoqli to‘plami mavjud. Raqobatni tartibga soluvchi birlamchi qonunchilik tarkibiga “Raqobat to‘g‘risida”gi qonun, “Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to‘g‘risida”gi qonun, “Xususiy korxona to‘g‘risida”gi qonun, “Investitsiyalar va investitsiya faoliyati to‘g‘risida”gi qonunlar kiradi.
Hukumat mahalliy buxgalteriya qoidalarini xalqaro standartlarga moslashtirishni boshlagan bo‘lsa-da, ko‘plab mahalliy amaliyotlar hali ham hujjat va soliq asosida bo‘lib, hisob-kitoblar konsepti yetarlicha rivojlanmagan. Yangi tartibga solish tizimi, jumladan, turli hukumat islohotlari va rivojlanish yo‘l xaritalarida belgilangan ijro mexanizmlari hali tugallanmadi. Xo‘jalik yurituvchi subyektga yetkazilgan moliyaviy zararni undirish to‘g‘risidagi sudning qonuniy majburiyatga ega bo‘lgan qarorlari ijrosi ta’minlanmagan holatlar mavjud. O‘zbekiston fiskal shaffoflikning umume’tirof etilgan standartlariga javob bermaydi.
So‘nggi yillarda investorlar hukumat tomonidan chet el investitsiyalari ishtirokidagi korxonalarning ta’minotiga haddan tashqari import nazorati joriy etilganini da’vo qilgan bir nechta holatlar mavjud bo‘lib, bu bilvosita ekspropriatsiya uchun qo‘llaniladigan choralar deb da’vo qilingan.
Sanoat siyosati
Chet ellik investorlarni investitsiyalash bo‘yicha barcha imtiyozlar faqat Prezident tomonidan qabul qilinishi mumkin bo‘lgan milliy darajadagi qonunchilik bilan tartibga solinadi. Viloyat va mahalliy hokimliklar har qanday qo‘shimcha imtiyozlarni taklif qilish uchun cheklangan vakolatlarga ega. Hukumatning maxsus qarorlari yoki prezident farmonlari bilan berilgan soliq imtiyozlari uchun istisnolar bo‘lishi mumkin.
Xorijiy investitsiyalar uchun soliq imtiyozlari, asosan, ma’lum mintaqaviy rivojlanish, sanoatlashtirish yoki infratuzilmani modernizatsiya qilish dasturlarida ishtirok etuvchi mahalliy korxonalar bilan bir xil. O‘zbekistonning erkin iqtisodiy yoki maxsus sanoat zonalaridan birida ro‘yxatdan o‘tgan chet el kapitali ishtirokidagi korxonalar qo‘shimcha imtiyozlardan foydalanishi mumkin.
O‘zbekiston qonunchiligida mahalliy va xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi korxonalarga nisbatan davlat tomonidan ishlab chiqarishda mahalliy xomashyodan bir xilda foydalanish talablarini qo‘llash lozimligi belgilangan, ammo amalda bu har doim ham shunday emas. Faqat mahalliy moliyalashtirish manbalaridan foydalanishga talab qo‘yilmagan.
Mulk huquqini himoya qilish
Mulkka egalik qilish “Xususiy mulkni himoya qilish va mulkdor huquqlarining kafolatlari to‘g‘risida”gi Qonun bilan tartibga solinadi. O‘zbekiston va xorijiy subyektlar ko‘chmas mulkka egalik qilishi yoki ijaraga olishi mumkin. Ipotekalar faqat mahalliy jismoniy shaxslar uchun mavjud, ammo yuridik shaxslar uchun emas. O‘zbekistonda ipoteka garovi bo‘yicha qimmatli qog‘ozlar mavjud emas.
Yerlarni xususiylashtirish O‘zbekiston uchun hali nisbatan yangi tushuncha hisoblanadi. Shahar aholi punktlaridagi yerlarni xususiylashtirish jarayoni tezlashayotgan bo‘lsa-da, O‘zbekistondagi barcha qishloq xo‘jaligi yerlari hanuzgacha davlatga tegishli.
O‘zbekiston intellektual mulkning huquqiy muhofazasi va himoyasi holati bo‘yicha AQSH Savdo vakili (USTR) 301-maxsus hisobotiga kiritilgan kuzatuvdagi davlatlar ro‘yxatidan (qora ro‘yxat) chiqarildi. Hukumat intellektual mulk huquqlarini (IPR) himoya qilishni ta’minlash to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarni jalb qilish va O‘zbekistonning JSTga kirishini tezlashtirish uchun muhim ahamiyatga ega ekanligini tan oladi.
O‘zbekiston so‘nggi yillarda intellektual mulk huquqini himoya qilish to‘g‘risidagi qonunchilikni takomillashtirish va ijrosini yaxshilash bo‘yicha sezilarli yutuqlarga erishgan bo‘lsa-da, savdo belgilari va mualliflik huquqi buzilishlari, notekis sud jarayonlari, intellektual mulk huquqlarining buzilishi va buzuvchilarga nisbatan ijro intizomi bilan bog‘liq qolgan muammolarni hal qilishda ko‘proq ish qilishi kerak.
Iqtisodiy sektor
O‘zbekiston kapital bozori shakllanishda davom etmoqda. Qonunga muvofiq, xorijiy investorlar va xususiy sektor bizneslari mahalliy bozorda turli kredit vositalariga kirish huquqiga ega, ammo amaldagi foiz stavkalari nisbatan yuqori. Xorijiy banklarga kirish cheklangan bo‘lib, odatda, ular mahalliy banklar bilan qo‘shma korxonalar orqali amalga oshiriladi. Tijorat banklari cheklangan darajada xalqaro moliya institutlaridan kredit liniyalaridan foydalanib, kichik va o‘rta bizneslarni moliyalashtirishi mumkin.
O‘zbekistonda 2024-yil mart oyi holatiga 36 ta tijorat banki faoliyat yuritmoqda. Tijorat banklarining 10 tasi to‘liq davlatga, 15 tasi qisman davlatga, 11 tasi xususiy, shundan 7 tasi xorijiy kapitalga ega banklar.
Umuman olganda, O‘zbekistondagi har qanday bank faoliyati O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan litsenziyalanadi va tartibga solinadi. Xorijiy banklar ko‘pincha mahalliy moliya institutlari bilan qo‘shma korxonalar tashkil etishga majbur bo‘ladilar.
Hukumatning O‘zbekiston 2030 Dasturidagi maqsadlari orasida ommaviy savdoga qo‘yilgan aksiyalar kapitalizatsiyasini hozirgi 340 million dollardan kamida 8 milliard dollarga oshirish kiradi.
Davlat korxonalari
Hukumat ko‘plab nodavlat korxonalarning ko‘pchilik yoki ozchilik aksiyalariga egalik qiladi, bu esa ularning faoliyati ustidan sezilarli nazoratni ta’minlaydi, chunki u aksiyalarga ega bo‘lgan har qanday kompaniyaning faoliyati va operatsiyalarini tartibga solish va nazorat qilish vakolatini saqlab qoladi.
Hukumat davlatning kuchli ishtiroki iqtisodiyotning muhim tarmoqlarida, shu jumladan energetika, transport va bank sektorlarida samaradorlikni pasaytirishini tushunadi. Soliq yukining kamayishiga qaramasdan, davlat korxonlari o‘z xarajatlarini oshirmoqda, ular ko‘p hollarda daromadlardan ko‘ra tezroq o‘smoqda. Davlat korxonalari mustaqil boshqaruv kengashiga ega bo‘lsa-da, ular muhim biznes qarorlarini qabul qilishdan oldin hukumat bilan maslahatlashishlari kerak.
Rasmiy hukumat ro‘yxatlariga ko‘ra, O‘zbekistonda (2024-yil fevral holatiga ko‘ra) yirik korxonalar va xoldinglar, unitar korxonalar va aksiyadorlik jamiyatlarini o‘z ichiga olgan 680 ta faol davlat korxonalari mavjud. Ularning YIMdagi ulushi qariyb 50 foizni tashkil etib, eng yirik o‘nta shunday korxona tomonidan to‘langan soliqlar davlat byudjeti umumiy daromadlarining qariyb 40 foizini tashkil etdi.
Hukumat siyosat hujjatlarida davlat aktivlarini yanada xususiylashtirishga ustuvor ahamiyat berilayotgani ko‘rsatib o‘tilgan. Hukumatning maqsadi bank sohasida va biznes subyektlarida davlat kapitalining ulushini kamaytirish, xorijiy to‘g‘ridan-to‘g‘ri investitsiyalarni, mahalliy xususiy investitsiyalarni jalb qilish va davlat-xususiy sherikliklarni rag‘batlantirish orqali amalga oshirishdir. Xususiylashtirish strategiyasiga davlat aksiyalarini sotish, ishlamaydigan davlat mulkini sotish va IPOlarni amalga oshirish kiradi.
Mas’uliyatli biznes yuritish
O‘zbekistonda mas’uliyatli biznes yuritish (MBY) bo‘yicha qonunchilik mavjud emas va bu tushuncha keng tarqalmagan. Garchi ko‘plab kompaniyalar xayriya va korporativ ijtimoiy mas'uliyatda faol bo‘lmoqda. O‘zbekistonda MBYni targ‘ib qiluvchi yoki monitoring qiluvchi mustaqil nodavlat tashkilotlar, investitsiya fondlari, ishchi tashkilotlari/kasaba uyushmalari yoki xo‘jalik birlashmalari mavjud emas. Osiyo taraqqiyot banki kabi ba’zi xalqaro tashkilotlar hukumat va mahalliy korxonalarga texnik va maslahat yordami ko‘rsatadi.
Hukumatning maqsadlari atrof-muhitni muhofaza qilishda katta bo‘lib, Parij kelishuviga muvofiq milliy belgilangan hissa (NDC)ni oshirish va qayta tiklanadigan energiya maqsadlarini belgilashni o‘z ichiga oladi. O‘zbekiston Global metan majburiyatiga qo‘shildi. Hukumat o‘zining tabiiy kapital dasturini BMT Taraqqiyot Dasturi (UNDP), Jahon Banki va Osiyo Taraqqiyot Banki kabi xalqaro moliya institutlari bilan hamkorlikda va moliyaviy qo‘llab-quvvatlash orqali ishlab chiqdi.
Hukumat xususiy sektorning ekologik va tabiiy kapital maqsadlariga ko‘proq hissa qo‘shishini kutmoqda. Hozirda ishlab chiqilayotgan yangi siyosat yashil iqtisodiyotga o‘tishni qo‘llab-quvvatlash uchun ko‘proq moliyaviy va nomoliyaviy vositalarni taqdim etishi kutilmoqda.
So‘nggi bir necha yil ichida qayta tiklanadigan energiya quvvatlarini yaratish hukumat tomonidan kuchli qo‘llab-quvvatlandi va to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalarning sezilarli qismini jalb qildi. Bir necha yil oldin hukumat xorijiy investorlarga har bir holat bo‘yicha turli xil imtiyozlar taklif qilgan. Resurslardan samarali foydalanish, ifloslanishni kamaytirish va iqlimga chidamlilik kabi omillar O‘zbekistonda davlat xaridlari siyosatiga hali ham kichik ta’sir ko‘rsatmayapti.
Korrupsiya
Korrupsiyaning keng tarqalishiga qarshi kurashish Prezident Mirziyoyev tomonidan 2017-yilda boshlangan islohotlar siyosatining muhim qismiga aylandi. Qonunchilik bilan bir qatorda ijro choralari ham kuchaytirildi. O‘zbekiston Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi 2020-yilda Prezidentga bo‘ysunuvchi va parlamentga hisobot beradigan mustaqil institut sifatida tashkil etildi.
Rasmiy ravishda, korrupsiyaga qarshi qonunchilik barcha hukumat rasmiysi, ularning oila a'zolari va mamlakatdagi barcha siyosiy partiyalar a’zolariga taalluqlidir. So‘nggi yillarda hukumat tomonidan davlat xaridlari bo‘yicha shartnomalar va tartib-taomillarni taqdim etishning huquqiy asoslarini takomillashtirish bo‘yicha sa’y-harakatlar amalga oshirilmoqda. Korrupsiyani kamaytirish uchun yangi qonunchilik bazasi yanada shaffof elektron savdo tizimlarini joriy etishni nazarda tutadi. Qonunchilik ijrosi hali ham to‘liq amalga oshirilmagan, davlat shartnomalarini berish jarayoni shaffof emasligicha qolmoqda.
Korrupsiya O‘zbekistonda iqtisodiyot va ijtimoiy sohalarda hali ham muhim omil bo‘lib qolmoqda, bu qonun ijro etish amaliyotining yetishmasligi va davlat sektoridagi nisbatan past maoshlar bilan bog‘liq. AQSH biznesi O‘zbekistonda to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar uchun asosiy to‘siqlardan biri sifatida korrupsiya va byurokratik jarayonlarda, shu jumladan davlat xaridlari va litsenziyalashda shaffoflikning mavjud emasligini ta’kidladi.
Mehnatga oid siyosat va amaliyotlar
O‘zbekistonda o‘rtacha maoshlar G‘arb standartlariga nisbatan past. Hukumat va mustaqil tahlilchilarning statistikalariga ko‘ra, aholining taxminan 11 foizi kambag‘allik darajasidan past daromadga ega, va ishchi kuchining taxminan 45 foizi past mahsuldorlik va past daromadli ish joylarida ishlamoqda.
Ta’lim sohasining e’tibordan chetda qolishi malakali ishchi kuchi yetishmovchiligining tez o‘sishiga olib keldi, uning o‘rnini qisman chet elliklar egallamoqda. Shu bilan birga, mehnat bozori malakali bo‘lmagan ishchi kuchi bilan to‘lib-toshgan, mahalliy iqtisodiyotda ularga bo‘lgan talab taklifdan ancha kam. Taxminiy hisob-kitoblarga ko‘ra, ikki milliondan to‘rt milliongacha o‘zbekistonliklar doimiy yashash joyidan tashqarida to‘liq yoki mavsumiy ish bilan shug‘ullanmoqda.
Rasmiy va norasmiy iqtisodiyot o‘rtasida aniq chegara yo‘q, chunki ko‘plab kompaniyalar ba’zi soliq majburiyatlaridan qochish uchun ikki tomonlama buxgalteriya hisobini yuritadi. Nisbatan kam ulushga ega bo‘lgan aniq jinoiy faoliyatdan tashqari, "yashirin iqtisodiyot" korxonalari turli sohalarda, jumladan, savdo, moliyaviy xizmatlar, qurilish, uy ishlab chiqarishi va transportda ham kuzatilishi mumkin. Hukumat muammoning ko‘lamini tan oladi. O‘zbekistonda savodxonlik darajasi 99% ni tashkil etib, deyarli universal hisoblanadi, ammo ko‘pgina mahalliy texnik va boshqaruv ta’limi xalqaro biznes standartlariga javob bermaydi.
Mehnat arbitrajiga mas’ul bo‘lgan yagona davlat muassasasi mavjud emas. Fuqarolik va jinoyat ishlari ko‘riladigan umumiy sud tizimi mehnat nizolarini hal qilishga mas’uldir. Buni viloyat yoki shahar darajasida amalga oshirish mumkin.
Qonun ish tashlash huquqini na taqdim etadi, na taqiqlaydi. So‘nggi yillarda davlatga qarashli korxonalar va xususiy sektor xodimlari, shu jumladan qurilish, konchilik va neft-kimyo sanoatidagi ishchilar va turli jamoat loyihalarida ishlayotgan xodimlar, maoshlarning kechikishi va ish sharoitlarini yaxshilash talab bilan ish tashlashlarni o‘tkazdilar.
Izoh (0)